عبور از تونل تحریم‌ها

به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، رضا نصری در یادداشتی نوشت:

 

ویکتور فرانکل، روانشناس معروف اتریشی معتقد است تحمل دشواری‌های زندگی زمانی میسر است که انسان به آن دشواری‌ها «معنا» بخشیده باشد. یعنی انسان زمانی با سختی‌ها کنار می‌آید که بداند از پس تحمل آن سختی‌ها دستاوردهای ارزشمندتری عاید او، نسل آینده یا همنوعانش خواهد شد.

 

در مورد ملت‌ها هم کم‌وبیش چنین معادله‌ای برقرار است. بررسی «رفتار جمعی» نشان می‌دهد که ملت‌ها نیز گاهی برای رسیدن به اهداف بزرگ‌تر- مانند استقلال بیشتر، مصونیت بیشتر یا امنیت واقعی‌تر- از منافع کوتاه‌مدت و زودگذر عبور می‌کنند و تصمیم به مقاومت، صبوری و استقامت می‌گیرند. مردم ایران نیز- از جنبش ملی شدن صنعت نفت گرفته تا مقاومت 8 ساله در برابر تهاجم عراق- بدون شک چنین دوران‌هایی را گذرانده‌اند. امروز نیز- با آغاز تحریم‌های یکجانبه، بی‌اساس و بی‌منطق ایالات متحده- آزمون دیگری را پیش رو دارند. اما برخلاف موارد قبل که ایران به تنهایی و در انزوا در پی احقاق حقوق خود بود، این بار برای گذر از تحریم‌ها و رسیدن به امنیت و مصونیتی واقعی‌تر و پایدارتر، اغلب کشورهای دنیا را به همراه دارد. محصول این مقاومت هم کوچک‌ نیست! این بار- با همکاری ایران و اتحادیه اروپا- عبور از تحریم‌های امریکا به واسطه ایجاد سازوکارهای مالی و بانکی جدیدی صورت خواهد گرفت- که اگر توسعه و تداوم یابد- ایران، اروپا و جهان را برای همیشه از یوغ انحصار «دلار» و تسلط ایالات متحده بر مراودات بانکی رها خواهد کرد؛ به نحوی که از این پس چیزی به اسم «تحریم‌ ثانویه امریکا» یا «تحریم یکجانبه» تا حدود زیادی بلاموضوع خواهد شد. در واقع به جرات می‌توان گفت اگر «تاریخ»» مقطع فعلی را فقط و فقط به یک اتفاق یاد کند آن اتفاق طراحی، ایجاد و تحکیم سازوکارهای بین‌المللی نوینی است که انحصار و تسلط «دلار» را یک بار برای همیشه شکسته است. به بیان دیگر اگر قبول کنیم که یکی از موانع مهم در برابر توسعه کشور در سال‌های پس از انقلاب، تحریم‌های ایالات متحده بوده است، می‌توان امیدوار بود که با توسعه و تحکیم سازوکارهای جدید در میان‌مدت این مانع مهم تا حدود قابل ملاحظه‌ای از میان برداشته خواهد شد‌.

 

از میان برداشتن این مانع هم به چند دلیل آنقدر که تصور یا القا می‌شود، دور از ذهن نیست. به چند دلیل:

 

اول اینکه تحریم‌های جدید امریکا صرفا مبتنی بر ایجاد یک «جو روانی نامساعد» برای شرکت‌های خصوصی است. در واقع اگر تحریم‌های گذشته مبتنی بر 6 قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل، ده‌ها مصوبه اتحادیه اروپا، ده‌ها قانون و مصوبه قوای مجریه و مقننه دولت‌های دوست و دشمن بودند، تحریم‌ها پیش‌رو صرفا با رعب و وحشت و ترساندن شرکت‌ها و مدیران عامل آنها وضع شده‌اند؛ و این جو روانی- با تثبیت سازوکارهای موازی و تغییر توازن قوا در واشنگتن- قابل خنثی‌سازی است.

 

دوم اینکه تحریم‌های جدید و یکجانبه امریکا نه‌ تنها منافع ایران را هدف قرار داده است بلکه «استقلال» و «حاکمیت» دولت‌های متحد امریکا - مانند دولت‌های اروپایی- را نیز نشان گرفته است. به همین دلیل هم این سری تحریم‌ها- برخلاف دوران‌های گذشته- مخالفان و رقبای مهمی در درون دولت‌ها و جوامع غربی علیه خود ایجاد کرده است. در واقع ماهیت «یکجانبه»، «بی‌منطق» و «تحمیلی» این تحریم‌ها پاشنه‌آشیلی در ساختار آن ایجاد کرده که قابل هدف‌گیری است؛ و ایران و اتحادیه اروپا نیز به درستی آن را هدف گرفته‌اند.

 

سوم اینکه تحریم‌های جدید حتی در درون امریکا نیز از «اجماع» لازم برخوردار نیست. در واقع اگر تحریم‌های گذشته با اجماعی قریب به «صد در صد» در مجامع قانونگذاری واشنگتن به تصویب می‌رسید، امروز بخش قابل ملاحظه‌ای از جریان‌های سیاسی و محافل تخصصی در این کشور به ‌شدت در برابر یکجانبه‌گرایی دولت ترامپ در برابر ایران هشدار می‌دهند. امروزه در عمیق‌ترین لایه‌های دستگاه‌ سیاست خارجه و وزارت دارایی امریکا حتی بحث از «مقاومت ساختاری» در برابر تصمیمات بی‌منطق و نسنجیده ترامپ مطرح می‌شود که همین نشان از شکنندگی و سستی تحریم‌های جدید علیه ایران دارد.

 

چهارم اینکه تحریم‌های جدید به هیچ‌عنوان از پیشتبانی افکار عمومی جهان برخوردار نیست. اگر تحریم‌های گذشته علیه ایران مُهر تایید افکار عمومی، محافل تخصصی و جریان‌های مختلف سیاسی را به همراه داشت، امروزه افکار عمومی اروپا تحریم‌های جدید را نه تنها تایید نمی‌کند بلکه آن را به وضوح مغایر با منافع اقتصادی شرکت‌ها و دولت‌های خود ارزیابی می‌کند و هیچ ضرورتی برای آن نمی‌بیند. اگر قضیه «جمال خاشقجی» نیز یک حقیقت را در عصر امروز آشکار کرده باشد، آن حقیقت این است که در دنیای کسب‌وکار کنونی «افکار عمومی» به ‌شدت اهمیت دارد! پس باید به آینده‌ای روشن امیدوار بود؛ تسلیم جنگ روانی و منفی‌بافی‌های مفرط نشد؛ صحنه را به درستی درک و تحلیل کرد و به دشواری‌ها - که عبور از آن لازمه رسیدن به مصونیتی پایدار در برابر مقوله تحریم است- «حکمت» و «معنا» بخشید. تحریم‌های جدید به مثابه تونل تاریک کوتاهی است که می‌توان به سرعت و اقتدار از آن عبور کرد!

 

منبع: روزنامه اعتماد