گروه دفاعی امنیتی دفاعپرسـ رحیم محمدی؛ سوم خرداد هر سال یادآور حماسهای غرورآفرین توسط رزمندگان اسلام در دوران دفاع مقدس است؛ چرا که در سوم خرداد ۱۳۶۱ خرمشهر که در اشغال ارتش بعثی عراق بود، آزاد شد و مجدداً در آغوش میهن اسلامی قرار گرفت. به همین مناسبت خبرگزاری دفاع مقدس گفتوگویی تفصیلی با حجتالاسلام والمسلمین «علی سعیدی» رئیس دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا انجام داده که ماحصل آن در ادامه آمده است.
دفاعپرس: عملیات الی بیتالمقدس از لحاظ سیاسی و منطقهای در چه شرایطی اجرا شد؟
عملیات بیتالمقدس که بهعنوان نماد برتری نیروهای مسلح ایران در سال دوم جنگ تحمیلی اتفاق افتاد، منجر به آزادی خرمشهر پس از ۵۷۵ روز اسارت و بازگشت آن به آغوش میهن شد؛ این عملیات در شرایطی اتفاق افتاد که در عرصه داخلی پس از عزل بنی صدر از جانشینی فرماندهی کل قوا و رأی عدم صلاحیت مجلس در تاریخ ۳۱ خرداد ۱۳۶۰ به این عنصر خائن، منشأ تحولات زیادی در ایجاد وحدت و ارتقاء روحیه و توان نیروهای مسلح شد.
از سوی دیگر انسجام مناسب در ارتش، استقرار سپاه و شکلگیری بسیج و نیروهای مردمی و از ناحیه دیگر موفقیتها در عملیاتهای طریقالقدس و فتحالمبین، زمینه و شرایط مناسبی را برای ورود در یک عملیات بزرگ سرنوشتساز فراهم کرده بود. در عرصه منطقهای هم ارتقاء قدرت نیروهای مسلح و پیروزیهای قابل توجه در آن مقطع، زنگ خطر را برای رژیم صدام و حامیانش به صدا درآورده بود و تلاش دشمن این بود که به هر قیمتی شده خرمشهر را بهعنوان برگ برنده در دست خود حفظ کند.
اما در اوج ناباوری جبهه کفر و استکبار، عملیات بیتالمقدس ساماندهی شد و رزمندگان جبهه حق اعم از سپاه، ارتش، بسیج و نیروهای مردمی با تکیه بر قدرت ذات ربوبی در راستای تحقق تدابیر فرماندهی معظم کل قوا حضرت امام خمینی (ره) حماسه فتح خرمشهر در سوم خردادماه سال ۶۱ به وقوع پیوست و ضربه کمرشکنی به انگیزهها و توان دشمن وارد کرد.
البته این عملیات پیامدهایی هم داشت که برخی از این پیامدها شامل به دست گرفتن ابتکار عمل توسط نیروهای مسلح ایران و ایفای نقش تهاجمی بعد از نقش دفاعی، تقویت بنیه و توان نظامی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران، تغییر توازن سیاسی و نظامی به نفع ایران، شکست سنگین سیاسی نظامی عراق، از دست رفتن برگ برنده در دست صدام عفلقی و تغییر رویکردها نسبت به ظرفیتهای نیروهای مسلح ایران، میشود.
دفاعپرس: پیامی که در پی آزادسازی خرمشهر به رژیم بعث عراق و حامیان منطقهای و بین المللی آنها مخابره شده، چه بود؟
پیامهای حماسه فتح خرمشهر به دشمن متجاوز و حامیان او متکی و مبتنی بر توجه به علل و عوامل نقشه و راهبرد جنگ علیه انقلاب است. باید دید چرا دشمن جنگ را طراحی کرد و فتح خرمشهر چه تأثیری در شکست اهداف دشمن به وجود آورد.
از این روی، علل و عوامل تهاجم به ایران در برگیرنده اهداف فرامنطقهای و سیادت جهان عرب بود؛ در حقیقت آمریکا پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دنبال جلوگیری از سقوط رژیمهای وابسته، حفظ امنیت اسرائیل، حاکمیت بر منطقه غرب آسیا و سلطه بر منابع انرژی و جلوگیری از سرایت فرهنگ انقلاب به دیگر کشورها بود.
