به گزارش خبرنگار دفاع‌پرس از تهران، «آذر خزاعی سرچشمه» متولد 1354 است. وی از سال 1379 فعالیت فرهنگی خود را شروع کرده و تاکنون مجموعه «داستان برادرها»، مجموعه «داستان خرده روایتهای یک فرمانده از جنگ»، «داستان کوچک نقش‌های بزرگ» و کتاب «تا پلاک 140» از سوی وی منتشر شده است.
دفاع‌پرس: چرا به سراغ اهالی قلم رفتید؟
همیشه برایم شکل و سبک زندگی آدم ها در دوره های مختلف جذاب است برای همین به سراغ خاطرات در دوره های مختلف تاریخ معاصر می‌روم تا ببینم چگونه در آن دوره زندگی می‌کردند شادی‌ها و غم‌های آنان چگونه بوده است. وقتی ایده اولیه کتاب «تا پلاک 140» به ذهنم رسید ابتدا به سراغ عکاس‌ها و عکس‌های آنان رفتم تا از درون آنها لحظات و جریان زندگی در دوران دفاع مقدس چه در جبهه و چه در پشت جبهه را در بیاورم اما بعد از اینکه با اهالی فرهنگ حوزه دفاع مقدس مشورت کردم به این نتیجه رسیدم که به سراغ اهالی قلم و فرهنگ دفاع مقدس بروم.
دفاع‌پرس: روایت مستند و غیرداستانی یا ادبیات داستانی در مورد دفاع مقدس کدام برای شما جذاب‌تر است؟ آیا به خاطر جاذبه بیشتر در کتاب «تا پلاک 140» به سراغ خاطرات رفتید؟
روایتهای مستند و داستان ها هرکدام جاذبه خاص خود را دارند. در داستان ما از جهان واقع، حوادث و وقایع را می‌گیریم و با تخیل خود جهان داستان را می‌سازیم و در روایتهای مستند با حوادث و وقایع و رویدادهایی که به وقوع پیوسته مواجه‌ایم یعنی بدون دخل و تصرف، یا آن حوادث را مستقیم گذراند‌ه‌ایم و با تمام وجودمان حس کرده‌ایم و یا غیرمستقیم شنیده‌ایم و در هر دو حالت ما به وقایعی که به وقوع پیوسته و از ذهن ما عبور کرده بدون تخیل مواجه ایم.
این وقایع از طریق وسایل و ابزارها و انسان ها ثبت می شوند و اسناد را به وجود می آورند که در روایتهای مستند ما با سندهای انسانی و ابزاری در روایت مواجه می شویم، اما برای من هر دو جذاب هستند. ما در روایتهای مستند دفاع مقدس در جهان، بهترین‌ها را داریم و برای من این قالب بسیار جذاب است و این جذابیت را در خاطرات کتاب «تا پلاک 140» کاملاً خوانندگان احساس می‌کنند بعضی از خاطرات این کتاب بسیار تأثیرگذار است و خواندن آن تأثیر به مراتب بیشتری از یک داستان کوتاه می‌گذارد.
دفاع‌پرس: روایتهای مستند دفاع مقدس چه تأثیری بر نوشتن داستان‌های دفاع مقدس می گذارد؟
وقتی برای کتاب ظرفیت‌های نمایشی خاطرات دفاع مقدس کتاب های خاطرات دفاع مقدس را می خواندم هر کدام ایده‌ای تازه با خود برایم می‌آورد و یادداشت می‌کردم که بعدها آن ایده‌ها تبدیل به طرح و داستان کوتاه شد. خاطرات دفاع مقدس گنجینه‌ای است بی‌پایان که می شود صدها ایده و طرح از آنها استخراج کرد. و داستان‌ها یا از تجربه زیستی نویسنده‌اش شکل می‌گیرد یا از دل تجربه زیستی دیگران به خود شکل می دهد و به همین دلیل تجربه زیستی در خاطرات دفاع مقدس تأثیر بسیاری در شکل گرفتن ادبیات داستانی دفاع مقدس دارد.
دفاع‌پرس: چه میزان از کار شما به تحقیق وابسته است؟
در کتاب «تا پلاک 140» چون شکل آن جمع آوری خاطرات اهالی قلم درباره جریان زندگی در دوران دفاع مقدس بود ابتدا درباره روایتهای مستند زندگی در جنگ درجهان تحقیق کردم و بعضی از کتاب‌هایی که نوشته شده بود در این مورد را خواندم بعد فهرستی از اهالی قلم گرد‌آوری کردم. برایم در جمع آوری این فهرست سابقه، شهرت و جایگاه مهم نبود بلکه بیشتر بیان متفاوت و تأثیرگذار جریان زندگی در دوران دفاع مقدس مهم بود و بعد شروع به جستجو درباره آثار افراد وکارهایی که تاکنون در زمینه مکتوب کرده‌اند و بعد مصاحبه و گفتگو با کسانی انجام دادم که فرصت مکتوب کردن خاطره خود را نداشتند و بعد پیاده سازی، تنظیم متن مصاحبه و بعد مشاهده مصاحبه شونده از متن تنظیم شده است.
