ادبیات دفاع مقدس ظرفیت بین‌المللی دارد/ «فضای مجازی» فرصت تاریخی برای ترویج کتاب است

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس: هفته دفاع مقدس بهانه‌ای شد تا پیرامون فعالیت‌های ادبی، مسائل و مشکلات کتاب و ادبیات دفاع مقدس گفت‌وگویی را با «نیکنام حسینی‌پور» رئیس خانه کتاب و دبیر بیست و هفتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران داشته باشیم که متن کامل گفت‌وگوی دفاع‌پرس با حسینی‌پور را در ادامه می‌خوانید:

دفاع‌پرس: آخرین فعالیت خانه کتاب مربوط به طرح تابستانه کتاب بود؛ طی تجربه چند دوره برگزاری این طرح، جایگاه ادبیات دفاع مقدس در نزد مخاطبین را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در طرح‌های فصلی کتاب که یازده دوره آن را برگزار کرده‌ایم همواره ذائقه مخاطبان خیلی متفاوت بوده است. در دوره‌های مختلف این طرح تلاش کرده‌ایم برخی حوزه‌ها بیشتر دیده شوند و این مسئله دغدغه شخصی من هم بوده که به موضوعاتی، چون دفاع مقدس بیشتر پرداخته شود. البته بخشی از این مسئله مربوط به فعالیت ما در خانه کتاب و بخشی دیگری از آن، به ویترین‌های کتاب مربوط می‌شود که در حوزه دفاع مقدس وجود دارد چراکه یکی از مشکلات کتاب دفاع مقدس همواره کمبود ویترین است. ناشران ما در این رابطه با محدودیت روبرو هستند لذا این کمبود ویترین باعث می‌شود که این کتاب‌ها کمتردیده شوند.

البته در این چند دوره که کتاب‎فروشی‌های جدیدی در قالب پاتوق کتاب به ویترین فروش اضافه شده‌اند، کتاب‌های دفاع مقدس همواره در ردیف یک تا دهم پرفروش‌های طرح‌های خانه کتاب قرار گرفته‌اند و این مسئله نشان می‌دهد که مخاطب به دنبال این کتاب‌ها بوده و ادبیات دفاع مقدس مخاطب خاص خودش را دارد. نهاد‌ها و انجمن‌ها باید در این زمینه فعالیت کنند تا این آثار دیده شوند؛ امیدواریم نهاد‌های مختلف درخصوص ادبیات دفاع مقدس کار کنند تا سرانه مطالعه این آثار افزایش داشته باشد چراکه پرداختن به دفاع مقدس وظیفه ملی است و باید در گسترش آن اهتمام داشته باشیم. خوشبختانه طی چند سال گذشته آثاری که از سوی انتشارات شهید کاظمی منتشر می‌شوند در این طرح دیده‌ شده‌اند.

دفاع‌پرس: خانه کتاب فعالیت‌های گسترده‌ای در زمینه کتاب دارد؛ چقدر از این فعالیت‌ها به عرصه دفاع مقدس نیز مربوط می‌شود و اساساً آیا قائل به فعالیت ویژه‌ای در این زمینه هستید؟

کتاب‌های دفاع مقدس در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران همواره دیده شده‌اند؛ سال گذشته در جایزه کتاب سال، یک اثر مربوط به دفاع مقدس وجود داشت که در بین حجم زیاد کتاب‌های تولید شده، انتخاب چنین اثری از حوزه دفاع مقدس یک نقطه قوت محسوب می‌شود. در نشست‌های نقدی که در خانه کتاب برگزار می‌شود نیز بحث دفاع مقدس همواره مورد توجه بوده است. در همین هفته چند نشست نقد کتاب درباره دفاع مقدس برگزار می‌شود که همگی این فعالیت‌ها در راستای توجه به ادبیات دفاع مقدس است.

