شکل گیری حزب الله لبنان و استقبال احزاب سنی از پیروزی انقلاب اسلامی

به گزارش خبرنگار بین الملل دفاع پرس، «حزب اللّه» لبنان پس از حمله اسرائیل به لبنان در سال 1982 و در پی وخامت اوضاع، توسط برخی از شیعیان لبنان از جمله شیخ صبحی طفیلی، سید حسین موسوی و برادر او سید عباس موسوی، ابراهیم امین و حسن نصراللّه به وجود آمد. انقلاب اسلامی ایران الهام بخش مهمی در پیدایش این جنبش بود.تمام این افراد در دو نکته با یکدیگر اتفاق نظر داشتند:

1. اعتقاد به ولایت فقیه و پی روی از رهبر انقلاب اسلامی ایران;

2. مقابله با اسرائیل.

اینان دریافته بودند که گروههای موجود در لبنان نمی توانند برای لبنان کاری انجام دهند. آنان با بهره گیری از تجارب و موفقیتهای انقلاب اسلامی ایران، درصدد ایجاد تشکیلاتی جدید برای تحقق بخشیدن به نظریههای اسلامی و اهداف موردنظر خود بودند. این عوامل موجب گردید تا این نیروهای متفرّق تحت سرپرستی و نظارت ایران، در یک تشکیلات واحد و جدید ادغام شوند. دولت ایران از طریق سفیر خود در دمشق (علی اکبر محتشمی) و سپاه پاسداران (مستقر در بعلبک) زمینه را برای گردهمایی و مذاکره کادرهای این مجموعههای اسلام گرا فراهم نمود. پس از مذاکرات اولیه، یک کمیته نُه نفره مأموریت یافت تا برای جریانهای اسلامی متفرّق، یک تشکیلات سیاسی جدید بر اساس پای بندی به ولایت فقیه و نبرد با اسرائیل پی ریزی کند. مجموعه این گروهها که به عنوان «شورای لبنان» شناخته می شد، در مه 1984 به نام «حزب اللّه انقلاب اسلامی لبنان» تغییر نام داد.

«حزب اللّه» در واقع، بازوی سیاسی و نظامی جمهوری اسلامی ایران در لبنان به شمار می آید. این مطلب از نامه سرگشاده «حزب اللّه» معروف به «مانفیست حزب اللّه» که در سال 1985 به طور رسمی انتشار یافت و همچنین اذعان داشتن رهبران این جنبش بر این مسئله، به دست می آید. در نامه سرگشاده «حزب اللّه» آمده است: «... تعهد خود را نسبت به دستورات رهبری یگانه، حکیمانه و عادلانه ولی فقیه جامع الشرائط، که در حال حاضر در شخص امام آیة اللّه العظمی روح اللّه موسوی خمینی (دام ظله) تجسّم یافته است، اعلام می داریم. وی برانگیزاننده انقلاب مسلمانان و نهضت با عظمت آنان می باشد.»

سیدحسن نصراللّه در خصوص پی روی «حزب اللّه» از رهبری امام خمینی(قدس سره)می گوید: از نظر ما، امام خمینی، مرجع دینی، امام و رهبر ـ به تمام معنای کلمه ـ می باشد; همان گونه که هر رهبر بزرگ دینی در هر کیشی در جهان این گونه است. اما امام برای ما بیش از این است، ایشان نماد انقلاب علیه طاغوت ها، مستکبران و نظامهای استبدادی می باشد. این رابطه روحی و معنوی بین ما و امام، حتی پیش از تجاوز نظامی اسرائیل در سال 1982 نیز وجود داشت.

سید ابراهیم الامین در خصوص رابطه ایران و شیعیان لبنان می گوید: ما نمی گوییم که بخشی از ایران هستیم، ما ایران در لبنان و لبنان در ایران هستیم.

