گروه استان‌های دفاع‌پرس – امیر سرتیپ دوم ستاد «محمدکاظم تارخ»؛ «خرمشهر» اولین شهر ایرانی در حاشیه اروندرود است. این شهر در طول تاریخ نه چندان طولانی خویش شاهد نامرادی‌های زیادی بوده و بکرات چکمه‌پوشان بیگانه در حریم آن وارد شده و زخمی بر قلب ایران عزیز وارد ساخته‌اند.
«خرمشهر» از سال ۱۲۲۷ قمری برابر با ۱۸۱۲ میلادی سه بار توسط بیگانگان مهاجم اشغال شد. اولین بار در سال ۱۲۵۴ «علیرضا پاشا» حاکم بغداد که از سوی انگلیس تحریم شده بود این شهر را اشغال کرد. در سال ۱۲۷۳ این شهر توسط قوای انگلیس اشغال شد و در جریان جنگ جهانی دوم در سال ۱۳۲۰ با ورود نیروهای انگلیسی «خرمشهر» به دست بیگانگان افتاد و متجاوزین وارد این شهر شدند که در هر سه مرحله خباثت‌ها و کینه‌توزی‌های انگلیسی‌ها عامل اصلی این تهاجم بود. در سال ۱۲۵۴ زمانی که به دستور «محمد شاه قاجار» ارتش ایران برای دفع ناآرامی‌های ایجاد شده حاکم «هرات»، مهیا شده بود حاکم دولت عثمانی یعنی «علیرضا پاشا» به تحریک سفیرکبیرانگلیس قوای خود را به سمت «خرمشهر» فرستاد و این شهر را تصرف کرد و چون ارتش ایران از «قندهار» عقب‌نشینی کرد قوای عثمانی نیز از خرمشهر خارج شدند.
در مرحله دوم در سال ۱۲۷۳ ارتش ایران برای تثبیت هرات مجدداً به این خطه رفت ولی این بار ارتش انگلیس به تلافی این کار «خرمشهر» را اشغال نمود و چون موضوع مذاکره پیش آمد منجر به قرارداد پاریس شد. بشرط واگذاری «هرات» به انگلیس که این دولت نیروهای خود را از خرمشهر خارج نماید. مرحله سوم نقض بی‌طرفی ایران در جنگ جهانی دوم و ورود متفقین به ایران و اشغال خرمشهر توسط نیروهای انگلیسی علی‌رغم فداکاری دریادار «بایندر» و کارکنان پایگاه دریایی این شهر به اشغال درآمد.
متاسفانه برای بازپس‌گیری این شهر عزیز که سه بار «خونین‌شهر» شده بود ما با دادن امتیاز به بیگانگان این شهر را به مام وطن بازگرداندیم. تا پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ شمسی در ایران و آبان‌ماه ۱۳۵۹ برای چهارمین بار «خرمشهر» به اشغال نیروهای متجاوز درآمد.
تهاجم سراسری ارتش بعث عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ پس از مقدماتی علیه ایران اسلامی آغاز شد. حزب بعث عراق و شخص «صدام حسین» در پی رهبری جهان عرب و رسیدن به آرزوی دیرینه خود یعنی تصرف خوزستان و مزید کردن این استان به خاک عراق در افزایش ساحل در خلیج فارس با لشکرهای سوم زرهی، پنجم مکانیزه و تیپ‌های ۱۵ و ۲۶ جمعی سپاه سوم نیروی زمینی ارتش را با اجرای شلیک گلوله‌های توپ و تانک در پادگان «بعقوبه» آغاز کرد. تهاجمی که برابر محاسبات و پیش‌بینی‌های صدام و ارتش بعث ظرف مدت چند ساعت عراق بر آبراه اروند مسلط شده و قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر ملغی گردیده و استان زرخیز خوزستان سه روزه به تصرف در می‌آید.
طول مسیر حرکت لشکرهای عراقی از «شلمچه» به سوی «خرمشهر» ۱۷ کیلومتر بوده و برابر برآوردهای ارتش عراق این نیرو باید ظرف مدت نیم ساعت وارد «خرمشهر» شده و آنرا «محمره» کنند. اما این فاصله ۱۷ کیلومتری در روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ برای لشکرهای ۵ و ۳ سپاه سوم ارتش عراق طی گذشت شش روز از آغاز تهاجم عملی شد و نیروهای بعث عراق خود را به دروازه‌های «خرمشهر» رساندند ولی تا ۳۴ روز قادر به ورود به خرمشهر نشدند. در منطقه میانی خوزستان و منطقه شمالی این استان هم ارتش عراق نتوانست به خواسته خویش جامع عمل بپوشاند.
