به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع پرس، جنگنده میگ 29 یک هواپیمای شکاری رهگیر ساخت اتحاد جماهیر شوروی سابق است که اولین نمونه آن در اوایل دهه 80 میلادی در نیروی هوایی شوروی برای مقابله با جنگنده‌های اف-15 و اف-16 آمریکایی بکارگرفته شد.
این جنگنده در اوایل دهه هفتاد شمسی از شوروی سابق خریداری و وارد ناوگان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران می‌شود. به فاصله کمی بعد از خرید این جنگنده‌ها، شوروی سابق دچار فروپاشی شده و در مسیر ارائه کمک‌های فنی به ایران مشکلاتی بوجود می‌آید که متخصصان نهاجا را وادار می‌کند خودشان دست بکار تعمیر و اورهال این جنگنده‌ها شوند.
در ادامه پرونده ویژه اورهال، برای اینکه مستندات و اطلاعاتی از روند تعمیرات سبک و سنگین جنگنده‌های میگ-29 نیروی هوایی ارتش منتشر شود، در پایگاه یکم شکاری ترابری شهید لشکری تهران حضور یافته و گزارشی از فرآیند اورهال این هواپیما را تهیه کرد‌ه‌ایم.
برای تهیه این بخش از گزارش به پایگاه یکم شکاری ترابری مهر آباد تهران رفتیم تا در جریان روند اورهال جنگنده‌های میگ- 29 قرار بگیریم. پایگاه هوایی یکم شکاری ترابری شهید لشکری نهاجا، یکی از مهمترین پایگاه‌های نیروی هوایی ارتش است که سابقه تاسیس آن به پیش از انقلاب اسلامی برمی‌گردد. این پایگاه در ضلع جنوبی فرودگاه مهرآباد تهران قرار دارد و مسافرانی که از این فرودگاه به سفر رفته‌اند، حتما در کنار باند هواپیما‌های نهاجا را دیده‌اند.
همانطور که در ابتدای این گزارش به آن اشاره شد، جنگنده‌های میگ-29 نوعی جنگنده شکاری رهگیر ساخت شوروری سابق هستند که در اصل برای مقابله با جنگنده‌های اف-15 و اف-16 آمریکایی طراحی و ساخته شدند. این جنگنده هرچند از برد و مداومت پروازی بالایی برخوردار نبود اما، به دلیل طراحی آیرودینامیک و موتور‌های قدرتمند، از چالاکی و قدرت مانور بالایی در نبرد‌های هوایی برخوردار بود.
این جنگنده که در ناتو با نام فالکروم مشهور است، دارای طول بال 11.36 متر، مساحت بال 54.49 متر است. طول این جنگنده 19.1 متر است و برد پروازی آن به 3220 متر می‌رسد.
با ارتقا‌هایی که در نسخه‌های بعدی این جنگنده صورت گرفت، توان حمل موشک‌های هوا به زمین و سوختگیری هوایی به این جنگنده افزوده شد که موجب افزایش برد و مداوت پروازی و افزایش کارایی آن شد.
** فالکروم به ایران می‌آید
اما ماجرای آشنایی ایران با این جنگنده به دوران دفاع مقدس و زمانی که نیروی هوایی ارتش عراق از این جنگنده استفاده می‌کرد، بر می‌گردد. پس از پایان دفاع مقدس، و در اوایل دهه هفتاد نیروی هوایی ارتش برای تقویت ناوگان هوایی خود به دنبال یک جنگنده مناسب بود و از همین رو تصمیم به خرید جنگنده میگ- 29 از شوروی گرفت.
ناصر نوبری سفیر وقت ایران در شوروی سابق ماجرای خرید جنگنده‌های میگ- 29 را اینگونه بیان می‌کند.
