رئیس پژوهشگاه اندیشه و فرهنگ و اسلامی: «سبزواری» نیم قرن با ۱۵ خرداد زیست
به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، آیین رونمایی از مجموعه «این بانگ آزادی» مجموعه آثار زنده یاد استاد حمید سبزواری شب گذشته با حضور خانواده و اهالی علم در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
سنگری: حمید سبزواری تنها شاعری است که رهبر انقلاب بر کتابش مقدمه نوشت
بر اساس این گزارش، محمدرضا سنگری مدیر گروه ادبیات و اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این مراسم اظهار داشت: یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی پایان تحیر بود، گاهی حیرت محصول گیجی و ندانستن است، انقلاب خط پایان بلاتکلیفی و گیجی بود.
وی با بیان اینکه جریان‌های مختلف پیش از انقلاب حضور داشت اما انقلاب تکلیف آنها را روشن کرد، گفت: در عرصه شعر و شاعری کسانی دریافتند راه همین است و باید همراه همین راه شوند، اما یکی از چهره‌هایی که از پیش از این هم راه را درک کرده بود و همراهی را آغاز کرده بود «مرحوم حمید سبزواری» بود.
وی با نام بردن از چهره‌های ارزشی انقلاب گفت: برخی همین راه را انتخاب نکردند و از مسیر بازماندند؛اندکی پس از انقلاب مقام معظم رهبری در دیدار با یکی از این شاعران وقتی به او فرمودند: «وقت همراهی انقلاب است» آن شاعر گفت: ما همیشه «بر» بوده‌ایم «با» نیستیم!.
وی با بیان اینکه استاد حمید سبزواری با انقلاب همراه بود و همه توان و استعداد خود را در این راه مصرف کرد، ابراز داشت: او تنها کسی است که رهبر معظم انقلاب بر کتابش مقدمه نوشته‌اند، مقام معظم رهبری در مقدمه خود ویژگی‌هایی را برای استاد برشمارند که از آن جمله می‌توان به صریح بودن و استواری او اشاره کرد؛ بعضی از ما ممکن است از اینکه باور خود را فریاد کنیم ابا داشته باشیم اما او تا پایان زندگی فریاد باورهای خود بود، من یک لحظه او را آرام ندیدم.
سنگری خاطر نشان کرد: ویژگی دوم که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره کردند «ثابت قدم» بودن است، شعر صریح و ثابت قدم و موقع شناس را از ایشان برشمردند، او نمونه‌ای ترازمند یک شاعر انقلاب بود که بر باورهای خود ایستاد، در این مسیر از ملامت‌ها نترسید، کوچک‌ترین ترسی از سرزنش‌ها و ناباوری‌ها نداشت.
سنگری سومین ویژگی را موقع‌شناسی دانست و عنوان کرد: او موقع شناس بود، ابن زمان بود، دقیقاً با زمان حرکت کرد، اگر کسی مجموعه سروده‌هایش را که چهار جلد است مطالعه کند در می‌یابد، او ابن زمان بود، یعنی فرزند زمان خویش بود.
این شاعر ادامه داد: انقلابی بودن از دیگر ویژگی‌های اوست، افول نکرد ، وهن و حزن به قلمرو قلبش راه نیافت، افت در زندگی او نمی‌بینید، در آخرین حضورش در جمع شاعران همزمان با نیمه ماه مبارک رمضان در محضر رهبر انقلاب غزلی خواندند که پس از آن رهبر انقلاب فرمودند: شما هنوز جوان هستید.
وی افزود: ویژگی دیگر وفاداری اوست، او در کنار انقلاب و ارزش‌های انقلاب ماند، شعر او خدایی و انقلابی بود.
وی به کتاب حاضر اشاره کرد و گفت: سوال این است شما مرحوم سبزواری را شاعر چه قالب فرمی می‌شناسید؟ برای پاسخ به این سوال آماری از مجموعه سروده‌های ایشان فراهم کرده‌ایم که ارائه می‌کنم، ۲۶۵ غزل، ۵۹ قصیده، ۳۰ مثنوی، ۲۲ قالب ترکیبی،۲۴ چارپاره، دو قطعه، ۱۵۲ رباعی، ۴ دوبیتی، ۳۵ نیمایی و ۱۸ نمونه آزاد و ۱۶۷ سرود انقلابی دارد.
سنگری تصریح کرد: البته شنیده بودم استاد نزدیک به هزار سرود دارد، اما می‌بینیم او عمدتاً غزلسرا است، این با لطافت روحی او هم سازگار است، اما من او را غزلسرا و سرود سرای انقلاب می‌دانم. در فراز ونشیب موجها چشمش را هرگز از کشتی نگرفت بلکه او را همراهی کرد.