روند این کار در مصاحبه ها اینگونه بود، اما برای نوشتن یک داستان حتی داستان کوتاه در واقع باید تجربه زیستی داشته باشیم که بتوانیم به بهترین شکل از آن بهره لازم را بگیریم و این تجربه با تحقیق میدانی و کتابخانه‌ای کامل می شود و بعد این تخیل ماست که به آن شکل داستانی می‌دهد و جهان داستان را می‌سازد. پس تحقیق در داستان بخصوص داستان‌هایی که با تاریخ مواجه هستیم امر بسیار مهمی است که داستان بدون آن شکل نمی‌گیرد و بنده برای هرکارم بسیار تحقیق می‌کنم چه میدانی و چه کتابخانه ای و این لازمه هرکار داستانی و غیرداستانی است.
دفاع‌پرس: آیا تاکنون پیش آمده بعد از مصاحبه دوست داشته باشید سیر خاطره عوض شود و روایت جور دیگری پیش می‌رفت؟
بله. این اتفاق افتاده است در زمان جمع آوری و مصاحبه خاطرات کتاب «تا پلاک 140» با سیدعلی کاظم داور یکی از راویان خاطره این کتاب قبل از چاپ کتاب به خاطر جراحت جانبازی به شهادت رسید دلم می‌خواست که کتاب آماده شده بود و همان‌طور که به ایشان قول داده بودم خاطره‌شان را قبل از چاپ می‌دادم تا اگر تغییری در آن می‌خواست ایجاد کند انجام دهد، اما متاسفانه با شهادت ایشان نشد.
دفاع‌پرس: چرا برای مستندسازی مکتوب حوزه دفاع مقدس را انتخاب کردید؟
در تمام دنیا سبک جنگ جاذبة خاص خود را دارد چرا که درجنگ تمام و کمال آدمی هم با زندگی مواجه است و هم با مرگ و هیچ امر دیگری اینگونه نیست. تجربه زیستی که آدمها در جنگ دارند فقط خاص جنگ است جایی که زیستن و مردن دست در دست هم می دهند و لحظات، لحظات مرگ و زندگی است و آنقدر وقایع و حوادث مرگ و زندگی در جنگ به وجود می‌آید که نمی‌شود به سادگی از کنار آن گذشت برای همین نزدیک به نیمی از داستان‌های بزرگ دنیا یا درجنگ می گذرد یا در پس زمینه آن جنگ جاری است پس جنگ‌ها بزرگترین تجربة زیستی بشریت هستند که می تواند تجارب زیادی برای آنها به ارمغان بیاورد و درس‌های زیادی برای زیستن در کنار هم از آن بگیرند و در آخر به صلح برسند.
پس جنگ یکی از پرحادثه ترین و پرماجراترین قالب‌هاست برای نوشتن و هیچ نویسنده‌ای از این قالب به سادگی نمی‌گذرد و نشان دادن جریان زندگی در دل جنگ‌ها همیشه تاثیرگذار بوده است.
دفاع‌پرس: آیا ادبیات و خاطرات مکتوب ما سهم خود را به دفاع مقدس ادا کرده است؟
بله ما در قبل از انقلاب چیزی به نام ادبیات دفاع مقدس نداشتیم در واقع این سبک جدید به ادبیات ما اضافه شد و نویسندگان ما با تجربة زیستی که در 8 سال دفاع مقدس داشتند به خوبی حق مطلب را ادا کردند و بسیاری از آثاری که بوجود آوردند از آثار بزرگ دنیا چیزی کم ندارد بخصوص در نا داستان‌ها و خاطرات شفاهی، ما کارهای بسیار شاخصی بوجود آوردیم، اما هنوز در داستان و رمان جای کار داریم هر چندکارهای بسیار خوبی هم کار شده ولی هنوز جای کار دارد.
دفاع‌پرس: باز هم سراغ ادبیات دفاع مقدس خواهید رفت؟
بله. این گنج تمام ناشدنی است و هر چقدر از آن بهره ببریم باز هم کم است و جا دارد.
دفاع‌پرس: زنان در داستان شما چه نقشی دارد؟
من در دو مجموعه داستانم بیشتر به روابط انسانی درجبهة جنگ پرداخته‌ام البته در خرده روایت های یک فرمانده از جنگ، این زن فرمانده است که پس از بستری شدن فرمانده تمام بار مسئولیت خانه را به دوش می کشد با اینکه ما کمتر در داستان حضور او را حس می‌کنیم، ولی انگار درکل داستان حضورش سایه انداخته است.
در کتاب «تا پلاک 140» خاطرات زنان نویسنده بسیار تأثیرگذار است و وقتی خواننده آن را می‌خواند احساس می کند که نویسنده آن با تمام وجودش آن دوران را حس کرده و جریان زندگی و روابط انسانی و صبر و پایداری در برابر مشکلات و دردها و رنج‌ها بخوبی نشان داده است.
انتهای پیام/
