گروه اجتماعی دفاع‌پرس- میثم بشیرنژاد؛ گویا امروز همگی مترصد این هستند که اتفاقی بیفتد تا به نحوی در فضای مجازی و حتی دنیای واقعی و زندگی روزمره اموراتشان بگذرد؛ طوری که اگر خبر تلخی منتشر نکنند، روزشان شب نمی‌شود و اگر اغراق نکنند، مریض می‌شوند. در فضای مجازی بعید است هفته‌ای یک سوژه داغ پیدا نشود و به سرعت در طیف وسیع مملکت را درگیر نکند! در این میان حریم شخصی که خدایش رحمت کند. دیگر کمتر کسی قائل به حریم خصوصی و حقوق شهروندی است و این آلارم‌هایی است که می‌تواند در آینده، جامعه ما را با چالش‌ها و بحران‌های جدی‌تری روبه‌رو کند!
باید دید آیا توسعه شبکه‌ها و شاهراه‌های ارتباطی یعنی نقض حقوق اجتماعی و شهروندی؟! آیا تکنولوژی‌های نوین ارتباطی به جای اینکه کمک‌حال بشر باشند باید به یک مسئله تهدیدآمیز تبدیل شوند؟ نباید فراموش کرد که شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی به همان اندازه که محتوا تولید می‌کنند به همان اندازه یا شاید بیشتر، خطرناک و ترسناک‌ترند.
کافی است از یک متن یا یک فیلم و کلیپی خوشمان بیاید، آنقدر آن را کپی و دست به دست می‌کنیم تا بلکه جایی یک زندگی نابود شود. فی‌نفسه وقوع یک قتل و جنایت به اندازه‌ای تلخ هست که خاطر هر انسان با وجدانی را مکدر کند، فرقی نمی‌کند که یک شهروند عادی مرتکب قتل شده باشد یا یک فرد مسئول و معروف. جامعه‌ای که امروز با انواع و اقسام آسیب‌های اجتماعی روبه‌رو است نیاز به آرامش و نشاط بیشتری دارد و نباید دستخوش اخبار و حوادث تلخ و گزنده باشد.
مستند بودن یک خبر گاهی در بستر زمان اتفاق می‌افتد که صحت و سقم آن مشخص شود. چه بسا بسیاری از مطالب و اخباری که امروز به زعم ما درست است فردا نادرست باشد و اگر در این میان قصوری اتفاق بیفتد، آب رفته را نمی‌توان به جوی بازگرداند. در انتشار اخبار تفکر و تعمق لازم است و درنظر داشته باشیم که همگی ما افراد جامعه به سان سرنشینان یک کشتی هستیم اعم از مردم و مسئولان، سلبریتی و گمنام، همه شهروندانی هستیم که در وهله نخست باید به حق و حقوق شهروندی یکدیگر احترام بگذاریم. گاهی دلیت و حذف کردن یک کلیپ و خبر قبل از انتشار ناآگاهانه، به مراتب لذت‌بخش‌تر از آن است که با انتشارش پیامدها و تبعات منفی را همراه کنیم.
البته نمی‌توان برخی رفتار نامناسب و ناهنجاری‌های اخلاقی را تعمیم به همه جامعه داد. اما روی سخن با افرادی است که شکستن حریم و نقص حقوق افراد برایشان اهمیت چندانی ندارد و دامن زدن به شایعات و حاشیه‌ها به نوعی خوراک‌شان است. آری؛ وقتی در آموزه‌های دینی داریم که آنچه که برای خود نمی‌پسندید، برای دیگران هم نپسندید و نخواهید. امروز بدان معناست آیا دوست داری که دیگران هم در زندگی شخصی و خصوصی شما سرک بکشند و آیا می‌پذیرید در شبکه‌های اجتماعی و فضای بی در و پیکر مجازی، رسوای عالم و آدم شوید؟
سخن دیگر با افرادی که امروز مسئولیتی دارند و نوک پیکان و ذره‌بین به سمت آن‌هاست. بیشتر از قبل رفتار و اعمالتان را مقابل دوربین وجدانتان قرار دهید. مردم بیشتر از قبل شما را می‌بینند و رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی اگر کوچکترین خطایی از شما را مشاهده کنند، اغماض نخواهند کرد، حتی اگر قربانی بگیرند و وقتی به انحا گوناگون بهانه دست بقیه می‌دهید نباید هم توقع داشته باشید که ساده از کنار این موضوع بگذرند.
