از علل آغاز جنگ تحمیلی تا عملیات غرور آفرین ثامن الائمه و شکست حصر آبادان

خبرگزاری دفاع مقدس: در همان سال 1357، با گذشت چهار روز از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، دولت عراق از طریق سفارت این کشور در تهران، سرنگونی شاه را به دولت موقت تبریک گفت و جهت همکاری های سیاسی و اقتصادی در چارچوب مقررات بین المللی و حفظ حسن همجواری اعلام آمادگی نمود. اما این اقدامات به ظاهر دوستانه ی عراق دیری نپایید و آرام آرام نشانه های برخوردهای خصمانه ی این کشور با ایران آشکار گردید. به گونه ای که برخی از یگان های گارد مرزی، به همراه بخشی از واحدهای زرهی و مکانیزه ی ارتش عراق در نوار مرزی آرایش آفندی گرفتند. این تغییر رویکرد عراق به فاصله ی پنج روز پس از ارسال یادداشت تبریک رسمی به دولت ایران صورت گرفت.

 وقتی قائله های گوناگون در کشور از جمله ماجراهای کردستان و کودتای نوژه رخ داد، با دستگیری بسیاری از عناصر اصلی این قائله ها مشخص شد که اکثر آنان از حمایت های سیاسی، اقتصادی و تسلیحاتی رژیم عراق برخوردار بوده اند. 

از اوایل دهه ی سوم اسفندماه 1357 تجاوزات ارتش عراق به مرزهای ایران آغاز شد که این اقدامات خصمانه ی نظامی ارتش عراق هر روز گسترده تر و ابعاد جدیدی به خود می گرفت.

هنگامی که در سیزدهم آبان ماه 1358 سفارتخانه ی ایالات متحده ی آمریکا که از همان روزهای نخست پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، اقدامات جاسوسی فراوانی انجام داده و بسیاری از شورش ها را علیه جمهوری اسلامی هدایت نموده بود، کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در بصره مورد حمله ی نظامیان بعثی قرار گرفت؛ در خرمشهر نیز کنسولگری عراق به تلافی این اقدام خصمانه ی بعثی ها مورد حمله ی مردم قرار گرفت. 

رژیم صدام، از اقدامات شورشیان ضد انقلاب حمایت می نمود؛ تا جایی که صدام حسین در تاریخ دوازدهم فروردین ماه 1359 در یک سخنرانی رسمی حمایت کشورش را از معارضین علیه جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد و اظهار داشت که عراق از این افراد و اقوام تا رسیدن به حقوق خود حمایت می کند.

مسأله ی این شورشها در خوزستان به ویژه در خرمشهر به حدی بالا گرفت که جوانان فعال در کانونهای فرهنگی خرمشهر به مدت سه روز توسط نیروهای خلق عرب مورد حمایت مستقیم عراق به گروگان گرفته شدند. پس از آزادی جوانان کانونهای فرهنگی، با تصرف مدرسه ی عراقی ها در خرمشهر آرامش به شهر بازگشت و بار دیگر رد پای حضور رژیم عراق در این قائله نیز نشان داده شد.

در سیزدهم فروردین ماه 1359 طارق عزیز، معاون نخست وزیر عراق در بغداد ترور شد؛ ولی از این سوء قصد جان سالم به در برد. با این اتفاق، رژیم صدام در حالی ایران را به اجرای این ترور متهم نمود، که هیچ سندی را ارائه نکرد.

در خرداد ماه 1359 حملات عراق به روستاهای مرزی، در منطقه ی شلمچه افزایش یافت؛ به گونه ای که تا پیش از شروع تابستان، اکثر روستاهای مرزی از سکنه خالی شد و مردم ساکن این روستاها، به علت حمله های پیاپی عراق، آواره شدند. به ناچار، مسئولین امنیتی و شهری در خرمشهر، این آوارگان را در استادیوم شهر جا دادند.

از تیرماه 1359 تا پایان شهریور ماه، روند درگیریهای مرزی تغییر نمود. ارتش عراق دست به ایجاد استحکامات نظامی در مرزهای مشترک با ایران زد و ضمن تقویت خطوط پدافندی با نیروهای رزمی فراوان، نسبت به اجرای مانورهای تهاجمی در طول نوار مرزی مبادرت ورزید.

از نیمه ی شهریور ماه 1359 به بعد، حملات سنگین ارتش عراق در جای جای نقاط مرزی گسترش یافت. از اواخر شهریور ماه درگیری های مرزی تشدید شد.

 در روز بیست و ششم شهریور ماه 1359 برابر با هفدهم سپتامبر 1980 صدام حسین رئیس جمهور عراق، طی نطقی در مجلس شورای ملی این کشور، قرارداد 1975 الجزایر را فاقد اعتبار دانست و آن را در مقابل دوربین های تلویزیونی خبرنگاران پاره کرد.

 نیروهای عراقی تا عصر روز سی و یکم شهریور ماه 1359 در مجموع 637 تجاوز زمینی و هوایی را در مرزهای مشترک با جمهوری اسلامی ایران مرتکب شدند.

 ظهر روز سی و یکم شهریور ماه 1359 برابر با بیست و دوم سپتامبر 1980 ارتش عراق، با اسم رمز "یوم الرعد"، حمله ی سراسری خود را به حریم جمهوری اسلامی ایران آغاز نمود.

