به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، ادبیات دفاع مقدس گونه ادبی پدید آمده پس از انقلاب اسلامی است که بعد از اتمام جنگ تحمیلی هشت ساله، در سایه تعهد طیفی از نویسندگان و رزمندگان و پس از مدتی با ورود نویسندگان جوان و نوقلم شکل گرفت. ادبیات دفاع مقدس در پی سال‌ها مداومت مجموعه‌‌ای چون دفتر ادبیات پایداری حوزه هنری با محوریت مرتضی سرهنگی و هدایت‌الله بهبودی به قوام رسیده به گونه‌ای که امروز بخش مهمی از ادبیات تالیفی کشورمان متعلق به این گونه ادبی است.
ابتکار ایجاد ادبیات دفاع مقدس در سال‌های ابتدایی جنگ، ابتداً در حد نوشتن زندگی‌نامه‌های شهدا شکل گرفت و در ادامه با پرداخت تخصصی بخش‌های مستندنگاری، زندگی‌نامه داستانی، تاریخ شفاهی، خاطره و داستان به آن اضافه شد به گونه‌ای که نظر بسیاری از کارشناسان ادبی و مخاطبین را به خود جلب کرد.
امروز و بعد از حدود سه دهه پس از پایان جنگ تحمیلی هشت ساله، بیش از 50 ناشر تخصصی در حوزه ادبیات دفاع مقدس فعالیت دارند. این ناشران آثار ادبی مختلفی را درباره شهدا و جریانات و ابعاد مختلف دفاع‌مقدس توسط صدها نویسنده جوان و پیشکسوت به چاپ می‌رسانند.
دفاع مقدس رکورددار پرتیراژترین کتاب‌های تاریخ نشر
تاکنون بیش از 25 هزار عنوان کتاب توسط ناشران تخصصی و غیر تخصصی در موضوع دفاع مقدس و مسائل پیرامون آن به چاپ رسیده است. تعداد زیادی از این آثار با اقبال مخاطبین مواجه شده و به همین دلیل بارها مورد تجدید چاپ قرار گرفته و منتقدین و اهالی ادبیات نیز آن‌ها را از جمله آثار برجسته ادبی دانسته‌اند.
بیش از یک‌صد چاپ برای کتاب «دا» از انتشارات سوره مهر، چاپ بیش از یک میلیون تیراژ برای کتاب «سلام بر ابراهیم» از سوی انتشارات خصوصی ابراهیم هادی نشان می‌دهد ناشران دغدغه‌مند خودجوش خصوصی و دولتی در کنار هم توفیقات مهمی در زمینه جلب توجه مخاطبین این ژانر ادبی داشته‌اند به گونه‌ای که آمار فروش برخی کتاب‌ها در تاریخ نشر ایران بی سابقه و رکورددار است.
آینده ادبیات دفاع مقدس و افق‌های پیش و رو
در کنار همه توفیقاتی که در زمینه ادبیات دفاع مقدس این سال‌ها به طور محسوس با تلاش دستگاه‌های مختلف محقق شده اما آینده این ژانر ادبی به زعم کارشناسان با چالش‌های مختلفی روبرو خواهد شد. صحت‌سنجی ادبیات از موضوعات مورد مناقشه‌ای است که بحث‌های زیادی را در پی داشته است. بسیاری از کارشناسان متعهد نسبت به چاپ خاطرات بدون صحت‌سنجی انتقاد دارند و معتقدند باید سازوکاری برای بررسی میزان دقت خاطرات رزمندگان و فرماندهان در نظر گرفته شود تا کتاب‌ها با دقت بیشتری منتشر شوند.
به لحاظ ادبی نیز ادبیات دفاع مقدس نیازمند آزادسازی اطلاعات طبقه‌بندی شده برای خلق آثار جدید و نوآورانه است. شاید نویسندگان سوژه‌های زیادی در نظر داشته باشند که هنوز خط قرمز طبقه بندی اسناد اجازه ورود نویسندگان را به آن محدود می‌کند.
نبود نظریه‌های فرهنگی در این زمینه نیز محدودیت‌های فکری برای صاحبان اندیشه و قلم به وجود آورده که در این زمینه ضعف و کم‌کاری پژوهش‌های عمیق فرهنگی رخ نمایان می‌کند. لازمه ایجاد نظریه‌های فرهنگی در زمینه ادبیات و دفاع مقدس کارهای عمیق علمی در دانشگاه‌ها و مراکز علمی پژوهشی است.
مخاطب‌سازی برای ادبیات دفاع مقدس
ادبیات دفاع مقدس به گفته برخی از کارشناسان در آینده دچار کمبود موضوعی خواهد شد چراکه به علت موازی‌کاری و عدم وجود سند بالادستی و حتی نبود لیست موضوعات کار شده و مغفول مانده، همچنان تهیه نشده است تا ناشران نسبت به موضوعات کم‌تر مورد پرداخت، آگاه شوند.
مخاطبین ادبیات دفاع مقدس علاوه بر مطالعه خاطرات شهدا و زندگی‌نامه رزمندگان به روبرو شدن با ادبیات جدید نیازمند هستند. خلق ادبیات جدید مولفه‌های زیادی را می‌طلبد که هنوز راه برای ورود به این عرصه کاملاً مهیا نشده است.
بی‌توجهی ناشران دفاع مقدس به مخاطب کودک و نوجوان
عدم توجه به مخاطب کودک و نوجوان یکی از چالش‌های ادبیات پایداری و دفاع مقدس است که تاکنون از سوی ناشران شکل نگرفته. هزاران شهید نوجوان سوژه‌های نابی برای خلق آثار ادبی برای مخاطبین کودک و نوجوان هستند که متاسفانه به دلیل عدم‌شناخت ناشران دفاع مقدس با نحوه درست کتاب‌سازی برای کودک و نوجوان، این ظرفیت مهم مورد غفلت قرار گرفته است.
توجه به مخاطب کودک و نوجوان مهمترین مولفه برای مخاطب‌سازی آینده ادبیات دفاع مقدس است که نباید از آن چشم‌پوشی کرد. نزدیک شدن ادبیات دفاع مقدس به زبان کودک شاید در نگاه اول کمی سخت به نظر آید اما اگر از ظرفیت نویسندگان تخصصی کودک و نوجوان استفاده شود حتماً راه‌های جدیدی برای ورود به این عرضه باز خواهد شد، چراکه خانواده‌های ایرانی به صحت و سلامت اصل جریان دفاع مقدس و فرهنگ حاکم آن برای کودکان و نوجوانانشان آگاه هستند و در صورت گام برداشتن در این حوزه موفقیت‌های بزرگی حاصل خواهد شد.
انتهای پیام/ 121