«در جلسه خصوصی بین گورباچف و مرحوم آیت‌الله هاشمی که من هم حضور داشتم، گورباچف گفت: امروز صبح جلسه پولیت بورو (دفتر سیاسی حزب کمونیست) بود، آنجا تصویب کردم آنچه شما بخواهید از تسلیحات نظامی در اختیار شما بگذاریم. ورقه سفیدی را نشان داد که پایین آن امضای تمام 13 عضو پولیت بورو بود. گفت: از همه امضا گرفتم، شما فقط در جای خالی بالا بنویسید چه چیزی می‌خواهید. من و آقای هاشمی به هم نگاه کردیم، آقای هاشمی گفت: چه بگوییم، گفتم وقت بگیرید تا فردا جواب بدهیم. شب هیئت ایرانی ریخته بود بهم، حتی اعضای هیئت نظامی هم نمی‌دانستند چه اقلام روسی سفارش بدهند. طوری شد که فردا وقتی با گورباچف جلسه خصوصی گذاشتیم، لیست درخواست‌های ما را که می‌دید می‌گفت: اینکه قدیمی است، الان نام آخرین مدل این است و... لیست را اصلاح می‌کرد. بزرگترین قرارداد نظامی تاریخ ایران با رقمی بالغ بر 10 میلیارد دلار در این سفر امضا شد. ما توانستیم آخرین تکنولوژی روسی مثل سوخوی 24، میگ 29 و زیر دریایی را برای نخستین بار برای کشور بگیریم.»
فرمانده کل قوا به همراه شهید ستاری در بازدید از جنگنده میگ-29
ایران در آن زمان دو مدل از جنگنده میگ -29 را خریداری می‌کند. یکی نوع تک سرنشین این جنگنده که صرفا رزمی است و یکی هم نوع دوسرنشین آن که علاوه بر توان اجرای ماموریت رزمی توان اجرای ماموریت‌های آموزشی را هم دارد.
این جنگنده‌ها پس از ورود به ناوگان نیروی هوایی ارتش در دو پایگاه سازماندهی می‌شوند و تاکنون هم در همین پایگاه‌ها مشغول فعالیت هستند.
همزمان با خرید جنگنده‌های میگ-29 پشتیبانی از قطعات، تسلیحات و آموزش کادر خلبانان و کادر تعمیر و نگهداری این جنگنده‌ها هم از شوروی سابق خریداری می‌شود، اما با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دیگر هیچ پشتیبانی فنی از این جنگنده‌ها صورت نمی‌گیرد و مسئولان نهاجا به این فکر می‌افتند که با استفاده از توان متخصصان داخلی کار تعمیر و اورهال این جنگنده‌ها را آغاز کنند. به همین منظور عده‌ای از متخصصان فنی نیروی هوایی ارتش دست به‌کار می‌شوند تا کار تعمیر و نگهداری این جنگنده را که در آن زمان یکی از پیشرفته‌ترین جنگنده‌های دنیا بود را شروع کنند.
آنچه در ادامه می‌آید روایت متخصصان گردان اروهال جنگنده میگ-29 پایگاه یکم شکاری ترابری شهید لشکری تهران از چگونگی روند اورهال و تعمیر بخش‌های مختلف این جنگنده است.
وارد پایگاه هوایی تهران که شدیم، به همراه سرهنگ حسینی مسئول گردان‌های اورهال این پایگاه راهی گردان اورهال جنگنده میگ-29 شدیم. در یک سوله بزرگ دو فروند جنگنده میگ-29 در حال تعمیر و اورهال بودند که یکی مراحل آخر اورهال را پشت سر می‌گذاشت و یکی هم در مراحل اولیه اورهال بود.
سرهنگ حسینی مسئول گردان‌های اورهال پایگاه مهرآباد تهران
در ابتدا سرهنگ حسینی توضیحاتی پیرامون نحوه اورهال جنگنده‌های میگ-29 در پایگاه هوایی تهران ارائه کرد. وی در این باره گفت: اورهال یک کار برنامه‌ریزی شده است که بر اساس آنچه طرح و برنامه ما به مجموعه فنی پایگاه ابلاغ می‌کند اجرا می‌شود.
