اشغال عراق؛ پیروزی در جنگ، شکست در صلح
به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، حوادث روزهای گذشته، از ترور نابخردانه و شهادت سردار قاسم سلیمانی و همراهان او، به دستور مستقیم دونالد ترامپ رییس‌جمهور امریکا، در فرودگاه بغداد گرفته، تا حملات موشکی ایران به پایگاه‌های نظامی امریکایی در عراق، در واکنش مستقیم به تعدی بسیار کم سابقه امریکاییان، از ابعاد مختلفی مورد توجه و بررسی واقع شده و خواهد شد. ولی در این میان، توجه چندانی به ماهیت حقوقی و سیاسی حضور گسترده نظامی امریکا در عراق نشده است.
در اوج مبارزات انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2008 امریکا، در پنجمین سالگرد اشغال عراق توسط نیروهای ائتلاف امریکا، کتابی مهم توسط انتشارات دانشگاه ییل منتشر شد. «اشغال عراق: پیروزی در جنگ، شکست در صلح». نویسنده این کتاب 544 صفحه‌ای، دکتر علی علاوی، یکی از مهم‌ترین چهره‌های علمی، سیاسی و اجرایی تاریخ معاصر عراق است. علی علاوی، یکی از معدود متخصصان شناخته شده بین‌المللی علوم انسانی و علوم سیاسی در سطح بالای نخبگان سیاسی مطرح در عراق کنونی است. علاوی که اکنون حدود 73 سال سن دارد، فارغ‌التحصیل دانشگاه‌های‌ام‌آی‌تی و هاروارد در امریکاست و سابقه تدریس و پژوهش در دانشگاه‌های لندن، پرینستون، آکسفورد و سنگاپور را دارد. سابقه دیرین خانوادگی علاوی، به زمان تاسیس کشور عراق در سال‌های پس از جنگ جهانی اول می‌رسد و شماری از اعضای خانواده او در دولت‌های قبل از سقوط سلطنت در عراق در سال 1958 و پس از سقوط حکومت بعثی در سال 2003، مقامات بالایی داشتهاند. از جمله، ایاد علاوی نخست‌وزیر سابق و جعفر علاوی وزیر کنونی بهداری عراق پسرعموها و احمد چلبی سیاستمدار مشهور و جنجالی عراق نیز دایی علی علاوی بودند.
علاوی، یکی از مهم‌ترین فعالان اپوزیسیون حکومت‌های بعثی در عراق، به خصوص دوران دیکتاتوری صدام بود. از سال 2002 که نیروهای معارض صدام برای تغییر اوضاع کشورشان با کمک متحدان غربی خود هم قسم شدند، علی علاوی یکی از مهم‌ترین عناصر این ائتلاف بود. او پس از سرنگونی حکومت بعثی و اشغال عراق توسط قوای تحت امر امریکا، در فاصله سال‌های 2003 تا 2005 نیز در دولت ایاد علاوی پسر عموی خود و پس از آن در دولت ابراهیم جعفری، به ترتیب وزیر تجارت، وزیر دفاع و وزیر اقتصاد بود، سپس به نمایندگی پارلمان عراق برگزیده شد و چند بار نیز در کشاکش تحولات سیاسی، به عنوان یکی از نامزدهای جدی نخست‌وزیری کشورش مطرح بوده است.