اما اهداف منطقهای که رژیم بعث و کشورهای مرتجع عرب دنبال میکردند، سیادت بر جهان عرب و مقابله با انقلاب اسلامی با ماهیت و پرچمداری تشیع و نگرانی از سرایت اندیشه انقلاب به کشورهای منطقه بهویژه شیعه بودن ۶۵ درصد مردم عراق و دستیابی به اهداف تجزیهطلبانه بود.
اسناد، گویای این امر است که آمریکا، رژیم بعث عراق و کشورهای مرتجع منطقه بهطور قطع به دنبال سقوط نظام اسلامی بودند. به عنوان مثال میتوان به سخنان صدام ۲۰ دقیقه پس از پرواز ۱۹۲فروند جنگندههای عراق به سمت ایران در اوایل آغاز جنگ تحمیلی اشاره کرد؛ در آن مقطع با پرواز جنگندههای عراق به سمت ایران در تاریخ ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ «عدنان خیرالله» وزیر دفاع رژیم بعث در اتاق عملیات به صدام میگوید «سرور من! جوانها ۲۰ دقیقه قبل به پرواز درآمدند» که صدام در جواب عنوان میکند «تا نیم ساعت دیگر کمر ایران خواهد شکست»؛ در واقع اینگونه اظهارات نشان میدهد که دشمنان به دنبال شکستن کمر ایران بودند.
با توجه به اهداف دشمنان منطقهای و فرامنطقهای از راهاندازی ماشین جنگی صدام میتوان به پیامهای فتح خرمشهر و اخراج مزدوران بعثی از سرزمین مقدس ایران پی برد که این پیامها شامل شکست کامل راهبرد و استراتژی دشمن، پیروزی جبهه ایران در برابر تهاجم همهجانبه و غلبه اراده و ایمان بر سلاحهای پیشرفته میشود.
دشمنی که با هدف سقوط انقلاب و نظام، تجاوز همهجانبهای را در پهنه هزار و ۴۵۸ کیلومتر مرز مشترک ما و عراق از زمین، هوا و دریا آغاز و ظرف ۹ ماه ۲۰ هزار کیلومتر مربع از سرزمین ایران را اشغال کرد و فتح سه روزه خوزستان و سقوط یک ماهه نظام اسلامی را در سر میپروراند، با فتح خرمشهر و اخراج مزدورانش از خاک ایران یکباره با شکست قطعی استراتژی خود همه آرمانها و آرزوهایش را بر باد رفته دید.
دومین پیام فتح خرمشهر به دشمن، پیروزی جبهه ایران در برابر جبهه استکبار بود که کابوسی برای صدام و آمریکا به شمار میآمد. وقتی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران با سازماندهی همهجانبه میتوانند دشمن را از سرزمین خود اخراج کنند، این پیام را به دشمن دادند که میتوانند با ورود به خاک دشمن زمینهساز سقوط صدام شوند؛ لذا شورای امنیت که در قبال تجاوز رژیم بعث تا آن زمان سکوت کرده بود، پس از فتح خرمشهر با درخواست اردن و حمایت آمریکا قطعنامهای صادر کرد و از دو طرف جنگ درخواست بازگشت به مرزهای شناخته شده را داشت.
از دیگر پیامهای فتح خرمشهر، ابطال فرضیه دکترین نظامی غلبه با تکیه بر سلاحهای مدرن و پیشرفته و جایگزینی دکترین اتکاء به اراده و ایمان برای پیروزی بود؛ شرایط نابرابر دو جبهه نبرد و مشکلات و محدودیتها در سایه تحریم در جبهه ایران از یک سو و ارتش تا بن دندان مسلح عراق و حمایت همهجانبه شرق و غرب با سلاحهای پیشرفته از رژیم بعث از دیگر سو، چشمانداز پیروزی قطعی جبهه دشمن را به نمایش میگذاشت، اما مدیریت با صلابت حضرت امام خمینی (ره) و اراده قوی متکی به ایمان نیروهای مسلح توانست معادلات و توازن قوا را تغییر داده و زمینه پیروزی قطعی ایران را رقم بزند.
