به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع پرس، یکی از ضمانت‌های غیرقابل انکار برای پیشرفت هر کشوری، اهمیت دادن به پژوهش و هدایت آن در مسیر توسعه است. دانایی یکی از شاخصه‌های مهم هر ملت و سازمانی است که می‌تواند سیمای کلی آن‌ها را در همه ابعاد متحول ساخته و اجرای برنامه‌های توسعه و پیشرفت را برای برنامه‌ریزان هموار سازد.
یکی از شاخصه‌های اصلی پیشرفت، افزایش سطح دانایی در جامعه است که می‌توان برای ارزیابی آن میزان تولید و مصرف اطلاعات عمیق علمی را لحاظ کرد و شاید بر همین اساس است که میزان سرانه مطالعه هر کشوری با توسعه و پیشرفت آن نسبت مستقیم دارد.
پژوهش‌های علمی به عنوان یکی از روش‌های پذیرفته شده برای افزایش شناخت و آگاهی عمیق به مسایل جامعه و در نتیجه برنامه‌ریزی جامع‌تر با بررسی تمامی جوانب موضوعات مبتلا به ضعف عملکردی و ابزاری و ... است، لذا وقتی که صحبت از پژوهش می‌شود، مراد تمامی حوزه‌های دانش در حوزه‌های مختلف است تا بتوان از طریق آن به رشد متوازن و همه جانبه دست پیدا کرد؛ چراکه هم جامعه یک مجموعه همگن در پیشرفت است و هم خود پیشرفت و توسعه بدون هماهنگی با تمامی عوامل موثر در حرکت یک کشور، امکان ایجاد تحول را با همه توش و توان خود ندارد.
بر این اساس مشاهده می‌شود که پژوهش در کشورهای پیشرفته به عنوان یک فعالیت منسجم برای شناخت روشن‌تر از مفاهیم پیرامونی عمل می‌کند که در مجموع هدف آن گسترش مرزهای دانش و گشودن چشم اندازهای جدید برای امروز و فردای جوامع و سازمان‌ها است و این را می‌توان تولید علم خواند.
بر همین اساس رهبر معظم انقلاب فرمودند: «تولید علم و تحقیقات، حیات آینده کشور است و عنصر تحقیق و پژوهش در همه جا به صورت یک اصل در مجموعه کارها باید مورد توجه قرار گیرد.»«در دانشگاه‌های ما به طور جدی باید روی آن چیزهایی که مربوط به بخش پژوهش است، تکیه شود... باید بر جریان علم در کشور، درون زایی حاکم باشد؛ این کار باید در سازمان ها ، دانشگاه ها به خصوص دانشگاه‌ها جدی گرفته شوند؛ افزایش سهم بودجه پژوهش یکی از این کارها است.»
این بیانات رهبر معظم انقلاب و تاکیدات بسیار ایشان بر اهمیت تحقیق و پژوهش و یافتن راه‌های میانبر علمی برای رسیدن به قله‌های پیشرفت، موضوعی نیست که کسی آن را نشنیده باشد، اما چرا با وجود اینکه اولاً یک خواست عمومی در کشور برای پیشرفت و توسعه وجود دارد و دوم اینکه امام امت و به تبع آن تمامی رده‌های مدیریتی بر ضرورت توجه به پژوهش و علم به عنوان یک مسیر مطمئن و امتحان پس داده در رسیدن به اهداف عالی انقلاب مورد تأکید و تأیید است، اما پژوهش و تحقیقات علمی از جایگاه شایسته و تاثیرگذار در روند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی‌ها برخوردار نیست، حتی آدم‌های کارشناس و دانشی سازمان‌ها از توجه لازم برخوردار نیستند، به نظر می‌رسد در این حوزه چالش‌های جدی وجود دارد که باید آن‌ها را از سر راه پژوهش واقعی در کشور برداشت.
در اینجا لازم است قبل از اینکه اشاره‌ای به چالش‌های پیشروی نقش پژوهش در نظام سیاستگذاری و تصمیم‌گیری در ارتباط با حوزه‌های پژوهشی بپردازیم، ابتدا ضروری است به نقش پژوهش در تصمیم‌گیری‌های کلان اشاره‌ای کوتاه شود.
الف: نقش پژوهش در تصمیم‌گیری‌های کلان:
همه ما می‌دانیم که برای هر پژوهشی، پرداختن به ادبیات موضوع پژوهش و تجارب و مطالعات پیشین یک اصل است، لذا اولین اهمیت پژوهش جلوگیری از اتلاف وقت، بودجه و انرژی نیروهای اقدام کننده است. پژوهش از دوباره کاری‌ها در تصمیمات جلوگیری می‌کند و این یعنی یک مانع بزرگ در عقب گرد و رفتن در مسیر آزمون و خطا و کاهش ریسک تصمیم‌گیری و اجرا در حوزه عمل و اقدام که قطعاً یک فرایند هزینه بر است.
