گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس - رسول حسنی؛ تئاتر مستند و تدوین تاریخ شفاهی دو مقوله‌ای هستند که می‌توانند بخش مهمی از ناگفته‌های جنگ تحمیلی را به نسل بعد منتقل و محملی را برای ثبت ارزش‌های دفاع مقدس ایجاد کنند. همچنین دو مقوله مورد اشاره بهترین فرصت برای جلوگیری از تحریف و پاسخ به شبهه افکنی‌های دشمنانی است که سعی دارند وژاه دفاع مقدس را از قاموس نظام جمهوری اسلامی ایران به هر شکل ممکن حذف کنند.
چند سالی است که بحث تدوین تاریخ شفاهی دفاع مقدس به اوج خود رسیده است و سالانه شاهد انتشار کتاب‌های متعددی در این زمینه هستیم. از طرفی نیز با معضلی به نام پایین بودن سرانه مطالعه در کشور روبه‌رو هستیم که نمی‌تواند ما را به حجم کتب تاریخ شفاهی امیدوار کند. نکته دیگر اینکه تقریبا از یک دهه پیش تئاتر مستند با جدیت بیشتری از سوی هنرمندان هنر‌های نمایشی دنبال می‌شود و مخاطبان نوجو نیز به شدت آن را پی‌گیری می‌کنند. تجربه‌های ارزشمندی نیز در این زمینه صورت گرفته که خوشبختانه رنگ و بویی ارزشی دارند.
در شرایطی که آثار نمایشی ما از فقر موضوع و مضمون رنج می‌برند پیوند تئاتر مستند و تاریخ شفاهی اتفاق مبارکی است که این امر مهم به بهترین شکل ممکن در نمایش «۱۲ روز» اتفاق افتاده است.
«۱۲ روز» از آثار قابل توجه سی و هشتمین جشنواره بین المللی تئاتر فجر است که در دومین روز از این رویداد فرهنگی و در بخش به‌علاوه فجر و در تماشاخانه شانو روی صحنه رفت. این اثر که نویسندگی و کارگردانی آن را «علی بیگدلی» برعهده داشته است در قالب تئاتر مستند روایتگر زندگی شهید مصطفی هادی از کودکی تا شهادت بود.
یک مثل معروف در دنیای سینما وجود دارد که می‌گوید فیلم مستند فیلمی است که مستند گونگی آن احساس نشود. این نکته مهم و حیاتی در «۱۲ روز» دیده می‌شود. یعنی علی بیگدلی سعی نکرده اثر صرف مستندی را به بهانه وفاداری به واقعیات روی صحنه ببرد. در این نمایش لحظات تکان دهنده‌ای دیده می‌شود که «۱۲ روز» را از یک تئاتر مستند محض خارج کرده که باید آن را از محاسن کار و نشانه هوشمندی کارگردان دانست.
بیگدلی همه سعی خود را کرده تا به اتکای اسناد و منابعی که از زندگی شهید هادی در دست دارد روایت درستی از زندگی شهید ارائه دهد. حاصل کار نیز گواه موفقیت بیگدلی در راهی است که پیموده است. نکته مثبت «۱۲ روز» در این است که نمایش بیش از آنکه مستند باشد واجد مولفه‌های یک اثر نمایشی است. یعنی همان مولفه‌ای که اغلب آثار غیر مستند از آن عاری است. همه کاراکتر‌هایی که روی صحنه می‌بینیم به معنای واقعی کلمه شخصیت هستند و رسیدن به چنین جایگاهی حقیتا کار آسانی نیست بخصوص در تئاتر مستند که باید متکی به چیزی بیرون از خود باشد.
وقتی نویسنده و بعدتر کارگردان بر جهان کار خود مسلط باشند قطعا می‌توانند اتمسفری خلق کنند تا شخصیت‌های نمایش در آن نفس بکشند و رشد کنند. با اطمینان باید گفت که نمایش چیزی جز خلق یک شخصیت بی‌بدیل نیست. خلقی که در «۱۲ روز» تا حد زیادی رقم خورده است و به همین دلیل در طول نمایش فراموش می‌کنیم که چیزی می‌بینیم واقعی نیست و بازیگران در حال بازسازی زندگی آدم‌هایی واقعی هستند.
مهم‌ترین آسیبی که سبب می‌شود ارتباط ما با اثر دچار اشکال شود ریتم آن است. «۱۲ روز» بیش از آنچه که لازم است طولانی شده و همین نکته پاشته آشیل نمایش است. اگر بیگدلی در زمان نمایش تجدید نظر کند بدون شک با یکی از آثار به یادماندنی در حوزه تئاتر مستند در ژانر دفاع مقدس مواجه خواهیم بود که خاطره شیرین آن تا مدت‌ها همراه ما خواهد بود.
انتهای پیام/161
