«فقیه»، حکومت مطلق دارد/ وقتی حج بر مسلمانان حرام می‌شود

به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، آیت الله سیفی مازندرانی از اساتید دروس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم در دومین گعده علمی «فقه حکومتی» با بیان اینکه در تبیین نظریه فقه فعال به تفاوت مفهومی فقه در ادبیات کنونی با ادبیات روایی قرآنی اشاره شده است، اظهار داشت: فقهی که اسلام و قرآن به ما عرضه می‌کند باید بتواند حکومت اسلام را اداره کند.

وی با بیان اینکه فقها در تعریف فقه به احکامی نظر دارند که برنامه عملی است، افزود: فقها بیشتر به احکام الزامی می‌پردازند، چون این احکام تکلیف‎آور و مستحق ثواب و عقاب است.

فقه از دیدگاه آیات و روایات/ «فقیه» حکومت مطلق دارد و حکم او بر احکام اولیه حاکم است

آیت‌الله سیفی مازندرانی با اشاره به اینکه فقهی که موجب انذار است، طبعاً علم به احکام فرعی نیست، خاطر نشان کرد: آیا در رساله‎های عملی جنبه انذار و ترس وجود دارد؟ آنچه موجب انذار است، آیات بهشت و جهنم و عذاب و دوزخ است. خداوند در آیه ۱۰۵ سوره نساء می‎فرماید: «إِنَّا أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الْکِتابَ بِالْحَقِّ لِتَحْکُمَ‏ بَیْنَ النَّاسِ بِما أَراکَ اللَّهُ وَ لا تَکُنْ لِلْخائِنینَ خَصیماً»؛ در اینجا «لِتَحْکُمَ‏» یعنی حکومت بر مردم و «بَیْنَ النَّاسِ» به معنای ظهور در اجتماع است.

وی افزود: با توجه به این‌ها اجتماعی بودن در متن آیه آمده و می‎توان گفت از این آیه، فقه نظام در می‎آید. بنابراین، کسی که حکم بین ناس می‌کند، و می‎خواهد نظام اجتماعی را به سمت هدف از انزال قرآن مجید سوق دهد، حتماً یک فقه نظام‎مند می‎خواهد.

وقتی حج رفتن بر مسلمانان حرام می‌شود

این استاد سطوح عالی حوزه علمیه با بیان اینکه عمده فقه، حکم بین الناس است نه اعمال فردی، تصریح کرد: هدف از انزال کتب و رسل، حکم بین الناس بیان شده است. روایت هم برای فقیه حکومت مطلق قرار داده و حکم او بر احکام اولیه حاکم است. عقل و وجدان و شرع می‎گویند حفظ دین مقدم است، چون ولایت برای حفظ دین است، پس حکم فقیه بر همه احکام اولیه حکومت دارد.

آیت الله سیفی مازندارانی با اشاره به بیانات حضرت امام (ره) تأکید کرد: این است سرّ کلام امام راحل که اگر فقیه حکم به تعطیلی حج کرد، رفتن به حج برای آحاد مردم حرام می‎شود. آنجا که استکبار جهانی بخواهد حج را وسیله‎ای برای استعمار قرار دهد، اگر فقیه حکم به منع ذهاب الی الحج کند، حج رفتن بر همه حرام می‎شود. فقیه تشخیص می‎دهد. فانی قدجعلته علیکم حاکماً.

اختلاف در رویت هلال ماه/ مخالفت با حکم «فقیه» جایز نیست

این استاد برجسته حوزه به آیه ۱۳ سوره شوری اشاره کرد و گفت: این آیه ناظر به رسالت اقامه دین است، «شَرَعَ لَکُمْ مِنَ الدِّینِ ما وَصَّى بِهِ نُوحاً وَ الَّذی أَوْحَیْنا إِلَیْکَ وَ ما وَصَّیْنا بِهِ إِبْراهیمَ وَ مُوسى‏ وَعیسى‏ أَنْ أَقیمُوا الدِّینَ وَ لا تَتَفَرَّقُوا فیهِ کَبُرَ عَلَى الْمُشْرِکینَ ما تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ اللَّهُ یَجْتَبی‏ إِلَیْهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَهْدی إِلَیْهِ مَنْ یُنیبُ». برخی در مورد «حَکَم بحکمنا» فکر می‎کنند هر کسی که مقابل دیگری حکم می‎کند هم مصداق این بیان می‎شود، در حالی که این‎گونه آن غرض اقامه محقق نمی‎شود. وقتی حکم از سوی ولی‎فقیه صادر شد، دیگر کسی حق مخالفت با او را ندارد. چه فقیه دیگری باشد یا صاحب مقلد باشد.

آیت الله سیفی مازندرانی ادامه داد: فرض کنید یک فقیه می‌گوید هلال ماه را می‎توان با چشم مسلح رویت کرد و امروز روز عید است. وقتی حکم کند، کس دیگر نمی‎تواند بگوید من این مبنا را قبول ندارم و رأی من چیز دیگری است. رأی تو محترم است، اما نه در جایی که فقیه دیگر در آن مورد حکم کرده باشد. مخالفت با حکم صادر شده جایز نیست. علتش این است که شقاق و اختلاف و هرج و مرج در جامعه مسلمانان ایجاد نشود.

