امام حسن مجتبی(ع)؛ اسوه «ایثار و کرامت»

گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس: انسان‌ها ویژگی‌ها و خصیصه‌های بسیاری دارند که عمل به این موارد می‌تواند هر انسان را به مقام والا و به سمت سعادت نهایی انسان بکشاند. یکی از این ویژگی‌ها، بخشش، انفاق و کمک به دیگران به ویژه افراد نیازمند است که این ویژگی را به بهترین نحو ممکن می‌توان در سیره عملی و معنوی امام حسن مجتبی (ع) مشاهده کرد؛ به‌طوری که در تاریخ آمده امام دوم شیعیان در طول عمر زندگی‌شان سه مرتبه دارایی‌هایش را با فقیران تقسیم کرده بود و در ماه رمضان با آب افطار می‌کرد و غذایش را به همسایگانی که بی‌بضاعت بودند، تقدیم می‌کرد و این دو مورد تنها بخشی از کریم بودن امام حسن مجتبی (ع) را نشان می‌دهد. امام دوم شیعیان به دلیل روحیه بخشندگی که داشت، لقب کریم اهل بیت (ع) را به خود گرفته بود؛ به‌طوری که در حال حاضر نیز مسلمانان جهان به‌خصوص هموطنان خودمان وقتی با مشکلات مختلف معیشتی مواجه می‌شوند به ایشان متوسل شده و برای حل مشکل خود سراغ کریم اهل بیت (ع) می‌روند.

خصلت انفاق و بخشندگی قطعاً موجب همدلی و نزدیکی دل‌ها به یکدیگر می‌شود و امامان معصوم ما نیز در کنار سایر خصلت‌های اخلاقی و انسانی که داشتند، به موضوع انفاق و بخشندگی و کمک به افراد بی‌بضاعت تأکید بسیاری داشتند که در بین ۱۴ معصوم، امام حسن مجتبی (ع) در این قضیه سرآمد بود.

در تاریخ آمده است که امام حسن مجتبی (ع) از همان دوران کودکی به دنبال انفاق و کمک به افراد مختلف بود و با اینکه هنوز در سن نوجوانی قرار داشت، اما هرچه داشت را با دوستان و به‌خصوص افرادی که از لحاظ مالی با مشکل مواجه بودند، تقسیم می‌کرد، در واقع تمام اقدامات و برنامه‌هایی که امامان معصوم در دوران حیات خود به آن می‌پرداختند، درسی برای انسان‌های آینده از جمله مسلمانان که پیرو راه این عزیزان هستند، محسوب می‌شود. امام حسن مجتبی (ع) با کار‌های خیرخواهانه‌ای که انجام می‌داد، نشان داد که لذت دنیا فقط در این نیست که هرچه داری را به تنهایی و برای شادی خودت خرج کنی، بلکه لذت واقعی در تقسیم اموال خود با نیازمندان است؛ بنابراین رسیدگی به وضعیت نیازمندان جزو اولویت‌های کاری امام حسن (ع) در دوران حیاتش بود به طوری که ایشان به همراه یارانش مشغول شناسایی افراد نیازمند در شهر بودند.

از طرفی امام حسن (ع) به هر فردی که به دیدارش می‌آمد هدیه‌ای را به وی می‌داد و حتی روزی برخی از افراد صاحب منصب هم دیدارش آمده بودند تا درباره تحولات سیاسی مدینه صحبت کنند و وقتی دیدارشان به اتمام رسید و به خانه رفتند، مشاهده کردند که در کیسه هر یک از آنها چند درهمی قرار داده شده است و به همین جهت نزد امام برگشتند تا این مقدار را پس دهند، اما امام دوم شیعیان که همه وی را به جود و کرمش می‌شناختند، به آن‌ها اعلام کرد که هرگز هدیه را به کسی برنگردانید و این خصلت بخشندگی جزو اصول زندگی و خاندان حضرت محمد (ص) است.

یکی دیگر از شیوه‌های رسیدگی به محرومان در دوران امام حسن (ع) حفظ آبروی نیازمندان، حین شناسایی و کمک به آن‌ها بود. امام حسن (ع) به یارانش نیز گفته بود که کمک به نیازمندان طوری نباشد که این افراد دیگر به خاطر آبرویشان نزد امام نیایند؛ بنابراین همه اقدامات و رسیدگی‌های امام حسن (ع) به افراد بی‌بضاعت در آن دوران علاوه بر اینکه نیاز آن‌ها را برطرف می‌کرد، بلکه به آیندگان نیز درس‌هایی را در تمام حوزه‌ها ارائه کرده است که باید به آن توجه کرد.