البته ما در این حوزه با نقطه مطلوب فاصله داریم. ما نباید در این حوزه اجازه بدهیم کتاب‌سازی صورت گیرد؛ در برخی از حوزه‌ها کتاب‌سازی و خاطره‌سازی انجام می‌شود. یکی از وظایف و ماموریت‌های ما کاری است که به واسطه آن بتوانیم سره را از ناسره تشخیص دهیم؛ جلسات نقد ادبیات دفاع مقدس چنین کارکردی را خواهند داشت که با کمک رزمندگان و خانواده‌های شهدا این مسئله انجام بگیرد و خاطرات بیان شود چرا که در آینده در خصوص این اتفاقات قضاوت خواهد شد. دفاع مقدس متعلق به یک فرد و جناح نیست بلکه متعلق به همه مردم ایران است لذا با این نگاه که هرچه امروز داریم به برکت دفاع مقدس است، باید روح این اتفاق باید در همه برنامه‌های ما ساری و جاری باشد.

دفاع‌پرس: توجه و اهتمام به ادبیات دفاع مقدس توصیه شخص رهبر معظم انقلاب اسلامی است، ایشان بار‌ها در این حوزه مطالبه داشته‌اند و حتی مطالبه تیراژ میلیونی را در این زمینه مطرح کرده‌اند؛ به عنوان یک کارشناس حوزه کتاب بفرمائید که آیا مجموع فعالیت‌های این حوزه برای تحقق این خواسته کافی بوده است؟

خیر، ما با نقطه مطلوب خیلی فاصله داریم؛ کتاب تمدن‌ساز است. ما اگر بخواهیم دفاع مقدس را که مورد تاکید مقام معظم رهبری و به تعبیر یک گنج است را ترویج کنیم، باید خیلی بیشتر تلاش و فعالیت داشته باشیم درحالی که ما نتوانستیم به خوبی از این گنجینه استفاده کنیم.

جنگ جهانی اول و دوم در کشور‌های اروپایی رخ داده حالا ببینید آن‌ها چقدر از این رخداد استفاده کرده‌اند و چقدر رمان و فیلم از آن ساخته‌اند درحالی که ما نتوانستیم دفاع مقدس را در داخل و حتی در حوزه بین‌الملل مطرح و معرفی کنیم. بسیاری از کتاب‌هایی که در حوزه دفاع مقدس نوشته شد ظرفیت بین‌المللی شدن را داشت. بالاخره ما در ایران با ۸۰ میلیون جمعیت فارسی زبان روبرو هستیم، اما در کشور‌های فارسی زبان ظرفیت عظیم‌تری وجود دارد؛ می‌توانستیم ادبیات مقاومت را به کشور‌های منطقه صادر کنیم که آثار را به زبان‌های دنیا ترجمه کنیم.

آلمان‌ها هرچه دارند بخاطر جنگ جهانی و با تولید کتاب صورت گرفته است که به فیلم سینمای تبدیل شده تا یاد و خاطره این اتفاقات برایشان زنده باشد، ولی ما در ایران آن‌طور که باید و شاید نتوانسته‌ایم دفاع مقدس را در قالب کتاب و فیلم معرفی کنیم. به نظرم ماموریت همه نهاد‌های فرهنگی مرتبط است که در این راستا انجام وظیفه کنند؛ البته همه کتاب‌ها ظرفیت بین‌المللی شدن را ندارند، اما آثار زیادی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را ترجمه کرد.

دفاع‌پرس: اوضاع بازار نشر موجب رشد چشمگیر قیمت کتاب شده؛ از طرفی عمده مخاطبین ادبیات دفاع مقدس از طبقه اقتصادی پایین جامعه‌اند، برای حفظ مخاطبین این گونه ادبی چه راه‌کار‌هایی را توصیه می‎کنید؟

لزوم نظارت بر قیمت کتاب
در حوزه کاغذ وزارت ارشاد به عنوان ناظر از طرف دولت ورود پیدا کرد و کاغذ را با همکاری تشکل‌های صنفی در قالب ارز دولتی توزیع می‌کند. ناشرانی که در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس نیز فعالیت می‌کند جزو اولویت‌های این طرح می‌باشند و در این راستا مشکل وجود ندارد. این مسئله که در قیمت‌گذاری کتاب واقعاً ناشران رعایت می‌کنند و کتاب را بر اساس کتاب دولتی قیمت‌گذاری می‌کنند نیازمند بحث نظارتی است که باید دولت و دستگاه‌های نظارتی توجه داشته باشند تا ناشرانی که کاغذ با ارز دولتی دریافت می‌کنند قیمت‌گذاری بر همان مبنا داشته باشند.

