اولین نمایش اقتدار و قدرت هوایی پس از تجاوز رژیم بعثی صدام به ایران

خبرگزاری دفاع مقدس- سرهنگ ستاد قاسم اکبری مقدم*: تاریخ سراسر افتخار این سرزمین سربلند همواره گویای رشادتها، جانفشانیها و ایثار مردان و زنانی بوده که با عزت و شرافت، در راه آزادی و آزادگی میهن خویش تا پای جان ایستاده و شجاعانه به استقبال مرگ شتافتند.

شرح جان فشانی و دشمن ستیزی ملت خوش نام و آزادهی ایران که با ارداهای پولادین، شرف و اعتبار این سرزمین اسلامی را در برابر تمام جباران و بدخواهان حفظ کرده و حماسههای بیبدیل پدید آوردند، در برگ برگ تاریخ ثبت و ضبط گردیده و در این میان رشادتهای قهرمانان ملت بزرگ ایران در نیروی هوایی ارتش، چه در هشتم شهریور سال 1320، آن زمانی که وقتی حکام سرسپردهی ایران در مقابل هجوم متفقین در جنگ جهانی دوم تسلیم شدند، پرسنل نیروی هوایی با اعلام مخالفت با فرماندهان ردهی بالای خود به این سرسپردگی محض اعتراض و شورش کردند، و چه در جریان پیروزی انقلاب اسلامی و 19 بهمن 59 که با پیوستن به سیل خروشان ملت و بیعت تاریخی با بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران نام خود را در تاریخ جاودانه نمودند، و چه آن زمانی که با شجاعت وصفناپذیر خود رؤیاهای دشمن خام اندیش بعثی را به کابوسی جانکاه بدل نموده، و برگهای زرین تاریخ نبردهای فرزندان این آب و خاک را زینتی دو چندان بخشیدند.

نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران قهرمان با همکاری و تلاش کم نظیر و غیر قابل وصف نیروهای خود، در حوزههای مختلف اعم از عملیات، اطلاعات، پدافند، فنی و مهندسی و... با به پرواز درآوردن عقابان آهنین بال خود در آغازین روزهای جنگ، که هیچ نیروی مسلحی آمادگی دفاع و مقابله با دشمن زبون و سرخوش از پیشرویهای اولیه را نداشت، با حملات سهمگین و صاعقهوار،  بذر شکست خصمی را در سرزمینهای داغ خوزستان و کوههای سر به فلک کشیده کردستان و کرمانشاهان افشاند، که هرگز داعیهی فتح سه روزهی ایران اسلامی را در سرنپروراند. و اینک وارثان آن قهرمانان گمنام در تلاشند تا با بیان گوشههایی از حماسههای بیبدیل پیشکسوتان خود، دَین خویش را به این قهرمانان ادا نمایند.

در طول جنگ تحمیلی، نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با توجه به ماهیت مأموریت و توان انجام واکنش سریع و نیز توانایی ابزار جنگی که در اختیار داشت، با رساندن خود به اهداف حیاتی دشمن در عمق خاک آن، در سریعترین زمان ممکن، یکی از نیروهایی بود که از آغازین دقایق شروع جنگ تحمیلی، پاسخ تجاوزات ارتش رژیم بعثی عراق را با توان بالا و قدرت و سرعت مثال زدنی داد و کلیه معادلات دشمن، در زمینگیر کردن این نیروی الهی را بَر هم زد.

در این مجال بر آن شدیم تا یکی از عملیاتهای موفق در آغازین ساعت بعد از تجاوز رسمی رژیم بعثی صدام به میهن اسلامی را برای خوانندگان عزیز بازگو نماییم تا برای خوانندگان یادآوری شود که فرزندان این آب و خاک مجال شادمانی پس از تجاوز را با از جان گذشتگی خود به دشمن ندادند و خام اندیشی خصم در نابودی توان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران را در گوش زمامداران دولت بعثی عراق و حامیان وی طنین انداز کردند.

31 شهریور 59 نقطه آغاز تهاجم رژیم بعث به میهن اسلامی نبود و آن رژیم از چندین ماه قبل تجاوزات خود را آغاز کرده بود و بر همین مبنا نیز در پاسخ به تحرکات دشمن، نیروی هوایی برای بررسی وضعیت منطقه و گزینش اهداف عمدهی دشمن، پروازهای شناسایی برقرار میکند و هواپیماهای شکاری خود را نیز برای دفاع هوایی از مناطق مرزی و نیروهای سطحی، بدون وقفه به پرواز در میآورد.

