مشت پولادینی به نام ارتش و سپاه که در فاو فرود آمد

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، عملیات والفجر 8 که به منظور فتح فاو در سال 1360 صورت گرفت، عملیاتی آبی خاکی بود که با فرماندهی مشترک سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش جمهوری اسلامی ایران طراحی شد. این عملیات منجر به تصرف شبه جزیره فاو شد. شرح این عملیات که در نوع خود از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است نیاز به بازخوانی‌های چندباره دارد. به مناسبت سالروز این رویداد عظیم نگاهی به آن خواهیم داشت.

این نوشتار در مجموعه «روز شمار جنگ ایران و عراق» ـ جلد دوم از کتاب سی و نهم ـ با عنوان «تشدید تلاش‌ها برای فتح فاو» آورده شده است که در ادامه می‌خوانید:    

ید واحده‌ای به نام ارتش و سپاه

«درپی بررسی‌ها، شناسایی‌ها و اقدامات آماده‌سازی که تاکنون برای اجرای عملیات در منطقه فاو انجام شده است و نیز تلاش قرارگاه‌ها و یگان‌هایی که در این منطقه مأموریت دارند و برگزاری جلسات متعدد طراحی عملیات و توجیهی در قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران و قرارگاه‌های کربلای2 و نوح، فرمانده کل سپاه پاسداران امروز (30 آذر 64) با صدور ابلاغیه‌ای خطاب به فرماندهان سپاه پاسداران، بر سرعت و دقت در آماده‌سازی و طرح‌ریزی عملیات عبور از اروندرود و پیشروی در منطقه فاو تأکید کرد. به نظر می‌رسد ازجمله اهداف این ابلاغیه رفع هرگونه تردید در اصل اجرای عملیات گسترده در منطقه فاو و نیز تأکید بر آماده‌سازی هرچه سریع‌تر منطقه به رغم مشکلات و کمبودهاست.

در این ابلاغیه آمده است:

اینک در پی ابلاغیه شماره 1 و باتوجه به موضوعات مطرح شده در جلسه حضوری، بدین وسیله ضمن تشریح برخی از نکات مهم، خطوط اساسی در تنظیم برنامه‌های آماده‌سازی و طرح‌ریزی عملیات را ابلاغ می‌نماید تا فرماندهان عزیز با بصیرت و تأمل کافی ضمن رعایت کامل موازین حفاظتی و استتار فعالیت‌ها، نسبت به اجرای هر یک با دقت و سرعت هرچه بیشتر اقدامات لازم را به عمل آورده و شخصاً تا آخرین رده بر حسن انجام برنامه‌ها تا حصول نتیجه قطعی و مطلوب نظارت و پیگیری نمایند.

مقدمه این ابلاغیه 7 صفحه‌ای نیز چنین است:

در عملیات فدک شناسایی زمین و مواضع پدافندی دشمن به علت ویژگی‌های خاص از قبیل وجود نخلستان و نهرهای گوناگون، جزر و مد، شدت آب در مواقع مختلف و وضعیت ساحل دشمن مبنای اصلی و تعیین کننده طرح‌ریزی عملیات به شمار می‌رود. بدیهی است شناسایی‎های اولیه، طرح‌ریزی‌های مقدماتی را به همراه داشته و با بالا رفتن میزان شناسایی‌ها طرح‌ریزی‌ها نیز تکمیل می‌گردد. تنظیم برنامه آموزش‌های تکمیلی یگان‌ها و تمرینات مانوری آنها بر مبنای طرح‌ریزی کلی عملیات صورت خواهد پذیرفت که این عوامل در مجموع کیفیت و نحوه سازماندهی نیروها را مشخص خواهد کرد.

دشمن در این منطقه تلاش می‌کند تا خطوط پدافندی خود را از هر نظر تقویت نموده و از نیروهای اصلی خود در این رابطه استفاده نماید. تحمل شکسته شدن خطوط دفاعی برای دشمن فوق‌العاده گران خواهد بود. از این رو احتمال دارد که خط دفاعی دشمن با دو ردیف نیرو و سنگر و نیز کمین‌هایی برای ردیف اول پوشانیده شده باشد.

در ادامه، محورهای اصلی طرح‌ریزی عملیات چنین ذکر شده:

عبور، شکستن و پاک‌سازی خط اول، پاک‌سازی عمق رخنه و پدافند.

سپس به هریک از این محورها به تفصیل پرداخته شده است.

امروز، شنبه 30 آذر 1364 قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران (قرارگاه خاتم‌الانبیای (ص) سپاه) عصر امروز با حضور فرماندهان و مسئولان قرارگاه‌های اصلی سپاه پاسداران در محل سایت اهواز تشکیل جلسه داد. این جلسه در ادامه مباحث کلی عملیات آینده و هماهنگی عملیات‌های پشتیبانی و یدک با عملیات اصلی و تقدم و تأخر آنها بود که در آخرین جلسه روز 27 آذر 1364 مورد بحث قرار گرفت. در این جلسه همچنین بر ضرروت تشکیل فرماندهی مهندسی، فرماندهی عبور و فرماندهی پدافند برای اجرای عملیات اصلی در فاو تأکید شد.