دفاعپرس: آیا هدف نهایی عملیات الی بیتالمقدس، فقط آزادسازی خرمشهر بود یا تصرف بصره؟
با توجه به مجموع ظرفیتها در نیروهای مسلح، طراحی عملیات بیتالمقدس بعد از عملیاتهای طریقالقدس و فتحالمبین، برای آزادی خرمشهر و پاکسازی سرزمین ایران از لوث نیروهای بعثی بود؛ زیرا اولاً مقدور نبود که همزمان در عملیاتی خرمشهر و دیگر نقاط اشغال شده آزاد شود و هم عملیات برونمرزی تداوم یابد، ثانیاً پس از چند عملیات پیروزمندانه پیشین، رژیم بعثی بخش عمدهای از توانش را از غرب و جبهه میانی و جنوب ایران جمعآوری و برای دفاع از بصره در منطقه متمرکز کرده بود و دشمن از آمادگی لازم برای دفاع برخوردار بود.
اما معلوم بود که با فتح خرمشهر و آزاد شدن سرزمینهای اشغالی، فتنه صدام و تهدید رژیم بعثی از بین نمیرفت؛ بنابراین قرارگاه مرکزی جنگ با فاصله کمی از عملیات بیتالمقدس، عملیات رمضان را طراحی کرد که در تاریخ ۲۳ تیر ۱۳۶۱ در چهار محور و پنج مرحله به اجرا درآمد و طی آن رزمندگان اسلام سرزمینهای باقیمانده را آزاد کردند و در صدد ورود به خاک عراق و رهاسازی بصره بودند که به علت تغییر استراتژی صدام از راهبرد تهاجمی به تدافعی و حفر کانال، موانع مثلثی و میدانهای مین، پیشروی نیروها در خاک عراق موفق نبود و بدینترتیب امکان تصرف بصره فراهم نشد.
بعد از عملیات بیتالمقدس و آزادسازی سرزمینهای اشغال شده، راهبرد دشمن بهطور کلی دچار تغییر شد و بیشتر به دفاع از سرزمین خود و مسلح کردن زمین برای جلوگیری از ورود رزمندگان اسلام به خاک عراق تکیه کرد؛ لذا میبایست در جبهه خودی هم تغییراتی در طراحی عملیاتها و نحوه اجرایشان به وجود میآمد.
به عبارت دیگر در عملیاتهای طریقالقدس، فتحالمبین و بیتالمقدس که بیشتر به شکل هجومی و بهرهگیری از نیروی انسانی عمل میشد با توجه به تغییر در وضعیت دشمن میبایست در طراحی عملیات به روشهای دیگر عمل میشد که یکی از آن راهبردها را میتوان اصل غافلگیری و رعایت حفاظت اطلاعات از ابتدا تا انتهای عمیات دانست؛ زیرا یکی از مهمترین عوامل موفقیت در والفجر ۸ رعایت صددرصدی حفاظت اطلاعات بود و یکی از تفاوتهایش با عملیاتهای والفجر ۷ و کربلای ۴، رعایت اصول حفاظتی بود.
دفاعپرس: سالها از آزادسازی خرمشهر میگذرد، اما همچنان در آستانه سوم خرداد بحث چرایی ادامه جنگ مطرح میشود و با وجود آنکه هر سال هم به این بحث پاسخ داده میشود، ولی ظاهراً بحث چرایی ادامه جنگ وجود دارد؛ آیا این میتواند نشان از عدم اقناعسازی درخصوص موضوع یاد شده، باشد؟
ضرورت و اهمیت تداوم عملیات پس از فتح خرمشهر آنقدر واضح و از بدیهیات بوده و هست که نیاز به استدلال ندارد و هر عقل سلیم و منصفی یا هر کسی که کمترین درک سیاسی داشته باشد، میفهمد که غرض و هدف اصلی جبهه ایران و رزمندگان نیروهای مسلح صرفاً آزادسازی خرمشهر نبوده بلکه هدف، دستیابی به نقطهای بود که زمینه تجاوز دشمن را از بین ببرد.