در مراحل کلی اورهال، ابتدا در فاز ریموال، تجهیزات هواپیما باز می‌شوند و پس از بازرسی و رفع ایرادات دوباره در مرحله بعد تمامی قطعات روی هواپیما نصب شده و پس از آن هواپیما پس از گذراندن تست‌های مربوطه در اختیار واحد استفاده کننده قرار می‌گیرد.
پس از توضیحات سرهنگ حسینی، به سراغ متخصصان اورهال بخش‌های مختلف میگ-29 می‌رویم و از آن‌ها چند و، چون اورهال بخش‌های مختلف هواپیما را جویا می‌شویم. آن‌ها ابتدا بخش‌های مختلف هواپیما را برایمان تشریح می‌کنند و سپس نحوه تعمیر و اورهال هر بخش را توضیح می‌دهند.
ابتدا به سراغ سرهنگ بازنشسته ذکاوت مسئول پروژه اورهال جنگنده میگ-29 رفتیم. وی قریب به سه دهه است که از نزدیک اورهال این جنگنده‌ها را به عهده داشته و خاطرات جالبی از شهید ستاری در این باره دارد.
سرهنگ بازنشسته پاشاخانلو در حال بازبینی قطعات الکترونیک میگ-29
با سرهنگ ذکاوت که همراه می‌شویم برایمان می‌گوید: این جنگنده‌ها سال 1370 وارد ناوگان نیروی هوایی ارتش شده‌اند و هر هشت سال نیاز به اورهال دارند. اورهال هواپیما شامل چند بخش است. بدنه هواپیما، سامانه‌های راداری، سوخت، موتور، الکترومکانیک، هیدرولیک و سایر سامانه‌های این هواپیما را شامل می‌شود.
تمامی بخش‌های هواپیما را پس از آنکه موعد اورهال آن فرا رسید، از هواپیما جدا کرده و بر اساس شناسنامه‌ها و کارت‌های مخصوص مورد بازبینی و تعمیر قرار می‌دهیم. روزی که به سراغ اورهال این جنگنده‌ها رفتیم، روی تمامی شناسنامه‌های این هواپیما نوشته شده بود بدون حضور نماینده کارخانه سازنده هواپیما هیچ قطعه‌ای باز نشود.
سرهنگ بازنشسته ذکاوت مسئول اورهال جنگنده میگ-29
این مطلب را به شهید ستاری گفتم. ایشان فرمودند: با اجازه من و اجازه پرچم هر کاری که می‌خواهید انجام دهید. آن روز برای تشکیل مجتمع اورهال میگ-29 ما گفتیم که می‌توانیم، امروز با طمینان می‌گوییم که "ما توانستیم". ما امروز دانش بومی اورهال جنگنده‌های میگ -29 را در اختیار داریم و در صورت صلاحدید فرماندهان می‌توانیم آن را در اختیار سایر کشور‌ها نیز قرار دهیم.
پس از سرهنگ ذکاوت به سراغ یکی از مهترین بخش‌های جنگنده میگ -29 یعنی رادار و اورهال بخش‌های الکترونیک این جنگنده می‌رویم. مسئولیت این بخش با سرهنگ بازنشسته پاشاخانلو است. وی پیش از آنکه کار روی جنگنده‌های میگ-29 را شروع کند، سال‌ها روی جنگنده‌های اف-14 کارکرده است و با کوله باری از تجربه سراغ این جنگنده‌ها آمده است.
در بخش اول صحبت‌هایش نحوه عملکرد رادار این جنگنده را برایمان تشریح می‌کند و می‌گوید: الکترونیک جنگنده میگ -29 شامل بخش‌های مختلفی است. این بخش‌ها عبارتند از: رادار، ناوبری، اسلحه، اتوپایلوت، آلات دقیق و FDR که تمام پروژه‌های پرواز را ثبت و ضبط می‌کند.