فقه باید حکومت اسلام را اداره کند

وی با بیان اینکه تمام شواهدی که امروز از کتاب و روایات و فتاوا بیان کردیم این است که باید فقهی که اسلام و قرآن به ما عرضه کرده و فقیه بحث می‌کند، فقهی باشد که بتواند حکومت اسلام را اداره کند و جامعه را به سمت هدف پیش ببرد، تصریح کرد: فقها هم نظرشان همین است. البته، اما معنایش این نیست که فقه مختص به احکام عملی فردی است. اکثر اهتمام شارع به همان فقهی است که به نحو حکومت بر مردم باشد.

این استاد برجسته حوزه علمیه قم تصریح کرد: ما از ۱۵ سال قبل اقدام عملی کردیم. حلقه اول فقه حکومتی، فقه جزا و قضا و برخی مباحث مستحدثه را تدوین کردیم که چاپ شده است. بخشی از مسائل مستحدثه ما یک جلد مستقل در فقه العباده است؛ البته مراد فقه العباده‎ای که فقها در مورد آن کتاب نوشته‎اند، نیست. آن را که مفصلاً جدا نوشته بودیم. این فقه العباده به معنای همان مسائل مستحدثه عبادی است که بخش زیادی از آن به اجتماع مربوط می‎شود. مثلاً همین رؤیت هلال که با چشم مسلح است یا نه. این فقه عبادت است. در فقه العباده به مسائلی پرداخیتم که به اجتماع ارتباط دارد.

وی ادامه داد: از اول طهارت تا آخر دیات را در این چینش در خصوص مسائل مستحدثه‎ای که به اجتماع ارتباط پیدا می‌کند، محل بحث قرار دادیم. اغلب این‌ها به نظام اجتماعی فقهی در بخش‎های مختلفی عبادی و قضایی و حقوقی و... ارتباط پیدا می‎کند. این چینش با کتاب‎های فقهی متفاوت است. بر اساس اقتضائات امروز در ۷ بخش آمده: فقه العباده، فقه الحکومه و السیاسیه، فقه القضا و الجزاء، فقه الاقتصاد و الحقوق، فقه الطب، فقه الثقافة و الفنون، فقه الأسره. علاوه بر این مقاصد الشریعه و ذوق الشارع که عنصری است که فقها زیاد به آن استدلال می‎کنند را هم تحت عنوان المدخل بحث کرده‎ایم. المدخل قواعد اصولیه و فقهیه‎ای را بحث می‌کند که نه اصول و فقه بحث نشده مثل قاعده اختلال نظام.

نسبت فقه و ولایت/ اگر کلید نباشد، گاوصندوق فایده‎ای ندارد

آیت الله سیفی مازندرانی در خصوص نسبت فقه و ولایت گفت: مسئله فقه در ضوء ولایت به دو معنا قابل تفسیر است. یکی اینکه در هر بخشی از طهارت تا دیات با این نگاه وارد شویم. برخی خودش مختص به حکومت هست. اما مثلاً در طهارت و صلاة و صوم هم مسائلی داریم که بر حسب مصداق به اجتماع و حکومت ارتباط پیدا می‎کند. مثل همین رؤیت هلال.

وی افزود: معنای دوم به یک اصل اعتقادی برمی‌گردد و یک رویکرد اعتقادی است. کمااینکه در صحیحه زراره حضرت فرمود بنی الاسلام علی الخمس، علی الصلاة و الزکاة و الحج و الحج و الولایة و ما نودی احد بشیء مثل ما نودی بالولایه. زراره سوال کرد لم یابن رسول الله. لان‌ها مفتاحهن و الوالی هو الدلیل علیهن. مفتاح خصوصیش حفظ است. مفتاح یعنی کلید. اگر کلید نباشد، گاوصندوق فایده‎ای ندارد.

آیت الله سیفی مازندرانی ادامه داد: اولین معنایی که به ذهن متبادر می‎شود، همین حافظ بودنِ مفتاح است. ولایت همه ارکان را حفظ می‎کند و به همین دلیل لم یناد بشیء کما نودی بالولایه. امام رضا (ع) فرمود اگر والی نبود، هر بدعت‎گذاری می‎آمد، دین را تغییر می‌داد. ثروت کلان مسلمین و مؤمنین یعنی معادن و ثروت‎های طبیعی به تاراج برده می‎شد. معنای دیگر این است که بدون ولایت هیچ چیز قبول نمی‎شود. در هر کدام از این دو قسمت روایات زیاد آمده است که باید بحث شود.

معنای فقه نظام‎مند چیست؟

این استاد سطوح عالی حوزه علمیه گفت: مذاق شارع، قواعد کلی و مسائل کلی، فقه را نظام‎مند می‎کند، روح فقه را بر فقه حاکم می‎کند و فقیه در یک فرع جزئی که می‎خواهد فتوا دهد باید ملاحظه این عناصر سه‎گانه را بکند. مقصود از مذاق شارع این است که فقیه از مجموعه‎ای از کتاب و سنت می‎آید حکمی را به دلالت اقتضا یا سیاق یا ملازمه استنباط می‎کند و آن را محَکَّم قرار می‌دهد.

آیت الله سیفی مازندرانی با بان اینکه ذاق شارع ریشه در ظواهر نصوص دارد، خاطر نشان کرد: شق سوم مسائل کلی است. در فقه، مسائل کلی‎ای بیان می‌شود و بعد فروع متعددی بر آن عارض می‎شود که این با قواعد فقهی فرق دارد. این سه عنصر می‎توانند نقش اساسی را در نظام‎مند کردن فقه ایفا کنند.

انتهای پیام/ 112