اگر دزدی وارد خانهای شد، هدف صاحبخانه صرفاً بیرون کردن دزد نیست، بلکه باید چارهای بیاندیشد که دزد، دیگر وارد خانه نشود؛ اما به رغم روشن بودن صورت مسئله، عدهای که اساساً درکی از دفاع از سرزمین، دفع تجاوز و صیانت از کیان اسلام را نداشتند و درصدد سازش و دادن امتیاز به دشمن بودند، با تمسک به بهانههایی، ادامه عملیات پس از فتح خرمشهر را زیر سوال برده و ایجاد شبهه میکنند.
به هر حال دلایل و عوامل تداوم جنگ پس از فتح خرمشهر را میتوان در چند محور تبیین کرد؛ مهمترین دلیل دفع شرّ محور فتنه و از بین بردن ریشه ظلم و فساد بود که در شعار «جنگ تا رفع فتنه» امام (ره) تجلی داشت. سخن امام (ره) متکی بر فلسفهای بود و اینکه در صورت وجود شرایط برای مقابله با فتنه، تکلیف است که با فتنه مقابله شود.
دلیل دوم برای تداوم جنگ پس از عملیات بیتالمقدس، حفظ و صیانت از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی کشور بود؛ زیرا رئیس حزب بعث عراق با داشتن روحیه قدرتطلبی و تجاوزگری در مورد بخشی از مناطق جنوب، ادعای ارضی داشت و همواره به دنبال فرصت برای تجاوز و تجزیه بخشی از سرزمین ایران بود و در جنگ تحمیلی که شکست سنگینی را متحمل شد، تن دادن ایران به مذاکره در آن شرایط به معنای فرصت دادن به دشمن برای بازسازی و تجاوز مجدد بود.
ضمن اینکه پس از آزادسازی خرمشهر هنوز بخشهای دیگری از خاک جمهوری اسلامی ایران در اشغال دشمن باقی مانده بود و مسئولیت شروع جنگ توسط عراق نیز مورد قبول مجامع بینالمللی قرار نگرفته بود.
از دیگر علل تداوم جنگ پس از حماسه خرمشهر، مقابله با نقشه جبهه استکبار با شعار دروغین صلحطلبی با هدف گرفتن امتیاز از ایران است؛ جبهه استکبار که سرنوشت جنگ را به نفع ایران میدید، برای نجات صدام و گرفتن فرصت و امتیاز از ایران با تمسک به شعار صلحطلبی، در صدد توقف پیشرویهای ایران برآمد که هوشیاری مسئولین جنگ این نقشه دشمن را خنثی کرد.
دفاعپرس: با توجه به نابرابری و عدم توازن در دو جبهه از جهت تجهیزات و امکانات، عوامل اصلی آزادسازی خرمشهر را در چه میدانید؟
از دیدگاه قرآن راهبرد دفاعی جبهه حق در برابر جبهه کفر و استکبار، در سه مرحله تعریف شده است. در مرحله نخست میفرماید «وأعدّوا لهم ما استطعتم من قوه - انفال ۶۰»؛ «در برابر آنان (دشمنان) آنچه در قدرت و توان دارید آماده کنید» که این راهبرد میتواند ناظر به امکانات سختافزاری باشد. در مرحله بعد روی راهبرد نرمافزاری تاکید میکند و میفرماید «ِان یَکُن مِنکُم عِشرونَ صابِرون یَغلبوا مِأتَین - انفال ۶۵»؛ «اگر در جبهه حق سه عنصر ایمان، صبر و بصیرت باشد، توان آنها یک به ۱۰ افزون میشود» و در مرحله سوم سخن از امداد غیبی است که میتوان از آن به راهبرد فوق نرمافزاری تعبیر کرد؛ یعنی چنانچه میزان صبر و تقوای شما افزون شد و به منصه ظهور رسید، خداوند ملائکه را به کمک شما خواهد فرستاد؛ لذا آنچه در این سه مرحله تعیین شده، راهبرد ذات ربوبی است و در راهبردهای خداوند متعال تخلف ابداً راه ندارد؛ بنابراین عنصر آمادگی و معنویت در نبرد حق و باطل و در نبرد نامتقارن تعیینکننده است.