در ظهر روز سی و یکم شهریور ماه 1359 192 فروند جنگنده بمب افکن نیروی هوایی ارتش عراق به بیش از پانزده مرکز حساس سیاسی، اقتصادی، و نظامی هجوم آوردند. آنان ناجوانمردانه همزمان با تهاجم به مراکز سیاسی، اقتصادی و نظامی برای ایجاد رعب و وحشت در میان مردم ایران، اماکن مذهبی و مسکونی را نیز مورد هدف قرار دادند.

بدین ترتیب، طولانی ترین جنگ قرن بیستم، توسط ابرقدرتهای آن روزگار (ایالات متحده ی آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی) آغاز گردید. آنان در این نبرد بین المللی نقش حمایتگران لجستیکی، پرسنلی، اطلاعاتی و ستادی را بر عهده گرفتند. صدام حسین، رئیس جمهور جاه طلب عراق نیز فرماندهی عملیات را در منطقه عهده دار شد.

نیروی هوایی مقتدر ارتش جمهوری اسلامی ایران، حدود دو ساعت پس از تهاجم اولیه ی دشمن بعثی به حریم جمهوری اسلامی ایران، برخی مراکز نظامی را در داخل خاک عراق مورد هدف قرار داد. در اولین روز مهرماه 1359 نیز یکصد و چهل فروند جنگنده بمب افکن نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با اجرای طرح نبرد البرز، عملیات کمان 99 را در همه ی فضای آسمان عراق انجام داد؛ هدف از این عملیات نیروی هوایی انهدام بخش عظیمی از نیروی هوایی عراق و از کار انداختن سیستم های پشتیبانی رزمی ارتش متجاوز صدام بود که با موفقیت روبرو گردید.

در بُعد زمینی متأسفانه قوای دشمن در همان یک ماه نخست جنگ بیش از دوازده هزار کیلومتر در عمق خاک ایران پیشروی نمود؛ خرمشهر علی رغم فداکاری های فراوان نیروهای مسلح و مردم ایران، توسط نظامیان بعثی اشغال شد. آبادان و سوسنگرد نیز به محاصره درآمدند و بسیاری از شهرها و مناطق استراتژیک مرزی نیز مانند دزفول، اندیمشک، پاوه، سنندج و ارومیه در تیررس سلاح های سنگین دشمن قرار گرفت.

در هفتم آذرماه 1359 نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران عملیات مشترکی را با نیروی هوایی در منطقه ی عمومی شمال خلیج فارس انجام داد که منجر به انهدام نیروی دریایی ارتش عراق گردید. نام این عملیات غرور آفرین، "مروارید" بود.

 در نیمه ی دیماه 1359 عملیات نصر در هویزه و عملیات توکل در شمال آبادان، همانند دو سه عملیات پیشین بدون در نظر گرفتن اصول جنگ و برآوردهای نظامی انجام شد که همگی با شکست و تلفات بالا روبرو شد.

از بهمن ماه 1359 اراده ی نیروهای مسلح در جبهه ها بر تثبیت دشمن و مقابله با پیشروی ارتش عراق با توجه به امکانات کشور قرار گرفت که این سیاست کم و بیش تا دهه ی سوم خردادماه 1360 و عزل بنی صدر از فرماندهی کل قوا ادامه پیدا کرد.

از اواخر اسفندماه 1360 نبردهای محدود موفق به وقوع پیوست که این روند تا پایان شهریور ماه 1360 حفظ شد.

در بهار 1360 سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران طرحی را با هدف آزادسازی مناطق شمالی آبادان و خروج این شهر از محاصره به شورای عالی دفاع ملی تقدیم نمود که به علت دشمنی بنی صدر با نیروهای انقلابی عقیم ماند.

در پانزدهم فروردین 1360 نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، با هشت فروند فانتوم به پایگاههای هوایی عراق در مرز اردن حمله کرد که نتیجه ی آن انهدام بیش از هشتاد درصد توان رزمی نیروی هوایی دشمن بود. همزمان با این عملیات نیروی هوایی، نیروهای سپاه و ارتش در منطقه ی شوش اقدام به تک محدود نمودند که در این نبرد نیز ضربات مهمی بر پیکره ی رژیم صدام وارد آمد. همچنین در تاریخ بیست و یکم خردادماه 1360 عملیات محدود فرمانده کل قوا خمینی روح خدا در منطقه ی دارخوین توسط رزمندگان اسلام به اجرا درآمد که این نبرد نیز با موفقیت همراه بود. مهمترین تأثیر این عملیات فراهم آوردن زمینه های آزادسازی آبادان و خرمشهر می باشد.

اجرای عملیات محدود ایذایی در شش ماه نخست سال 1360 با هدف بر هم زدن آرامش نیروهای متجاوز در خاک ایران ادامه یافت.

بدین ترتیب، نبرد در سال نخست جنگ ابتدا با تصرف بیش از دوازده هزار کیلومتر مربع از خاک میهن اسلامی مان آغاز شد؛ سپس عملیات نظامی جهت انهدام قوای دشمن در مناطق اشغالی انجام گرفت که نتیجه ی این اقدامات جمهوری اسلامی ایران تثبیت دشمن در سرزمین های متصرفه و جلوگیری از ادامه ی پیشروی متجاوزین بعثی بود.

در اولین سال جنگ تحمیلی شورای امنیت سازمان ملل متحد و دیگر سازمان های بین المللی جلساتی را به منظور توقف درگیری نظامی میان دو کشور برگزار نمودند و هیئتهایی برای جلوگیری از ادامه ی جنگ به دو کشور اعزام داشتند که به علت مغایرت با حقوق جمهوری اسلامی ایران و حمایتهای دول مستکبر از رژیم صدام بی نتیجه ماند.