فرماندهان ارتش با توجه به تجاوزات زمینی و هوایی دشمن و لزوم تهیه طرح مقابله با حملهی احتمالی گسترده، پس از برگزاری جلسات متعدد، نهایتاً در اوایل تابستان سال 59 طرحهای عملیاتی مربوط به نیروهای سه گانه ارتش را تنظیم، تصویب و به نیروها ابلاغ مینمایند.
 

نکته قابل توجه اینکه در طرح ابلاغی، نیروی هوایی ارتش را از انجام حملات غافلیگرانه منع کردند و جو سیاسی حاکم بر کشور اجازه پیشدستی به نیروی هوایی ارتش را نداد، لذا هنگام بروز مخاصمه میان ایران و عراق، نیروی هوایی ایران عملیات خود را بر مبنای عملکرد انتقام طرح ریزی نمود. و اصل غافلگیری که یکی از اصول نه گانه سرنوست ساز جنگ است، از نیروی هوایی دریغ شد.

طرح ابلاغ شده به نیروی هوایی ارتش در 99 صفحه و با عنوان طرح نبرد «البرز»، به یگانهای عملیاتی ارسال میشود تا طراحان عملیات در یگانها و مجریان عملیاتها، برنامههای خود را با در نظر گرفتن شرایط طرحریزی نمایند.

طراحان عملیات، اهداف حیاتی و مهم نظامی و اقتصادی کشور مخاصم را شناسایی و خلبان مورد نظر نیز از نظر چگونگی طی مسیر، وضعیت نیروهای دشمن از نظر پدافند هوایی و سایر موارد لازم توجیه شدند و با وجود آنکه امکان تمرین برای کسب آمادگی بیشتر به واسطهی جلوگیری از پی بردن دشمن به شیوههای تاکتیکی وجود نداشت، لیکن خلبانان مصمم و آماده در انتظار ریختن آتش خشم ملت ایران بر سر دشمنان خود بودند.

دشمن بعثی از نظر کمیت و کیفیت یگانهای زرهی و مکانیزه، به عنوان چهارمین ارتش توانمند جهان شناخته شده بود و از نظر نیروی هوایی نیز دارای 11 پایگاه هوایی با استعداد بیش از 366 فروند انواع هواپیماهای شکاری بمبافکن از نوع میگهای 15، 21، 23 و سوخوی 7، 20، 22 و شکاری رهگیر هانتر و بمب افکنهای نیمه استراتژیک و معمولی تی یو 22 و 16 و همچنین تعداد400 فروند انواع بالگردهای تهاجمی و ترابری بود.
تابستان گرم سال 59 تا ساعاتی دیگر به اتمام میرسید و خانوادههای ایرانی و در میان آنان دانشآموزان، شور و حال دیگری داشتند، غافل از اینکه دشمن بعثی در جهت تأمین منافع استکبار جهانی خواب فتح سه روزهی ایران را در سر میپروراند.
 

ساعت رسمی کشور در 31 شهریور سال 59، ساعت 10/14 را نشان میداد که ناگاه غرش خفاشان پلید و در پی آن انفجارهای پی در پی بمبها و راکتهای پرتاب شده، آرامش حاکم بر 15 فرودگاه و پایگاه هوایی ایران را در هم شکست.

خصم زبون در رؤیای نابودسازی توان عملیاتی نیروی هوایی ارتش ایران، که میدانست آمادگی پاسخگویی قاطع و سنگین به دشمن را دارد و تنها نیرویی که میتواند بسیار سریع، خود را عقبهی دشمن رسانده و پاسخ تجاوز را بدهد، حملات هوایی روز اول تجاوز رسمی خود را به پایگاههای هوایی مهرآباد تهران، اصفهان، شیراز، تبریز، همدان، امیدیه، دزفول و بوشهر معطوف نمود و این امید را داشت که با این حملات غافلگیر کننده، توان رزمی نیروی هوایی نابود و اهداف شوم  و واهی خود را تحقق بخشد.

بلافاصله پس از یورش رسمی دشمن متجاوز، کارکنان پایگاههای هوایی که پس از پایان وقت اداری در حال عزیمت به منازل خود بودند به محل کار خود برگشته و برابر طرحریزیهای انجام گرفته، آماده دادن اولین پاسخ به متجاوز میگردند.

برابر طرحهای مصوب، اولین پایگاههای درگیر شامل پایگاه سوم شکاری همدان و ششم شکاری بوشهر بودند. خلبانان در اتاق عملیات به مرور نقشههای پروازی پرداخته و آخرین توضیحات و توجیهات را از زبان افسران طراح عملیات میشنیدند و بیصبرانه منتظر پاسخ به متجاوز بودند. در سویی دیگر کارکنان مسؤل آماده سازی هواپیماها در حال انجام تستهای نهایی بر روی مرکبهای آهنین بودند. در بخشی دیگر مسؤلین مهمات، سرگرم آمادهسازی بمبها و راکتهایی بودند که قرار بود تا ساعتی دیگر با دست توانمند خلبانان جان بر کف ایران به مثابهی خشم ملتی بزرگ، بر سر دشمن بعثی فرو ریخته شوند.