یعنی آن عاملی که نبرد نابرابر را به نبرد نامتقارن تبدیل میکند و عامل تحول از کمیت به کیفیت و زمینهساز پیروزی جبهه حق میشود، عنصر معنویت و اتکا به قدرت ذات ربوبی است و این هم حقیقتی است که بارها به منصه ظهور رسیده و انسانهای مؤمن معجزه معنویت را در پیروزیها در سختترین شرایط مشاهده کردند. بهعنوان مثال جنگهای صدر اسلام با محوریت پیامبر اعظم (ص)، نمود و نماد کارکرد تدبیر خداوند متعال بوده است؛ در قرآن به هفت جنگ با فرماندهی پیامبر (ص) اشاره شده که همگی مشمول امدادهای غیبی بودند.
معمولاً در جنگها عِدّه و عُدّه لشکریان اسلام یکسوم یا یکچهارم دشمن بود؛ مثل جنگ بدر که جبهه حق یک سوم و در جنگ احد سپاه اسلام یک چهارم نیروی دشمن بود، ولی با این حال لشکر اسلام به پیروزی رسید.
این حقیقت در دفاع مقدس نیز این موضوع به وضوح در نبردهایی همچون عملیاتهای طریقالقدس و فتحالمبین و از همه واضحتر در فتح خرمشهر مشاهده و باعث هزیمت و فرار دشمن و اسارت نیروهایش شد.
دفاعپرس: آیا دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا در خصوص انتشار آثار مربوط به دفاع مقدس به زبانهای بین المللی برنامهای دارد؟
نشر و گسترش فرهنگ، ارزشها و دستاوردهای انقلاب شکوهمند اسلامی و دفاع مقدس بین ملتهای مسلمان و انتقال تجربیات، ظرفیتها و محتوای غنی هشت سال دفاع جانانه ملت مسلمان ایران در قبال ابرقدرتها و ارتجاع منطقه به جغرافیای جهان اسلام و ملتهای آزاده، تکلیف و وظیفه همه دستگاههای فرهنگی در کشور است که همواره مورد تأکید حضرت امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب اسلامی بوده است.
آنچه که امروز در عرصه لبنان، فلسطین، مقاومت و انتفاضه در برابر رژیم صهیونیستی مشاهده میشود و واقعیتی که در صحنه سوریه و عراق و ایستادگی در برابر آمریکا، و ارتجاع منطقه و داعش دستپرورده آنها فراروی همگان قرار دارد و حقیقتی که در ایثار، رشادت و فداکاری ملت یمن در برابر تجاوز از ائتلاف با صحنهگردانی رژیم آل سعود مشاهده میشود، نماد، تبلور و تجسم فرهنگ بسیجی و ارزشهای دفاع مقدس است.
نشر و گسترش ارزشها و دستاوردهای مهم معنوی برای مردم مسلمان و ملتهای تشنه حقیقت نهتنها یک ضرورت است، بلکه انتقال کارکرد عنصر دین و معنویت در آرامشبخشی، استقامت، موفقیت و پیروزیها در برابر مشکلات و دشمنان بهویژه در عصر پساکرونا که بخشی از مردم دنیا تا حدودی به ارزشهای معنوی اقبال نشان دادند، آن هم در زمانی که بشریت در چنبره مادیگرایی و ارضای تمایلات نفسانی و شهوانی دست و پا میزند، یک رسالت الهی است.
در شرایط کنونی تکلیف سنگینی متوجه حوزههای علمیه، دستگاههای فرهنگی، رسانهها، پژوهشگاهها و دانشگاههاست که صدای اسلام، کارکرد دین، فرهنگ اسلامی، ارزشهای دفاع مقدس و دفاع از حرم را به جهانیان برساند. بهویژه با بهرهگیری از امکانات گسترده و وسیع فناوری در عرصه ارتباطات و فضای مجازی که ظرفیت بسیار بزرگی در این راستا در اختیار همه دستگاهها قرار دارد.
ارزیابیها نشان میدهد در موضوع انتقال و نشر و گسترش فرهنگ دینی بهویژه دفاع مقدس اقدامات خوبی انجام شده است؛ ولی با این حال ظرفیتهای دینی و دفاع مقدس آنقدر عمیق و گسترده است که جای کار بسیاری وجود دارد.