رادار جنگنده میگ-29 از نوع رادار‌های برد متوسط است که از مسافت 20 کیلومتری تا مسافت 150 کیلومتری را پوشش می‌دهد. زمانی که خلبان می‌خواهد هدفی را کشف کند، رادار را در حداکثر برد خود تنظیم می‌کند و پس از آنکه هدف را تشخیص داد، آرام آرام به سمت هدف حرکت می‌کند تا اینکه به فاصله 80 کیلومتری هدف می‌رسد و روی آن قفل می‌کند. پس از آن به سمت هدف عملیات تاکتیکی انجام می‌دهد تا هدف به برد موثر سلاح جنگنده برسد که این برد برای موشک‌های راداری حدود 70 تا 80 کیلومتر و برای موشک‌های حرارتی حدود 20 کیلومتر است. پس از این مرحله، خلبان با صدور دستور آتش، موشک راداری R-27 را به سمت هدف شلیک می‌کند.
علاوه بر موشک‌های راداری که توسط رادار جنگنده هدایت می‌شود، میگ-29 دارای یک سامانه هدایت سلاح دیگر برای هدف قرار دادن اهداف نزدیک هواپیما است. روی دماغه هواپیما یک سامانه لیزری قرار دارد که اهداف تا فاصله 20 کیلومتری را می‌تواند شناسایی کرده و پس از آن با استفاده از موشک‌های حرارتی اهداف هوایی و یا زمینی را مورد هدف قرار دهد.
هواپیمایی که مدت زمان پروازی آن تمام شده است برای تعمیر به گردان اورهال اعزام می‌شود. در این مورد ابتدا یک بازرسی اولیه صورت می‌گیرد تا عیب‌های هواپیما مشخص شود و سپس این ایراد‌ها صورتجلسه می‌شود.
پس از این مرحله قطعات معیوب را تحویل مجموعه آمادی پایگاه می‌دهیم و آن‌ها هم پس از تست قطعات، اگر قطعه قابل تعمیر باشد آن را تعمیر کرده و در غیر این صورت باید قطعه جدید جایگزین شود و به همین صورت مراحل چک و اورهال تمامی قطعات الکترونیک هواپیما انجام می‌شود.
در ادامه با سرهنگ پاشاخانلو هم صحبت می‌شویم تا کابین جنگنده میگ-29 را برایمان تشریح کند و نحوه اورهال آن را توضیح دهد. سرهنگ پاشاخانلو در کابین هواپیما می‌نشیند و شروع به تشریح بخش‌های مختلف کابین هواپیما می‌کند. می‌گوید: تمام وسایل لازم برای هدایت هواپیما در این کابین طوری تعبیه شده که در دسترس خلبان باشد. برای مثال در کابین این جنگنده، 2 سایت تعبیه شده که اطلاعات پرواز را برای خلبان نمایش می‌دهد.
در فاز ریموال، تمام تجهیزات داخل کابین هواپیما برای بازبینی تخلیه می‌شوند و درفاز بعدی پس از عیب یابی و تعمیر قطعات مربوطه و رنگ آمیزی کابین دوباره تمام قطعات روی هواپیما سوار می‌شوند.
کابین جنگنده میگ-29
در ادامه از سرهنگ پاشاخانلو درباره چگونگی دستیبای به دانش فنی اورهال جنگنده‌های میگ -29 مطالبی را بیان کرد و گفت: تا به اینجا هر دانشی که بدست آورده‌ایم، بومی بوده است و حاصل تجربیات کار روی هواپیما‌های مختلف و دوران دفاع مقدس بوده است.
اما سرهنگ پاشاخانلو یک خبر هم خوب برای ما داشت. وی با بیان اینکه در حوزه سامانه‌های هدایت و ارتباطی هواپیما کار‌های خیلی خوبی انجام داده‌ایم، اظهار داشت: توانسته‌ایم سامانه‌های بهتری نسبت به سامانه‌های اصلی را روی این هواپیما تست کنیم که جواب هم داده است. در حوزه یکسری از سامانه‌های هدایت هواپیما توسط شرکت‌های وابسته به صنایع دفاع، بومی سازی صورت گرفته که در آینده نزدیک عملیاتی شده و نتایج آن به اطلاع عموم می‌رسد.