مهمترین دلیل و شاید تنها دلیل توفیق ارتش بعث عراق در تصرف سه روزه «خوزستان» و اشغال «خرمشهر» را می‌توان در فداکاری و از خودگذشتگی نیروهای اندک لشکر ۹۲ زرهی خوزستان، نیروی انتظامی (ژاندارمری و شهربانی) دریادلان نیروی دریایی، دو گردان دانشجویی از دانشگاه افسری و نیروهای مردمی و نهادهای انقلابی دانست.
ارتش تا دندان مسلح بعث عراق در برابر مقاومت رزمندگان در «خوزستان» به ویژه در محور «شلمچه» تا «خرمشهر» زانو زد. روز ۱۹ مهرماه سپاه سوم ارتش عراق با زدن پل‌هایی بر روی رودخانه «کارون» در حفار غربی و حفار شرقی و قُصبه خود را به شرق رودخانه «کارون» رسانید. این امر سبب محاصره کامل «خرمشهر» و ۲۷۰ درجه‌ای «آبادان» شد. نهایتاً پس از ۳۴ روز مقاومت «خرمشهر» برای بار چهارم «خونین‌شهر» شد و به اشغال نیروهای عراقی درآمد و به زعم صدام و حزب بعث عراق «محمره» شد.
عملیاتی شدن راهبرد تنبیه متجاوز در آغاز سال دوم جنگ و اجرای عملیات «ثامن‌الائمه (ع)» در پنجم مهرماه ۱۳۶۰ حصر آبادان شکسته شد و فرمان تاریخی امام خمینی (ره) اجرایی شد و دشمن بعثی از شرق رودخانه «کارون» بیرون رانده شدند. این عملیات پیروزمند توسط لشکر ۷۷ پیروز خراسان طرح‌ریزی و اجرا شد. دو ماه بعد با انجام عملیات «طریق‌القدس» (طرح عملیاتی کربلای ۱) در منطقه میانی خوزستان ۶۰۰ کیلومتر مربع که شهر «بستان» و ۷۰ روستای منطقه در آن قرار داشت از اشغال نیروهای بعثی درآمد و نیروهای ایرانی در «چزابه» به مرزهای بین‌المللی رسیدند. در این عملیات تیپ یک لشکر ۷۷ خراسان رضوی نیز حضور داشت.
در دومین روز فروردین ۱۳۶۱ عملیات بزرگ «فتح‌المبین» (طرح عملیاتی کربلا ۲) در اراضی غرب «شوش» و «دزفول» اجرایی شد و تا روز هشتم فروردین دو هزار و ۲۰۰ کیلومتر مربع از ارتش اشغالگر عراق بازپس‌گیری و سپاه چهارم «حطین» عراق متحمل خسارات سنگین گردید. این بار نیز نیز خراسانی‌ها از جمله لشکر ۷۷ از ارتش حضور داشت. اراضی به دست آمده در این نبرد بزرگ برابر دستور به لشکر ۷۷ پیاده واگذار و مقرر گردید همه نیروها این منطقه را ترک نموده و برای عملیات بعدی خود را آماده نمایند.
قرارگاه کربلا مرکز عملیات مشترک ارتش و سپاه تصمیم گرفت که «طرح عملیاتی کربلای ۳» را اجرایی نماید و ضمن بازپس‌گیری اراضی جنوب «خوزستان» و رسیدن به مرزهای بین‌المللی با وارد کردن ضربات پی‌در‌پی به ارتش عراق و دور کردن شهرهای «اهواز»، «سوسنگرد» و «حمیدیه» از تیررس توپخانه متجاوز، «خرمشهر» و «هویزه» را از چنگال دشمن بعثی خارج نماید. پس از آمادگی کامل نیروهای ارتش و سپاه و تکمیل شدن مراحل طرح‌ریزی، نهایتاً طرح کربلا ۳ طی چهار مرحله عملیاتی شد و اهداف مورد نظر تامین شد.