طبق یادداشت‌های راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، در آغاز جلسه فرمانده کل سپاه پاسداران با اعلام اینکه موضوع بحث جلسه امروز مانور قرارگاه خاتم الانبیا (ص) است، گفت:

در رابطه با استمرار عملیات ما به یک جمع‌بندی رسیدیم که بسیج مردم استمرار داشته باشد تا اردیبهشت ماه (سال 1365). ما در جنوب باید به نحوی عملیات‌هایمان را انجام بدهیم که متناسب با حضور مردم و بسیج مردم، عملیات‌ها هم ادامه داشته باشد و یکی پس از دیگری آماده شود که چه درصورت شکست و چه درصورت پیروزی، عملیات‌های ما استمرار داشته باشد. مطلب دوم این بود که اگر شکستی در جایی پیش آمد باید طوری برنامه‌ریزی کنیم که حداقل یک نتیجه ظاهری پیروزی بر دشمن را هم به دنبال داشته باشد.

محسن رضایی با اشاره به پیشنهاد جلسه قبل درمورد اجرای دو عملیات محدود در مناطق ام‌الرصاص و چزابه هم زمان با اجرای عملیات در فاو، گفت که چه بسا بهتر باشد هم زمان با عملیات در فاو، عملیات در جزیره ام‌الرصاص و منطقه حنین (پاسگاه معلق و شمال دریاچه ام‌النعاج در هورالهویزه) را با هم اجرا کنیم که درصورت بروز وضعیت نامطلوب در عملیات فاو، منطقه حنین را به عنوان جای پایی برای ادامه عملیات داشته باشیم.

وی سپس برای عملیات منطقه فاو سه حالت را قابل پیش‌بینی دانست:

پیروزی کامل، شکست کامل، وضعیتی میان پیروزی و شکست. رحیم صفوی نیز وضعیت دیگری را برای این عملیات قابل تصور اعلام کرد:

بروز وضعیتی که شروع عملیات امکان‌پذیر نشود (مثلاً هشیاری کامل دشمن). محسن رضایی با تأیید احتمال بروز چنین حالتی، گفت پس باید عملیات پشتیبانی در منطقه‌ای اجرا شود که گسترش عملیات در آن میسر باشد و منطقه حنین چنین قابلیتی را دارد.

بحث در این باره ادامه یافت؛ ازجمله رحیم صفوی برای اجرای هم زمان عملیات در سه منطقه فاو، ام‌الرصاص و هور، مشکل کمبود یگان را مطرح کرد. همچنین رحیم صفوی، عزیز جعفری و عباس محتاج اجرای عملیات در هور (حنین) را 48 ساعت بعد از عملیات فاو دارای تأثیر بیشتری اعلام کردند. در ادامه درباره موضوع فاصله زمانی بین عملیات اصلی و عملیات پشتیبانی و نیز یگان‌های مناسب برای عملیات پشتیبانی و چگونگی آماده‌سازی منطقه حنین برای عملیات پشتیبانی و نیز یگان‌هایی که توانایی دارند ضمن آماده‌سازی این منطقه، در عملیات منطقه فاو نیز شرکت کنند، بحث شد.

محسن رضایی نظرش این است که یگان‌هایی که قرار است در هر دو منطقه عمل کنند، همه تدارکات، امکانات و وسایل ترابری آبی‌شان را در منطقه حنین متمرکز کنند و برای اجرای عملیات در منطقه فاو، قرارگاه خاتم پشتیبانی آنها را از نظر غذا، مهمات و ترابری به عهده بگیرد. وی تأکید کرد که اگر چگونگی عبور و وسایل عبور این یگان‌ها از اروند حل شود، خیلی از مسائل حل می‌شود. وی با اشاره به اینکه هرچه آمادگی برای عملیات در منطقه فاو طولانی‌تر شود، احتمال هشیاری دشمن و عدم موفقیت بیشتر می‌شود، بر سرعت آماده‌سازی این منطقه تأکید کرد.

فرمانده کل سپاه پس از بیان اهمیت عبور از اروند و نیز اهمیت دفاع از منطقه‌ای که در غرب اروند تصرف می‌شود، به فرمانده قرارگاه کربلای2 ابلاغ کرد که یک نفر را برای فرماندهی عبور و یک نفر را برای فرماندهی پدافند برگزیند و این فرماندهان طرحشان را برای اجرای مأموریت محوله تهیه کنند و مأموریت هر یگان در این طرح مشخص شود و به یگان‌ها ابلاغ گردد. پس از آن یگان‌ها نیز طرح اجرای مأموریتشان را تهیه کنند و در منطقه‌ای مشابه منطقه مأموریت خود در حضور فرماندهان و افراد کارشناس اجرا کنند تا ضمن تمرین، مشکلات و نواقص آن مشخص گردد.