احزاب و گروههای اسلامی لبنان

تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، مسلمانان، بخصوص شیعیان، سازمان دهی عمده ای نداشتند که تبلور هویت ایدئولوژیکی و بیان کننده نظرات سیاسی آنها باشد و غالباً شکل مبارزه افراد مسلمان در تجمّعات مردمی و یا در قالب عضویت در گروههای ملّی و مترقّی بود. از این رو، در تقسیم بندی سازمانها و احزاب لبنانی توسط کارشناسان امور لبنان، جایگاهی برای گروههای مسلمان وجود نداشت. با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، گروههای مسلمان، اعم از شیعه و سنّی، با الگو گرفتن از انقلاب ایران، نقش فزاینده ای در تحوّلات سیاسی ـ نظامی لبنان به عهده گرفتند، به گونه ای که در حال حاضر، بدون در نظر گرفتن نظرات و خواستههای این گروه ها، دست یابی به هرگونه توافقی در صحنه لبنان غیرممکن می باشد.

احزاب و گروههای اسلامی شیعه در لبنان

در میان گروههای اسلامی شیعه، جنبش «امل»، جنبش «امل اسلامی» و جنبش «حزب اللّه» بیشترین تأثیر را از انقلاب اسلامی ایران گرفته و انقلاب ایران را الگویی برای خود قرار داده اند.

جنبش امل

گرچه جنبش «امل» در اوایل 1970م توسط امام موسی صدر برای سازمان دهی جامعه شیعه لبنان و با کمک برخی گروههای فلسطینی به وجود آمد، اما تا سال 1979، یعنی سال وقوع انقلاب اسلامی ایران، از فعالیت چشمگیری برخوردار نبود و در سیاستهای لبنان جای خاصی نداشت.

هنگامی که دکتر چمران رهبری شاخه نظامی امل را به دست گرفت، با همیاری امام موسی صدر به آموزش نظامی و تربیت سیاسی جوانان شیعه پرداخت. دکتر چمران معتقد بود: در اقدامات تشکیلاتی، ابتدا باید بر اصول فکری ـ ایدئولوژیک تکیه کرد، سپس به انضباط و امور نظامی پرداخت.

پس از وقوع انقلاب اسلامی و به ویژه بعد از ناپدید شدن امام موسی صدر، جنبش شروع به گسترش کرد و هنگامی که نبیه بری به رهبری آن انتخاب شد، رشد کمّی و کیفی آن شدت یافت و از سال 1982 به بعد، این گروه به یکی از بازیگران عمده صحنه سیاستهای لبنان تبدیل گردید. نقش نظامی «امل» در جریان حمله اسرائیل در ژوئن 1982 و درگیری مسلمانان با فالانژها در سال 1983 پس از توافق اسرائیل و لبنان به خوبی آشکار شد.

احزاب و گروههای اسلامی سنّی در لبنان

مهم ترین گروه سنّی طرفدار انقلاب اسلامی ایران در لبنان و در واقع، در کل جهان عرب، جنبش «توحید اسلامی» (حرکة التوحید الاسلامی) است. این گروه در سال 1982 تحت رهبری شیخ سعید شعبان در طرابلس لبنان از ائتلاف برخی گروههای کوچک تر سنّی به وجود آمد. شیخ سعید شعبان رهبر این گروه، از اعضای سابق «اخوان المسلمین» سوریه بود که در اوایل دهه 1970 به لبنان رفت و رهبر مسلمانان سنّی شهر طرابلس شد. شعبان بعدها طی مصاحبه ای گفت: جنبش «توحید» را در 1982 در طرابلس تشکیل داده و در این رابطه، از انقلاب اسلامی ایران و پیروزی مسلمانان آن منطقه الهام گرفته است.

جنبش «توحید اسلامی» ابتدا رابطه چندانی با ایران نداشت، اما هنگامی که جمهوری اسلامی در جریان محاصره شهر طرابلس از سوی ارتش سوریه و طرفداران حزب «بعث» در 1984، به حمایت از این جنبش برخاست و سیاست سوریه را به باد انتقاد گرفت و توانست سوریه را به دست کشیدن از محاصره متقاعد سازد، رابطه میان جنبش «توحید اسلامی» و انقلاب اسلامی حسنه شد. شیخ سعید شعبان از آن به بعد، بارها به ایران سفر کرد و حمایت خود را از جمهوری اسلامی در جریان جنگ ایران و عراق، کشتار حجّاج ایران توسط عربستان و صدور حکم اعدام سلمان رشدی اعلام کرده است.

انتهای پیام/ح