اما اینکه مسئولیت دفتر عقیدتی سیاسی فرماندهی معظم کل قوا در این زمینه چیست؟ در پاسخ باید گفت ظرفیتی که برای دفتر در نظر گرفته شده و مأموریتهایی تعیین شده در عرصه سیاستگذاری، هماهنگی و نظارت است. مأموریتهای سازمانهای عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه در سپاه، متوجه مجموعه نیروهای مسلح است و ماهیت درونمأموریتی دارد؛ یعنی ظرفیت چندانی برای ورود در عرصه کار فرهنگی برونسازمانی ندارند؛ البته بخشهایی در درون نیروهای مسلح مانند مرکز تحقیقات دفاع مقدس در سپاه و برخی مراکز دیگر، دستاندرکار مأموریت مذکور هستند.
در این زمینه مناسب است به جایگاه و نقش بنیاد حفظ آثار و نشر ارزشهای دفاع مقدس اشاره کرد که خوشبختانه در حد بسیار وسیعی در انتقال فرهنگ دفاع مقدس و حماسه خرمشهر تلاش میکند بهویژه با مشارکت دادن همه مراکز و پیشبینی موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس که بستر بسیار خوبی در راستای تحقق وظایف مذکور در داخل کشور است. از این روی، پیشبینی بخشی برای انتقال ارزشها با زبانهای دیگر شاید راهکار مناسبی جهت تحقق این امر باشد.
دفاعپرس: حماسهآفرینی مدافعان خرمشهر در روزهای آغازین جنگ تحمیلی، شاید آنچنان که باید و شاید عنوان نشده است؛ آیا آگاهیبخشی جوانان نسبت به رویدادهای آن دوران از رسالتهای دفتر عقیدتی فرماندهی معظم کل قوا محسوب میشود؟
مهمترین مسئله فرهنگی فراروی بانیان در هر انقلابی و فاتحان در هر نیرویی و حماسهسازان در هر حماسهای، چگونگی انتقال فرآیند شکلگیری ارزشها و فداکاریها، ایثارگریهای انقلاب، دفاع، نبرد و حماسه است؛ بهویژه هرچه نسلهای بعدی با نسلهای اولیه انقلابیون و پیشکسوتان دفاع و پیشقراولان حماسهها فاصله میگیرند، چگونگی و سازه کار انتقال سختتر و پیچیدهتر میشود.
انقلاب اسلامی ایران از معدود انقلابهای تاریخ معاصر پس از انقلاب صدر اسلام است که از دوران شروع آن از سال ۱۳۴۲ تاکنون، لحظه لحظه آن سرشار از خاطرهها، رشادتها و ارزشهای والای دینی و انسانی است. همینطور کمتر نبرد، جنگ و دفاعی همچون ۹۴ ماه تاریخ درخشان دفاع مقدس ملت ایران در قبال تهاجم جبهه کفر و استکبار و کمتر حماسه همچون حماسه فتح خرمشهر و دفاع از حریم حرم اهل بیت (ع) سراسر شجاعت، فداکاری، ایثار و... به خود دیده است. مسئله اصلی چگونگی انتقال مجموعهای از ارزشها به نسلهای بعدی است.
این عرصه جای ورود خیل هنرمندان، نویسندگان، فیلمنامهنویسان و دیگر ارکان و اجزای فرهنگ است که با شیوههای جذاب و روان نسلها را در مسیر حرکت انقلاب و دفاع از مجموعه دستاوردهای ثابتقدم و استوار سازند. چه کسی میتواند تأثیر سریال یوسف پیامبر (ع) سریال حضرت امام علی (ع)، مختارنامه، مردان آنجلس و برخی آثار هنری فاخر دیگر را نادیده بگیرد؟
مسئولیت دفتر عقیدتی سیاسی توجه لازم در سیاستگذاریها برای سازمانهای عقیدتی سیاسی و نمایندگی ولی فقیه در سپاه در موضوعات مورد اشاره است تا بتوانند با بهرهگیری از گنجینه موجود، نسل نو در ارتش و سپاه و دیگر نیروها و خانوادههای محترمشان را با ارزشها آشنا سازند.
انتهای پیام/ 231