ابتکارات شهید ستاری دفاع هوایی در ایران را متحول کرد

به گزارش خبرنگار حماسه و جهاد دفاع‌پرس، دفاع مقدس با همه تلخی‌هایی که در ذات جنگی خود داشت، اما عرصه‌ای بود برای بروز رشادت‌ها، دلاوری‌ها و جان‌فشانی‌های رزمندگان اسلام که نتایج آن اعتلای کشور و تقویت روحیه حماسی و سلحشوری ملت ایران شد.

گرچه در نخستین روز‌های حمله دشمن بعثی، نیروی هوایی ارتش ایران، از امکانات بسیار زیادی برخوردار بود و به همین واسطه، آغاز توفنده‌ای داشت، اما کینه غرب و محدودیت‌هایی که برای در اختیار قرار دادن امکانات به ایران در پیش گرفته بود، بر دشواری‌های کار دفاع هوایی می‌افزود. از سوی دیگر حمایت‌های غرب از دشمن بعثی با در اختیار قرار دادن به‌روزترین جنگنده‌ها و امکانات، مسیر را بیش از پیش دشوار ساخته بود.

نیروی هوایی خسته از چند سال جنگ و حضور در صحنه‌های حساس، با امکانات و قطعات و زیرساخت‌هایی که از تعدادشان کاسته می‌شد و جایگزینی برایشان نبود، تنها با تکیه بر ایمان یک «ستوان»، استواری و ماندگاری خود را حفظ کرده بود که جز ایمان و خلاقیت فرزندان این کشور، فرماندهان خلاق و نوآور که اولویت‌ها را می‌شناختند و راهبرد را بر اساس توانمندی‌ها تعیین می‌کردند، نبود.

نیروی هوایی در این دوران نقشی اثرگذار و ماندگار ایفا کرد چراکه در لحظات حساس و گردنه‌های سخت و سرنوشت‌ساز دفاع مقدس حضوری اثرگذار  از خود نشان می‌داد.

شهید منصور ستاری، فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، در کوران محدودیت‌های دوران دفاع مقدس، با ابتکار‌های خارق‌العاده خود توانست نام بلندش را در تاریخ ایران اسلامی، استوار و ماندگار کند. او طرح‌ها و ابتکار‌های زیادی در نیروی هوایی به ویژه در حوزه‌های راداری و پدافندی ارائه کرد و به مرحله اجرا گذاشت. در طول دوران جنگ تحمیلی توان نیروی هوایی را در سرنگونی هواپیما‌های متجاوز دشمن و صیانت از آسمان کشور، دوچندان کرد.

ستاری در سال ۱۳۶۲، با فعالیت‌های ارزشمند و نوآوری‌هایی که در ارائه طرح‌های پدافندی نشان داد، به سمت معاون عملیات فرماندهی پدافند نیروی هوایی منصوب شد. طرح‌ها و برنامه‌هایی که شهید ستاری ارائه می‌داد، نوآورانه، منطقی و اثرگذار بود. مهم‌تر از همه قابلیت اجرایی شدن داشت. این نوآوری‌ها، باید در شکل طرح‌ها و برنامه‌های عملیاتی و با سکان‌داری وی ادامه می‌یافت.

سال ۱۳۶۴، به عنوان معاون طرح و برنامه نیروی هوایی برگزیده شد. با لیاقت و کاردانی و شایستگی که از خود نشان داد، بهمن‌ ۱۳۶۵ با درجه سرهنگی به سمت فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد و تا هنگام شهادتش در دی ۱۳۷۳، عهده‌دار این مسئولیت بود.

شهید سرلشکر منصور ستاری در تمام مدتی که زمام امور نیروی هوایی را بر عهده داشت، با اجرای ده‌ها طرح و برنامه مبتکرانه و خلاقانه، توانست راه دفاع هوایی را هموار و نام این فرمانده آسمانی را در تاریخ کشور ماندگار کند.

نیروی هوایی ایران پیش از انقلاب اسلامی مقتدر‌ترین نیروی هوایی منطقه بود، این نیرو در آستانه انقلاب اسلامی با در اختیار داشتن چند صد جنگنده مدرن که در بهترین شرایط عملیاتی به‌سر می‌برد و به‌طور کامل از پشتیبانی سازنده برخوردار بودند می‌توانست با تمام کشور‌های خاورمیانه مقابله کند و پیروز از میدان نبرد خارج شود.

