به گزارش گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس، بنیاد اندیشه امام خمینی (ره) مبتنی بر شریعت اسلام است و سایر حوزه‌های معرفت‌شناسی امام بر اساس آن معنا می‌یابد. بر همین اساس، هسته اصلی اندیشه نظامی امام، حفظ اسلام از طریق فرآیند حکومت‌داری و حراست و گسترش مسالمت‌آمیز آن است.
شکل‌گیری حکومت اسلامی با هدف پاسداشت شریعت اسلام اولین سطح اندیشه نظامی امام است؛ هدف اصلی از تشکیل حکومت، حفظ اسلام و شریعت اسلامی است بر این اساس، حراست از اسلام و گسترش اسلام، سطوح دوم و سوم اندیشه نظامی امام هستند که در پیوند با حفظ حکومت اسلامی از طریق دفاع یا جنگ معنا می‌یابند.
امام در فقه سیاسی خود دو نوع جهاد ابتدایی و دفاعی را شناسایی کرده است؛ جهاد ابتدایی جهاد از نوع امر به معروف است که فقط در زمان حضور امام معصوم واجب می‌شود. جهاد دفاعی هم یعنی جهاد در مقابل تجاوز دشمن که نیاز به حضور امام معصوم ندارد و در زمان نائب امام نیز بر همه مردم واجب می‌شود؛ بنابراین از نظر امام این تجاوز ممکن است به‌صورت تجاوز مستقیم نظامی یا غیرنظامی به شکل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ظاهر شود؛ به همین علت امام ستیز دائمی با استکبار را از نوع جهاد دفاعی دانسته است.
در تحلیل اندیشه‌های نظامی امام خمینی (ره) با استناد به شواهد عینی می‌توان استدلال کرد که اندیشه نظامی امام صلح‌طلبانه و دفاع‌محور است؛ زیرا امام در موارد متعددی آشکارا جنگ و تجاوزطلبی را نفی کرده است.
ایشان در جایی می‌گویند: «جنگ ما یک دفاع است؛ هجوم نیست و جنگ دفاعی از تکلیف‌های شرعی و وجدانی همه انسان‌هاست در این حالت، هم سپاه و هم ارتش هر دو یک وضع دارند؛ هر دو یک تکلیف دارند و آن حفظ اسلام است». (صحیفه امام، ج ۱۵، ص ۴۰۱)
همچنین بیان می‌کنند: «ما هیچ گاه جنگ‌طلب نیستیم. ما دفاع مقدس می‌خواهیم بکنیم و می‌خواهیم از آبروی کشور اسلام و از آبروی کشور اسلامی دفاع کنیم؛ این دفاعی است که عقل و اسلام هر دو با آن موافق اند». (همان، ج ۱۹، ص ۴۵۷)
از همین رو امام اعتقاد داشت که دفاع از اسلام از بزرگترین عبادات است و در عین حال، حفظ اسلام از حفظ احکام بالاتر است؛ بدین ترتیب که اساس اسلام اول و دنبال آن اساس احکام اسلام است. (همان، ج ۲۰، ص ۸۰)
مطالعه آثار امام نشان می‌دهد که حتی در مواردی که وی واژه جنگ را به کار برده، اندیشه دفاعی نیز مدنظر بوده است. در واقع اندیشه دفاعی امام بر اساس اسلام و به دو صورت امنیت و منافع ملی اسلام و امنیت و منافع بین‌المللی اسلام و به تعبیری دفاع از اسلام، جلوه‌گر می‌شود.
اندیشه دفاعی امام در باب حفظ اسلام، تنها گروه خاص و محدودی از مسلمانان را در برنمی‌گیرد، بلکه در سطوح مختلف آغاز شده و به سطح فراملی می‌رسد؛ اما با وجود تغییر در سطوح، هدف یکی است و آن دفاع از اسلام و اعتلای آن است.
در اندیشه نظامی امام مسئله دفاع، صرفاً دفاع در مقابل تجاوز مستقیم نیست؛ بلکه فراتر از آن ظلم‌ستیزی در سطح جهان، مبارزه با استکبار جهانی، تلاش در جهت گسترش و نفوذ اسلام، دعوت به اسلام، امر به معروف، دفاع از مستضعفان و مظلومان جهان، دفاع از مسلمانان جهان، دفاع از وحدت کشور‌های اسلامی، دفاع از حق و عدالت، دفاع از منافع بین‌المللی جهان اسلام، بیداری ملت‌ها و مقابله با کافران و ستمگران را در بر می‌گیرد.
از نگاه امام، جنگ در مکتب اسلام، همواره برای حفظ و دفاع از حکومت ارزش‌های اسلامی انجام می‌شود و ماهیت دفاعی دارد. این اندیشه بنیادین، محور اصلی مواضع نظامی امام در جنگ تحمیلی بود که در مقاطع مختلف به اشکال گوناگون خود را نشان داد.
یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بُعد کاریزماتیک مواضع نظامی امام در جنگ ایران و عراق پنج حوزه اصلی تأمین مشروعیت و مقبولیت عمومی جنگ با عراق، تأمین روحیه جنگاوری، تأمین روحی مقاومت و استقامت، تأمین نظام سازمانی جنگ و تأمین نیروی انسانی جنگ را پوشش می‌داد.
به‌طور کلی یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد: در طول هشت سال جنگ، ۹۱۴ پیام از امام خمینی (ره) به‌صورت عبارت، پاراگراف یا جملات طولانی‌تر در خصوص جنگ و با هدف تدبیر نظامی و بسیج مردم در جنگ بیان شده است.
از این تعداد پیام، ۸۵ مورد مربوط به مرحله اول جنگ یعنی مرحله غافلگیری و اشغالگری است؛ این مرحله از آغاز جنگ تا ۱۳۵۹/۷/۳۰ را در بر می‌گیرد که ۹/۳ درصد کل پیام‌ها را شامل می‌شود.
مرحله دوم جنگ که مرحله توقف پیشروی دشمن و کسب آمادگی نسبی نیرو‌های خودی را شامل می‌شود از ۱۳۵۹/۸/۱ تا ۱۳۶۰/۸/۳۰ است؛ این مرحله ۲۴۷ پیام معادل ۲۷ درصد پیام‌های امام را به خود اختصاص داده است.
مرحله سوم جنگ، مرحله آزادسازی اراضی اشغالی است که از تاریخ ۱۳۶۰/۹/۱ تا ۱۳۶۱/۳/۳۰ را شامل می‌شود؛ کل پیام‌های امام درباره جنگ در این مرحله ۱۴۱ مورد معادل ۱۵/۴ درصد است.
مرحله چهارم، مرحله تهاجم ایران برای تصرف بخش‌هایی از خاک عراق است؛ این مرحله که از ۱۳۶۱/۴/۱ تا ۱۳۶۶/۱۲/۳۰ است ۴۲۳ پیام معادل ۴۶/۳ درصد از کل پیام‌های امام در جنگ را به خود اختصاص داده است.
مرحله پنجم نیز که از ۱۳۶۷/۱/۱ تا ۱۳۶۷/۴/۳۰ است مرحله رکود ایران در جنگ را در بر می‌گیرد؛ این مرحله نیز ۱۵ مورد از پیام‌های امام در جنگ که معادل ۱/۶ درصد می‌شود را به خود اختصاص داده است و اما مرحله ششم که از ۱۳۶۷/۴/۳۰ تا پذیرش قطعنامه است هم سه مورد یعنی معادل ۰/۳ درصد می‌شود.
منبع: مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس
انتهای پیام/ 231