در سال‌های اخیر، علی علاوی، فارغ از جنجال‌های پایان‌ناپذیر سیاسی در عراق و خاورمیانه، بیشتر به کار پژوهش و نگارش در دانشگاه‌های بزرگ جهان مشغول بوده و کتاب مورد بحث این یادداشت، کتاب بیوگرافیک او درباره ملک فیصل نخستین پادشاه عراق و اثری دیگر با عنوان بحران در تمدن اسلامی، از جمله آثار منتشر شده علاوی در این دوره اخیر بوده است. شاکله اصلی کتاب «اشغال عراق، پیروزی در جنگ، شکست در صلح» این است که حکومت و ارتش امریکا و متحدان‌شان، در آغاز عملیات سرنگونی حکومت صدام و روی کار آوردن حکومت معارضان، برای مدتی محدود توانستند نام خود را به عنوان قهرمانان آزادیبخش در عراق ثبت کنند که شر دیکتاتوری را از سر مردم عراق کم کرده‌اند. ولی به محض آنکه به دلایل راهبردی نظامی، سیاسی و اقتصادی تصمیم گرفتند که برخلاف نظر اکثریت مردم عراق، به حضور خود در این کشور ادامه دهند، به سرعت موقعیت خود را در پیش چشم مردم عراق، از «آزادیبخش» به «اشغالگر» تغییر دادند. علاوی با مهارت در کتاب خود، به تفصیل به روند تدریجی تغییر نگاه مردم عراق به نیروهای متحد امریکا از آزادیبخش به اشغالگر و دلایل داخلی، منطقه‌ای و بین‌المللی این تغییر نگاه پرداخته است. علاوی با بهره‌وری از دانش و متدلوژی تاریخ‌نگاری خود و اشاره به مثال‌های مختلفی از تجربه عثمانی، بریتانیا و دیگر قدرت‌های خارجی اشغالگر عراق، از جنگ جهانی اول به بعد، حضور نظامی امریکا در عراق را به دقت تحلیل و کالبدشکافی کرده است. در حدود یک دهه اخیر، بارها مساله ضرورت خروج نیروهای اشغالگر نظامی خارجی مطرح بوده است. امریکایی‌ها مرتبا ابراز می‌کردند که نیروهای آنان با خواست و تایید مردم و حکومت عراق و جامعه بین‌المللی، در جهت حمایت از ثبات و امنیت عراق و مقابله با تروریسم و افراطی‌گری در آن کشور هستند و به محض تصمیم عراقیان به خروج آنان و عدم نیاز به قوای خارجی، عراق را ترک خواهند کرد. سیاستگران امریکایی مکررا ابراز می‌کردند که ما نمی‌خواهیم در عراق بمانیم، ولی اصرار حکومت و مردم عراق به ادامه حضور ما، مانع ترک آن منطقه توسط ارتش امریکاست. از سوی دیگر از زمان ظهور ترامپ در سپهر سیاسی امریکا و آغاز مبارزات ریاست‌جمهوری او، تا انتخابش به این سمت و همین اکنون که آخرین سال از دور نخست ریاست اوست، مرتبا با شعار ضرورت خروج امریکا از خاورمیانه و عراق مواجه بوده‌ایم. در واقع بسیاری از صاحب‌نظران مسائل امریکا، از شعار خروج امریکا از عراق و خاورمیانه، به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در پیروزی غیرمنتظره او در انتخابات سال 2016 یاد می‌کنند.
اکنون که پس از ترور و شهادت سپهبد قاسم سلیمانی و همراهانش، به خصوص شهید ابومهدی المهندس، پارلمان عراق، قاطعانه به لزوم خروج نیروهای امریکایی از کشور خود رای داده، امریکا در موضعی دشوار قرار دارد. ارتش امریکا حتی اگر با ادعای نادرست آزادیبخش و آرامش‌آفرین طی بیش از یک دهه اخیر در عراق حضور داشت، اکنون به وضوح به اشغالگر نظامی تبدیل شده است. این تغییر رسمی موضع و رای قاطع پارلمان عراق و تایید دولت عادل عبدالمهدی، مهم‌ترین دستاورد منطقه از جنایت امریکا در شهادت قاسم سیلمانی است. به گمان من، با آنکه در زمان نگارش اثر و پس از آن توجه بسیاری از سوی مخاطبان عام و خاص به کتاب علاوی شده، ولی پس از حوادث یک هفته اخیر، بازخوانی این کتاب مهم سیاسی، تاریخی و آکادمیک، بسیار مهم‌تر و ضروری‌تر از قبل به نظر می‌رسد.
مشخصات کتاب: اشغال عراق: پیروز در جنگ، شکست در صلح (The Occupation of Iraq: Winning the War, Losing the Peace)، نوشته علی علاوی، انتشارات دانشگاه ییل، 544ص، مارس 2008
منبع: اعتماد
انتهای پیام/