آنچه امروز بیشتر از هر زمان دیگر با توجه به تکنولوژی‌های جدید که متاسفانه صرفا مصرف‌کننده آن‌ها هستیم، نشانه رفتن هویت و حریم خصوصی انسان‌هاست که نقض حریم خصوصی در زندگی شهروندی، دهن‌کجی به احترام و جایگاه انسانی خود ما است و باید اصحاب فرهنگ در این خصوص همت کنند و وارد کارزار شوند که نشستن و دست روی دست گذاشتن و به دنبال آن پشیمانی سودی به دنبال نخواهد داشت.
در اینکه شبکه‌های اجتماعی می‌توانند در بسیاری از موارد چشم و گوش بیدار جامعه باشند تردیدی نیست. اما حق خلوت یا حق داشتن یک زندگی خصوصی و شخصی به دور از هیاهو، از حقوق اساسی شهروندان است و با حفظ شأن، کرامت، شخصیت، استقلال فردی، توسعه روابط شخصی، گسترش صمیمیت و امنیت روانی پایدار و دیگر ارزش‌های مهم انسانی ارتباط عمیقی دارد. اما متاسفانه در کشور ما هیچ یک از قوانین موجود، تعریفی از حریم خصوصی ارائه نداده‌اند و از این منظر، مفهوم و معنی حریم خصوصی و گستره مرز‌های آن به وضوح مشخص نیست.
همچنین ماده ۶۴۰ کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی در چندین ماده قانون، مجازات جرایم رایانه‌ای، حیثیت شهروندان را مورد حمایت قانونی قرار داده و در واقع، از حریم خصوصی شهروندان حتی در فضای مجازی به صورت غیرمستقیم حمایت کیفری کرده است. با این حال، امروزه جایگاه حریم خصوصی زندگی شهروندان در فضای مجازی حساس‌تر شده و اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
در بسیاری از مواقع جامعه هم نقش مستقیم با نقض قانون دارد، وقتی مردم گاهی یک نفر را آنقدر بزرگ می‌کنند که به اصطلاح تریلی هم اسمش را نمی‌کشد، خدا نکند پایش را کج بگذارد، آن وقت کارش با کرام الکاتبین است! در خصوص سلبریتی‌ها و افراد معروف، رسانه‌ها و مردم هستند که به آن‌ها بیش از حد بها می‌دهند و یک شبه به شهرت و معروفیت می‌رسانند که متاسفانه بسیاری از آن‌ها ظرفیت بزرگ شدن ندارند و زمانی که خطا و اشتباهی از آن‌ها سرمی‌زند، خود همین مردم می‌گویند که مثلا فلانی لیاقت بزرگ شدن و اهمیت دادن ندارد؛ و یا تصور غلطی در خصوص این ورزشکار یا هنرمند داشتم.
اینجاست که باید در جامعه سعی بر این باشد که در همه حال تعادل در نظر گرفته شود هیچ‌کس برای همیشه مجبوب یا منفور نخواهد ماند، مهم این است که منصف باشیم و قضاوت عجولانه نکنیم. احترام به حریم خصوصی و حقوق شهروندی بسیار مهم است و در قرآن نیز به کرات به آن اشاره شده است. در آیه 12 سوره «حجرات» خداوند در قرآن می‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لاَ تَجَسَّسُوا وَ لاَ یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً» اى کسانى که ایمان آورده‌اید، از گمان‌هاى بد درباره دیگران که بسیار هم هست ـ بپرهیزید و به آن‌ها ترتیب اثر ندهید، چرا که پاره‌اى از گمان‌ها گناه است، و درصدد کشف عیوب مردم برنیایید، و یکدیگر را غیبت نکنید.
وقتی مخاطبان فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی همه شهروندان را خانواده و دوست خود بدانند، آن وقت است که هر خبری به راحتی دستمایه نقد و قضاوت قرار نمی‌گیرد و در این رابطه با مماشات برخورد خواهند کرد. بدون شک شاید گذشت زمان برخی از مسائل و اتفاقات را به بوته فراموشی بسپارد، اما زخم‌های عمیقی که از نقض حریم خصوصی ایجاد می‌شود، می‌تواند زندگی عادی افراد و محیط پیرامون‌شان را سال‌ها تحت الشعاع قرار دهد. باید گفت امروز در همه حال کمی صبر و تامل لازم داریم.
انتهای پیام/102