استفاده هوشمندانه از منابع و بهبود روش‌ها و راهکارها
دومین نقش پژوهش به حفظ منابع و بهره‌گیری از با صرفه‌ترین روش‌ها برای اداره امور در تمامی حوزه‌ها بر می‌گردد. نتیجه توجه به پژوهش در انتخاب روش‌ها و بهره‌گیری از منافع آن، آثار سودمند فراوانی دارد که از آن جمله می‌توان به توانمندی در مهار بحران‌ها و حل ریشه‌ای نارسایی‌ها، جلوگیری از تخریب محیط زیست، حفظ سرمایه ملی، تولید محصولات با کیفیت‌تر و ارزان تر و در نهایت رسیدن به یک جامعه سالم اشاره کرد. البته می‌توان آثار مثبت زیادی برشمرد که قطعاً خارج از حجم این یادداشت مجال می خواهد.
ب: چالش‌های پیش روی پژوهش:
اولین مشکل در ایران، مسیر پر پیچ و خم و غیرشفاف مقررات و بروکراسی است. واقعا برای رسیدن به چرخه تولید یک محصول از یک ایده و پژوهش، چه راه ها و چه مشکلاتی را باید پشت سر گذاشت، خود یک بحث بسیار مفصلی است.
دومین چالش مرتبط با مقررات، نبود زیرساخت حقوقی جدی و آمره در حمایت از مالکیت معنوی است. این امر، هرگونه حمایت از امر پژوهش را در کشور عقیم می‌کند. چراکه در هر مرحله ممکن است پژوهشگر دچار یک زیان اقتصادی غیر قابل پیش‌بینی گردد.
چالش دیگر کمبود بودجه‌های پژوهشی، عدم استقبال بخش خصوصی از کارهای پژوهشی و پژوهش محور، هزینه بودجه اندک پژوهش در بخش‌های اجرایی و غیر پژوهشی، گسست فکری و عملی بین مراکز پژوهشی و مدیران تصمیم‌گیر، نبود مراکز مستقل پژوهشی، عدم ارتباط هم افزای مراکز صنعتی و پژوهشی و در نهایت دولتی بودن غالب مراکز پژوهشی و پژوهش‌های انجام شده در کشور اشاره کرد.
یکی دیگر از چالش‌های پیش رو در این حوزه ضعف ارزش‌گذاری به پژوهش و پژوهشگران است. اگر از تاکیدات و توجهات حکیمانه رهبر معظم انقلاب بگذریم عملا نظام اداری کشور برای پژوهشگران و نتیجه کار آن‌ها ارزش لازم را قائل نیستند و در تصویر کلی کشور حس نمی‌شود که عالمان و دانایان جامعه بالاترین قدر و منزلت را دارند و مرجع افراد جامعه خود هستند. این ضعف موجب شده تا گروه‌های مرجع در جامعه در حال تغییر باشند و امروز یک هنرمند سینما و یا یک فوتبالیست، هم درآمد بیشتری دارد و هم بیشتر مورد توجه و اهتمام جامعه است. این یکی از چالش‌های بزرگ بر سر راه پیشرفت کشور است که باید برای آن چاره‌ای جست.
بی‌گمان با وجود چالش‌هایی که بدان اشاره شد، راهکارهای فراوانی نیز پیشروی مردم و مسوولان است که نیازمند اهتمام جدی و عملی مدیران و کلیت جامعه از تک تک افراد تا بخش خصوصی و دولتی است. می‌توان ادعا کرد با برداشته شدن چالش‌های اساسی پیش روی پژوهش و پژوهشگران، مسیر اصلی توسعه و پیشرفت بر محور دانایی هموار خواهد شد، همانطور که طی سال‌های اخیر با اندک توجهی به شرکت‌های دانش بنیان، شاهد تحول در بسیاری از عرصه‌های اقتصادی، فناوری و کشاورزی در کشور هستیم.
در پایان ضمن گرامی‌داشت روز پژوهش و تبریک به تمامی اهل تحقیق و پژوهش، امیدواریم به جایی برسیم که روز پژوهش، از یک جایگاه فانتزی و تبلیغاتی به واقعیت ناب و تاثیرگذار بر روند مدیریت کلان کشور تبدیل شود. ان‌شاءالله
منبع: تسنیم