پس از تصویب در شورای عالی دفاع برای اجرا به قرارگاه «کربلا» ابلاغ می‌شود. ۴۰ روز پس از عملیات بزرگ «فتح‌المبین» در شمال «خوزستان» این بار جنوب «خوزستان» شاهد اجرای عملیاتی بود که وسعت آن بیش از ۲ برابر مساحت عملیات قبلی بود.
عبور از رودخانه «کارون» مهمترین مرحله آغازین این عملیات بود. برای عبور نیروها، احداث پل‌های شناور توسط یگان‌های پل‌گذار نیروی زمینی صورت گرفت. گردان‌های پل‌گذار و گروهان‌ها با تعیین پنج نقطه از رودخانه «کارون» که شرایط لازم را داشته باشند. بعد از ظهر روز نهم اردیبهشت‌ماه پنج پل شناور بر روی رودخانه کارون احداث شد و شرایط برای عبور نیروها فراهم گشت. نیروهای عمل کننده نیروی زمینی ارتش یعنی لشکرهای ۱۶، ۲۱، ۹۲، تیپ ۳ لشکر ۷۷، تیپ ۳۷ زرهی، تیپ ۵۸ ذوالفقار، تیپ ۵۵ هوابرد، تیپ ۲۳ نیرو مخصوص و لشکرهای ۱ و ۳ و ۵ و تیپ ۳۰ از سپاه در قالب چهار قرارگاه «نصر»، «فتح»، «قدس»، و «فجر» سازماندهی شدند.
قرارگاه «قدس» از سمت شمال به جنوب قرارگاه‌های «نصر» و «فتح» از شرق به غرب عملیات خود را آغاز می‌کنند و قرارگاه «فجر» در منطقه عمومی «فکه» اجرای تک محدود می‌نماید.
سرانجام در اولین دقایق روز دهم اردیبهشت ۱۳۶۱ عملیات اجرا شد و همزمان نیروهای قرارگاه «نصر» و «فتح» از رودخانه «کارون» و پل‌های اضطراری آن عبور کردند و همزمان قرارگاه «قدس» از جنوب «کرخه کور» به طرف هدف‌های تعیین شده اقدام به پیشروی کردند. به منظور فریب دادن دشمن بعثی قرارگاه «فجر» متشکل از لشکر ۷۷ خراسان، تیپ ۳۵ امام سجاد (ع) و تیپ ۱۷ علی‌بن‌ابیطالب (ع) در منطقه عمومی «فکه» اقدام به حمله نموده و ارتفاع۱۸۲ و «شیخ حاوی» را تصرف می‌نمایند.
با ۲۶ روز نبرد سنگین و تنگاتنگ و مقابله با نیروهای لشکرها و تیپ‌های عراقی (شش لشکر و ۹ تیپ) توسط قرارگاه‌های چهارگانه قدس، فجر، فتح و نصر رزمندگان اسلام به مرزهای بین‌المللی رسیدند و نهایتا در روز سوم خرداد با ورود به خرمشهر آخرین هدف را تامین نمودند.
در طی این نبرد سنگین پادگان «حمید»، «ایستگاه حسینیه» و نهایتاً «خرمشهر» بازپس‌گیری شد و «خونین‌شهر» به برکت رزم رزمندگان، ایثار ایثارگران و شهیدان شاهد «خرمشهر» شد و نام «محمره» دگر بار در زباله‌دان تاریخ حزب بعث عراق دفن گردید.
«خونین‌شهر» برای بار چهارم «خرمشهر» شد، ولی نه با دادن امتیاز به بیگانه متجاوز بلکه با ایثارگری و فداکاری و از خودگذشتگی ملت قهرمان ایران و در راس آنها نیروهای مسلح یعنی ارتش جمهوری اسلامی (نیروهای زمینی، هوایی، دریایی، پدافند هوایی) سپاه پاسداران و بسیج و نیروی انتظامی بودند که تاج عزت و بزرگی را بر سر ملت قهرمان ایران نهادند.
یاد و خاطره همه شهیدان عملیات «بیت‌المقدس» گرامی باد. در این عملیات ارتش عراق متحمل ۱۷ هزار کشته و مجروح و ۱۹ هزار و ۴۱۹ اسیر شده و ضایعات لجستیکی بی شماری گردید.