فرمانده کل سپاه پاسداران امروز در سه نامه جداگانه به آقای هاشمی رفسنجانی فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا (ص)، بخشی از نیازهای تسلیحاتی و تجهیزاتی سپاه پاسداران را برای اجرای عملیات در منطقه فاو که تأمین آنها به وسیله ارتش جمهوری اسلامی ایران امکان پذیر است، اعلام کرد.

در نامه اول درباره نیاز به یگان‌های توپخانه و چگونگی تأمین آن آمده است:

در طرح‌ریزی عملیات فدک، به منظور تأمین آتش مورد نیاز عملیات، درمجموع 45 گردان توپخانه پیش‌بینی گردید که از این میزان 9 گردان در سپاه موجود بوده و مابقی بایستی از ارتش تأمین گردد. علی‌ای‌حال، باتوجه به مأموریت واگذار شده به ارتش و پیش‌بینی حداقل برآورد آتش جهت شروع عملیات فدک، میزان نیازمندی توپخانه حداقل 34 گردان می‌باشد که باتوجه به موجودی سپاه، لازم است 25 گردان توپخانه، قبل از پنج دی 1364 به سپاه مأمور شود تا ان‌شاءالله برطبق زمان بندی عملیات، توسط سپاه سازماندهی شود.

لذا خواهشمند است دستور فرمایید نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران ضمن رعایت موارد زیر و هماهنگی‌های لازم با مسئول توپخانه سپاه برادر حسن شفیع زاده، اقلام فوق الذکر را حداکثر تا پنج دی 1364 به سپاه مأمور نماید.

1ـ افسر رابط نزاجا جهت هماهنگی معرفی شود.

2ـ یگان‌های فوق‌الذکر به لحاظ پرسنل، قبضه توپ، امکانات مخابراتی، مهندسی، ترابری، خدماتی و مهمات‌بار مبنا آمادگی کامل عملیاتی داشته باشند.

3ـ نیروی زمینی جهت پشتیبانی یگان‌های مذکور به لحاظ تعمیرات، تأمین قطعات از رده خارج شده در حین عملیات و تأمین مهمات مورد نیاز در عملیات مطابق روزآماد برآورد شده آمادگی کامل داشته باشد.

4ـ یگان‌های واگذاری حتی‌المقدور از منطقه جنوب به سپاه مأمور گردند.

خداوند بر طول عمر و سلامتی امام عزیز و یاران صدیقش بیفزاید.

در نامه دوم نیز سلاح‌های ضدزره و مهمات به شرح زیر درخواست شده است:

با اهداء سلام و تحییات، بدین وسیله برآورد حداقل نیازمندی سپاه به امکانات ضدزره واگذاری از ارتش را که باتوجه به موجودی نزاجا برای اجرای عملیات فدک تنظیم گردیده است، مطابق جدول زیر به استحضار می‌رساند.

خواهشمند است دستور فرمایید نزاجا اقلام فوق‌الذکر را همراه با خدمه آن با رعایت موارد زیر جهت بهره‌برداری مؤثر حداکثر تا تاریخ 10 دی 1364 با هماهنگی برادر علی عساکره مسئول ادوات سپاه، به سپاه مأمور نماید.

1ـ کلیه قبضه‌ها و خودروهای مخصوص آنها سالم و آماده کاربرد عملیاتی باشند.

2ـ به همراه هرکدام از سلاح‌های فوق‌الذکر یک اکیپ تعمیراتی کامل با کلیه تجهیزات تعمیراتی و پشتیبانی شامل انواع تستر، شارژر و... مأمور گردد.

3ـ جهت هرکدام از سلاح‌های فوق یک اکیپ مربی تخصصی به همراه تجهیزات مورد لزوم نظیر سمیلاتور و... جهت استمرار آموزش و آمادگی هرچه بیشتر در زمینه رزم ضدزره اعزام گردد.

4ـ کلیه نیروهای مأمورشده از افراد باتجربه در عملیات ضدزره بوده و دارای سابقه شرکت در عملیات‌های گذشته و حتی‌الامکان داوطلب شرکت در این مأموریت باشند.

5ـ هیچ‌کدام از پرسنل مأمورشده تا پایان مأموریت ترخیص نشوند.

6ـ هر قبضه به همراه بار مبنا به سپاه مأمور گردد.

7ـ کلیه پرسنل، سلاح و خودروهای مأمورشده جهت اجرای مأموریت آمادگی کامل داشته و درصورت بروز هرگونه حادثه‌ای (قبل و حین عملیات) سریعاً ترمیم و جایگزین گردند.

افسر رابط جهت رفع مشکلات پشتیبانی، پرسنلی و سایر هماهنگی‌های لازم به سپاه معرفی گردد.

در سومین نامه فرمانده کل سپاه به فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا (ص) بخشی از شناورهای مورد نیاز برای عملیات اعلام شده است:

با اهداء سلام و تحییات، خواهشمند است به نیروی زمینی دستور فرمایید تا اقلام شناور زیر را درجهت اجرای مأموریت‎های واگذارشده حداکثر تا تاریخ 10 دی 1364 از طریق برادر احمدپور مسئول واحد تدارکات و لجستیک سپاه به صورت امانی در اختیار سپاه قرار دهند.»

ادامه دارد...