4 فروند هواپیمای فانتوم اف4ئی در هوای گرم و مرطوب پایگاه ششم شکاری بوشهر، با تلاش خستگیناپذیر متخصصین فنی و تسلیحاتی تست و آماده عملیات شدند و 8 خلبان شجاع و دست از جان شسته آماده شدند تا بر پرندههای آهنین بال خود پاسخ سهمگینی به متجاوز بدهند.

نام گروه اول پروازی«البرز» و لیدر و فرمانده عملیات سرگرد خلبان جهانگیر ابنیمین تعیین گردید و رأس ساعت 1630 در یک آرایش گروهی 4 فروندی برای نخستین بار باند فرودگاه پایگاه ششم شکاری بوشهر به قصد بمباران پایگاه هوایی شعیبیه در استان بصره عراق ترک کردند. این پایگاه هوایی در نزدیکی مرز قرار داشت و برای پشتیبانی از یگانهای زمینی دشمن در منطقهی خوزستان بسیار فعال و تأثیرگذار بود. در این پایگاه 18 فروند هواپیمای شکاری «میگ-21»، 14 فروند بالگرد«آلوئت-3» و 12 فروند بالگرد«ام ای-8» وجود داشت.
گروه دوم پروازی به نام «آلفا-رد» و به فرماندهی سرگرد خلبان سید جلیل پور رضایی از پایگاه سوم شکاری همدان بود. نخستین گروه پروازی جنگی در این پایگاه در ساعت 1725 در یک آرایش گروهی 4 فروندی به قصد بمباران پایگاه هوایی کوت در استان العماره عراق به پرواز درآمدند. در این پایگاه دشمن 45 فروند هواپیمای شکاری بمبافکن «سوخو-7» و 16 فروند شکاری بمب افکن «سوخو-22» و 24 فروند انواع شکاری رهگیر «میگ-15 و 21» داشت.

گروه اول پروازی پایگاه ششم در ساعت 1730 اولین بمب 820 پوندی مدل«ام177»، توسط لیدر دسته پروازی بر روی باندهای پروازی، مسیرهای خزش و پناهگاههای موجود در پایگاه شعیبیه فرو ریختند و دشمن بعثی در عین ناباوری اولین ضربه سهمیگن را از سوی فرزندان این سرزمین دریافت کرد.

جنگندههای گروه دوم پروازی «آلفا-رد» در ساعت 1755بر روی اهداف پایگاه کوت بودند، لیدر دسته نابودی بخشهای ابتدایی باند پایگاه کوت را بر عهده گرفته بود و نابودی بخشهای میانی را هواپیمای شماره 2 بر عهده داشت. هواپیمای شماره 3 وظیفه انهدام مناطق انتهای باند و شماره 4 سایر اماکن و تأسیسات را بمباران میکردند.
هواپیماها بمبهای خود را رها کرده و آتش مهیب و انفجارهای عظیم در پایگاه کوت بر پا شد. و ضربه مهلکی بر دشمن وارد شد، بهطوریکه امکان هر گونه پرواز در روزهای بعد علیه کشورمان، از این پایگاه گرفته شد.
در جریان این عملیات به دلیل هوشیاری پدافند هوایی دشمن به خاطر حملات دقایق قبل به پایگاه «شعیبیه» هوشیار شده بود، که متأسفانه هواپیمای شماره 2 گروه پروازی «آلفا-رد» در اثر آتش انبوه دشمن تعادل آن به هم میخورد و هواپیما در رودخانه دجله در نزدیکی هدف دچار سانحه شده و سقوط مینماید. و خلبانان آن افتخار شهادت در راه پاسداری و دفاع از میهن را نصیب خود میکنند.

در پایان یاد و خاطره تمامی شهدای دفاع مقدس هشت ساله به ویژه اولین خلبانان شهید نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی که تنها ساعاتی پس از آغاز رسمی تهاجم رژیم بعث در این عملیات غرور آفرین به فیض عظیم شهادت نائل آمدند، شهید سرلشکر خلبان خالد حیدری  و شهید سرلشکر خلبان محمد صالحی را گرامی میداریم.

* ارتش جمهوری اسلامی ایران
 

منابع :
1-نیروی هوایی و دفاع مقدس ، انتشارات ایران سبز
2- ناگفته های از روزهای اول جنگ ، انتشارات ساحادم آجا
3- اولین پاسخ ، انتشارات مکعب