پس از انقلاب اسلامی با خروج مستشاران خارجی و نبود پشتیبانی از سوی کشور سازنده، توان این نیرو به یک سوم گذشته کاهش یافت، با این وجود نیروی هوایی در جریان جنگ تحمیلی سعی کرد تا در آغازین روز‌های جنگ آشفتگی نسبی اوضاع نیروی زمینی را جبران کند، در اولین روز‌های جنگ این نیرو با انجام عملیات مقتدرانه «سایه البرز» ده‌ها جنگنده را به سوی اهداف مهمی در عراق روانه ساخت، این عملیات به عنوان یک عملیات کلیدی و مهم نه تنها فشار روانی شدیدی را بر نیرو‌های عراقی وارد کرد بلکه باعث کند شدن روند فعالیت‌های دشمن نیز شد، از دیگر عملیات‌های به یاد ماندنی می‌توان به عملیات «سلطان» و حمله به مجموعه «اچ-۳» در عراق اشاره کرد.

اما این توانایی بالقوه با فرسوده شدن تجهیزات و جنگنده‌ها در طول سالیان متمادی جنگ و به دنبال آن مشکل تأمین تجهیزات جایگزین، این توانمندی کاهش یافت. این جا بود که نقش ابتکار‌های فرماندهانی چون منصور ستاری، آن هم در اوج محدودیت‌ها نمایان شد.

از فتح تا فجر

در عملیات بزرگی مانند فتح‌المبین و بیت‌القدس، استفاده از سامانه پدافند هوایی موسوم به «هاگ»، برای نخستین بار و به ابتکار شهید ستاری، به صورت مستقل عملیاتی شد، یعنی با استفاده از رادار متصل به سامانه، کاری انجام شد که شبکه‌ای در هم تنیده و متشکل از چندین رادار تصویری گسترده از آسمان کشور ارائه می‌داد.

کارایی و نقش مهم سامانه پدافندی هاگ در دفاع مقدس، دشمن را بر آن داشت که بیش از گذشته در پی انهدام این سامانه باشد. دشمن با حمایتی که از سوی غرب داشت، توانست با استفاده از موشک‌های هوا به زمین معروف به ضد تشعشع (خ ۲۸) تعدادی از دستگاه‌های هاگ را مورد اصابت قرار دهد.

سرلشکر شهید ستاری، با آگاهی خوبی که از کارکرد این سامانه و جزییات آن داشت، همچنین شناختی که از شرایط جغرافیایی و اقلیمی منطقه نبرد به دست آورده بود، در منطقه عملیات والفجر ۸ راهبری و هدایت عملیات پدافند هوایی را از سیستم راداری هاگ به رادار مادر منطقه‌ای که در بندر امام خمینی (ره) مستقر بود، تغییر داد و این مشکل را به نحو قابل توجهی حل کرد. شهید ستاری خودش مسئولیت مستقیم هدایت و دستور پرتاب موشک‌های هاگ را از بندر امام خمینی بر عهده گرفت. ابتکار شهید ستاری، کارآمد افتاد و والفجر ۸ به عنوان گل سرسبد دستاورد‌های پدافند هوایی ماندگار شد.

دفاع هوایی و صیانت از محموله‌های نفتی

یکی از گام‌های اثرگذار و کلیدی شهید منصور ستاری به عنوان فرمانده نیروی هوایی حفاظت از کشتی‌ها و نفت‌کش‌های ایرانی در برابر حملات هوایی نیرو‌های بعثی بود. اگرچه اخلال در فعالیت کشتی‌ها و نفتکش‌های ایرانی توسط عراق از همان ابتدای جنگ وجود داشت اما حضور ناو‌های آمریکایی در سال ۱۳۶۵ و پس از «عملیات کربلای ۵» در خلیج فارس، حمله به نفت‌کش‌ها را وارد مرحله جدیدی کرد.

جنگنده‌های دشمن بعثی تلاش می‌کردند تا با حملات موشکی مستقیم حرکت نفت‌کش‌ها را دچار اختلال کنند. در راه دفاع از این عرصه، اما رزمندگان وطن مقاومتی جانانه و ماندگار را خلق کردند و در این راه تعدادی از این عزیزان به درجه رفیع شهادت نائل آمدند.

پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران با هدایت و ابتکار شهید ستاری در این مقطع حساس توانست علاوه بر دفاع از جزایر ارزشمند خلیج فارس و تأسیسات نفتی مستقر در آن‌ها، با حضور مستقیم بر روی کشتی‌ها و حتی نفتکش‌های ایرانی در برابر حملات هوایی رژیم بعث عراق پاسخی کوبنده بدهد.

سرانجام امیر سرلشکر منصور ستاری فرمانده پدافند و نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، در ۱۵ دی ۱۳۷۳ در سانحه سقوط هواپیما در نزدیکی فرودگاه اصفهان به همراه تعدادی از افسران بلندپایه نیروی هوایی و همرزمانش به درجه رفیع شهادت نائل آمد.

انتهای پیام/ 113