پس از آنکه توضیحات رادار جنگنده و سیستم هدایت سلاح را از سرهنگ پاشاخانلو جویا شدیم، به سراغ یکی از بخش‌های مهم میگ-29 رفتیم. صندلی خلبان یکی از تجهیزاتی است که در همگام خطر می‌تواند جان خلبان را حفظ کند که شیوه اورهال و نگهداری آن تاثیر بسزایی در عملکرد صحیح این صندلی دارد.
به سراغ سرهنگ بازنشسته پاک نیت که متخصص تعمیر صندلی میگ-29 است می‌رویم، برایمان می‌گوید: صندلی این هواپیما از نوع K36MD-2 است. زمانی که خلبان احساس خطر می‌کند و می‌بیند چاره‌ای جز ترک هواپیما ندارد، ایجکت می‌کند. پس از آنکه خلبان دستگیره مربوط به ایجکت را کشید، کارتریج‌های صندلی هواپیما فعال شده و خلبان را به همراه صندلی 100 متر به هوا پرتاب می‌کند. این صندلی دارای سه چتر نجات است که دوچتر برای خود صندلی و یک چتر هم برای خلبان است.
سرهنگ بازنشتسه پاک نیت در حال بازبینی صندلی جنگنده میگ-29
به ارتفاع 5000 پایی که رسید صندلی از خلبان جدا می‌شود و سپس صندلی به صورت جداگانه و خلبان هم به صورت جداگانه با استفاده از همین چتر‌ها فرود می‌آیند.
راکت موتور‌هایی که زیر صندلی این جنگنده تعبیه شده به اندازه موتور یک جنگنده اف-5 قدرت دارد. به همین دلیل خلبان در هنگام ایجکت دچار بیهوشی می‌شود که به وسیله کپسول اکسیژنی که در صندلی هواپیما تعبیه شده و به ماسک خلبان وصل است، موجب به هوش آمدن خلبان می‌شود.
در این صندلی همچنین یک کیت امداد و نجات تعبیه شده که شامل تجهیزاتی مانند قایق نجات انفرادی، اسلحه کمری، هشدار دهنده و مواد خوراکی است که خلبان می‌تواند از آن استفاده کند.
تمامی قطعات صندلی هواپیما دارای زمان مشخصی برای اورهال است و این زمان در دفترچه‌های مربوط به اورهال هواپیما ذکر شده است. در زمان اورهال تمامی قطعات را از صندلی جدا کرده و مودر بازبینی قرار می‌دهیم. پس از آن هرکدام از قطعات را در صورتی که نیاز به تعمیر داشته باشد تحویل شعبه مربوط به خودش می‌دهیم. برای مثال چتر صندلی را به شعبه تعمیر چتر و کیت نجات را به شعبه تجهیزات پرسنلی تحویل می‌دهیم.
تجهیزات صندلی خلبان این هواپیما از بین رفته بود و تجهیزاتی که امروز شما مشاهده می‌کنید تماما تعویض شده و جدید هستند.
اما تعمیر یکی از بخش‌های اصلی هواپیما که موتور‌های آن است، برایمان سوال شده بود. از متخصصان اورهال پایگاه شهید لشکری که در این باره سوال کردیم گفتند: تعمیر و اورهال موتور‌های جنگنده میگ-29 در این پایگاه انجام نمی‌شود و در فرماندهی آماد و پشتیبانی نهاجا این کار صورت می‌پذیرد. در این حوزه هم متخصصان کشورمان بدون نیاز به کمک خارجی موفق به تعمیر و اورهال موتور‌های این جنگنده شده‌اند.
انتهای پیام/ 112