در تاریخ آمده است که روزی یکی از بادیه‌نشینان برای رفع نیاز خود نزد امام حسن (ع) آمد و قبل از اینکه این فرد بادیه نشین درخواستش را به امام اعلام کند، امام دستور داد تا هرچه در صندوق منزلش هست را به وی بدهند و درون صندوق نیز حدود ۲۰ هزار درهمی بود که به فرد نیازمند دادند. فرد بادیه‌نشین نیز در کمال تعجب خطاب به امام حسن (ع) اعلام کرد که من هنوز نیازم را به شما نگفته بودم که امام در جواب گفت که ما از وضعیت و معیشت مسلمانان و افراد نیازمند باخبر هستیم و تمام تلاش خود را انجام می‌دهیم تا مبادا افرادی که نزد ما می‌آیند، دچار سرخوردگی و خجالت شوند؛ بنابراین حفظ آبروی افراد برای ائمه معصومین به ویژه امامانی که به نیازمندان کمک می‌کردند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود و این نکته درحال حاضر نیز باید بین افرادی که به دنبال کار‌های جهادی در کشور هستند مورد توجه قرار گیرد. به همین دلیل است که اعلام کردیم کار‌های ائمه از جمله کار‌های خیرخواهانه امام حسن (ع) در آن دوران، پیام‌هایی حتی برای انسان‌های امروزی نیز داشته است.

یکی دیگر از ویژگی‌هایی که امام حسن (ع) زمان کمک به دیگران به آن تأکید داشت، عدم منت گذاری نسبت به این افراد بود و به نیازمندان نیز توصیه می‌کرد تا هرگز برای رفع نیاز‌های خود نزد افرادی نروند که آبروی آن‌ها خدشه دار شود و از طرفی توصیه امام حسن به خیران نیز این بود که کمک‌های خود را فقط برای رضای خدا انجام دهند.

امام حسن مجتبی (ع) یک سنت سلوکی داشت که وی را از همگان متمایز کرده بود و این سنت، مربوط به فریضه‌هایی نظیر نماز و روزه نبود بلکه سنت سلوکی وی به دلیل کار‌های خیرخواهانه‌ای بود که انجام می‌داد و امام حسن به اطرافیانش نیز اعلام می‌کرد که اگر به دنبال عاقبت به خیری هستید، به کمک نیازمندان بشتابید.

همانطور که گفته شد، سیره امامان در حال حاضر نیز می‌تواند به کمک ما بیاید و در بحث همین کمک‌های مومنانه‌ای که به دلیل شیوع ویروس کرونا در کشور شروع شده است نیز می‌توان نتیجه گرفت که این اقدامات نشأت گرفته از همان خلق حسنی یعنی رسیدگی به وضعیت نیازمندان است. به گفته اکثر معصومین، در حوزه کرم و بخشش هیچ فردی در دنیا به پای امام حسن (ع) نمی‌رسد، ایشان در تمام کار‌های که انجام می‌داد خدا را مدنظر داشت و تمام اقدامات برای رضای خدا صورت می‌گرفت و این درسی است که ما نیز باید به آن توجه کنیم. کار‌های خیرخواهانه اگر برای رضای خدا باشد، انسان را به اوج کمال خواهد رساند.

سنت سلوک سیاسی امام حسن (ع) نیز بسیار مهم و اساسی بود که مقدمه قیام امام حسین (ع) را فراهم کرد، به طوری که قیامی که در عاشورا شکل گرفت، پیش از آنکه حسینی باشد، حسنی است و ایشان در آن دوران با صلحی که با معاویه کرد، تمام نقشه‌های شوم معاویه را برملا کرد.

البته روحیه بخشندگی و ایثار امام حسن (ع) بیشتر از مسائل سیاسی نمایان است، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که ایشان تجارب و آموزه‌های خوبی را در اختیار ما قرار داده است و درحال حاضر نیز که کشور ما با مشکلات معیشتی و اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند، باید بیشتر از گذشته به خصلت ایثار، بخشش و انفاقی که مدنظر امام حسن (ع) توجه کنیم و خوشبختانه در زمان فعلی شاهد پویش همدلی و کمک‌های مومنانه هستیم که این اقدام نشأت گرفته از اقدامات و آموزه‌های امام حسن (ع) بوده است.

انتهای پیام/ ۱۱۷