البته ناشران فعال در حوزه ادبیات انقلاب اسلامی، ناشران متعهد و فعالیت هستند و کتاب‌هایشان را نسبت به ارز دولتی قیمت‌گذاری می‌کنند. در حوزه‌های دیگر حمایتی نیز وزارت ارشاد نسبت به خرید کتاب دفاع مقدس توجه دارد تا این آثار در نمایشگاه‌ها و کتابخانه‌ها مورد استفاده عموم قرار گیرد.

دفاع‌‎پرس: آینده کتاب را با توجه به افزایش قیمت کاغذ و ملزومات چاپ چگونه ارزیابی می‌کنید؟ شرایط چقدر محیای حرکت ناشران به سمت کتاب‌های الکترونیک و صوتی است؟

نوسانات قیمت کاغذ در دوره‌های مختلف وجود داشته است؛ در حوزه کاغذ چنین اتفاقاتی همواره وجود داشته و در آینده نیز وجود خواهد داشت. این اتفاقات شاید کمی حرکت ما را کُند کند، ولی قطعاً هیچ چیز جایگزین کتاب به شکل سنتی نخواهد بود. ترویج کتاب با استفاده از ظرفیت فضای مجازی خیلی خوب است و می‌تواند مورد استقبال نسل جدید قرار بگیرد چرا که آن‌ها استفاده بیشتری از موبایل دارند و شکل کتاب نیز فرق کرده است.

معتقدم باید به فضای مجازی به‌عنوان یک فرصت نگاه کنیم؛ ناشرانی که می‌توانند به صورت الکترونیکی کتابشان را منتشر کنند شاید بتواند تعداد مخاطب بیشتری را جذب کنند و حتی در عرصه صادرات برای طی کردن مسیر گمرکی مشکلی نداشته باشند چرا که فایل‌های کتاب الکترونیکی در هر جای دنیا قابل دسترسی است لذا فضای این فرصتی است که فضای مجازی ایجاد کرده است و ما باید بتوانیم بهترین محتوا را برای آن تولید کنیم و منتظر نباشیم دیگران برای ما تولید محتوا داشته باشند. فضای مجازی یک فرصت بسیار خوب و تاریخی است تا بتوانیم ادبیات انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را در قالب کتاب به سایر کشور‌ها صادر کنیم.

دفاع‌پرس: اگر صحبت پایانی دارید بفرمایید؟
من، چون متولد استان کهگیلویه و بویراحمد هستم و این استان به نسبت جمعیت از نظر میزان حضور، بیشترین سهم را در هشت سال دفاع مقدس داشته، همواره به دوستان می‌گفتم چرا شما خاطراتتان را مکتوب نمی‌کنید؟ مداوم آن‌ها را برای ذکر خاطراتشان تشویق می‌کردم تا اینکه قرار شد با نظارت خودم، آثاری در این زمینه به نگارش در آید. من در این خاطرات متوجه چیز‌هایی شدم که برای خیلی‌ها غیر قابل باور بود؛ خاطراتی که به نظرم واقعیت‌هایی است که باید برای نسل‌های آینده بیان شود.

خاطرات دفاع مقدس با زبان ادبیات می‌تواند برای نسل آینده اسطوره‌سازی کند. این خاطرات می‌تواند مقاومت را پیش‌ روی نسل آینده قرار دهد. نویسندگان، به‌خصوص نویسندگان حوزه کودک و نوجوان می‌توانند منتقل کننده فرهنگ مقاومت باشند. ما در حوزه کودک و نوجوان آن طور که شایسته است درباره دفاع مقدس کار نکرده‌ایم و نتوانسته‌ایم این مفاهیم را به کودکان نسل جدید منتقل کنیم؛ موضوعاتی که می‌تواند در قالب تصویرسازی‌های جدید، شعر و سایر قالب‌های ادبی و هنری به آن بپردازیم؛ ناشران می‌توانند با فعالیت‌های‌شان این مفاهیم را به نسل جدید منتقل کنند.

انتهای پیام/ 121