رشاد: برگزاری کنگره‌ای علمی و ادبی با همکاری حوزه هنری
در ادامه این مراسم آیت‌الله علی‌اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تبریک دهه کرامت اظهار داشت: شاید از حدود ۳۵ سال ارادت خدمت حمید سبزواری داشتم، از اوایل انقلاب تا زمان ارتحال ایشان که چهار سال از آن می‌گذرد، جامعه ادبی خاطرات خوب و دل انگیزی از مراوده با استاد سبزواری دارد.
وی با طرح این پرسش که اگر از من بپرسید کدام شعر استاد سبزواری را بهترین شعر او می‌دانید؟ در پاسخ خواهم گفت: قطعاً «همپای جلودار» توضیح داد: حسب تصادف زمانی که این شعر را می‌گفت خدمت ایشان بودم، در رادیو بودیم، به اتاقش رفتم، به نظرم مقارن یا نزدیک روز قدس مناسبتی بود، این شعر را سرود، از خودشان شنیدم که من در این شعر تحت تاثیر علی معلم هستم.
رشاد در بخش دیگری از سخنانش با تأکید کرد: اوایل تأسیس حوزه هنری جلسات شعرخوانی را در حوزه حضور می‌یافتم، ایشان هم بودند، گاهی هم در محضر رهبر انقلاب جلسات محدودی برگزار می‌شد که البته عمومی نبود، در آن جلسات چند نفر همچون مرحوم مشفق کاشانی، جذب، معلم، حمید سبزواری حضور داشتند، من هم که توفیق حضور داشتم، جلسه با حضور 5 یا 6 نفر برگزار می‌شد و به تناوب شعر خوانده می‌شد، رهبر انقلاب هم در آن جلسات شعر می‌خواندند، اما اعتنا و عنایت ایشان به مرحوم سبزواری فوق‌العاده و برجسته بود. هم شخصیت و همچنین شعر ایشان را قبول داشتند. همیشه از ایشان با عنوان «آقا حمید» نام می‌بردند. با حال خاصی اشعار ایشان را گوش می دادند.
آیت الله رشاد در بخش دیگری از سخنان خود به جامع الاطراف بودن رهبر انقلاب در عرصه های مختلف از جمله ادب و هنر با تمام جوانبش اشاره کرد و گفت: ایشان در عرصه‌های مختلف از جمله ادب و هنر با همه ابعادش بی‌نظیر است، اینکه یک نفر در همه شاخه‌های هنری در سطح عالی باشد در فهم و شناخت و تحلیل مولفه‌ها متخصص باشد، سراغ نداریم، بی‌تردید در تاریخ اسلام و ایران رهبر و سیاستمداری با این جامعیت و ابعاد مختلف نداشتیم. ایشان کارشناس کار آشنا و هنرشناس هستند.
وی با اشاره به اینکه در زمان حیات حمید آقا مکررا توصیه می‌کردم که باید قدر ایشان دانسته شود برخی مسئولین که وظیفه‌شان بود به آن عمل نکردند، گفت: اخیراً به مسئول جدید حوزه هنری آقای محمد مهدی دادمان عرض کردم یکی از کارهای بر زمین مانده به برگزاری «کنگره علمی فنی و ادبی» در خور حمید سبزواری از سوی حوزه هنری است. ما نیز در پژوهشگاه قول همکاری می‌دهیم.
آیت‌الله رشاد با بیان اینکه اشعار دوره جوانی و نوجوانی استاد سبزواری هم پخته است گفت: استاد سبزواری استادی اندیشمند است که صاحب اندیشه است، شعر را به استخدام اندیشه و ایمان و درآورد، بیش از آنکه شاعر باشد شاعر بود یعنی دارای اندیشه و فکر بود، او یک متفکر و اندیشمند است، از جمله امتیازات او این است که شعرش چندان فراز و نشیب نداشت، اما اگر شعر حتی برجستگان ایران را بررسی کنید در می‌یابید شاعری مثل حافظ هم در جوانی شعر سطحی داشته است، البته این اشعار در دیوان او هم هست اما کمتر فردی جرات پرداختن به آن را دارد و نوعا در تحسین و تجلیل به شعر حافظ نگریسته می‌شود، اما امام شهید مطهری با به این موضوع وارد شد و با اینکه شاعر نبود در عرصه ادب وقتی وارد ارزیابی حافظ شد اشعارش را فنی طبقه‌بندی کرد و عنوان کرد مثلا این شعر سست است، به نظر می‌آید که حدود ۲۰ درصد از اشعار حافظ فاخر هستند و فاصله بعضی غزل‌های حافظ با بعضی دیگر بسیار است.
وی با بیان اینکه حمید سبزواری از اوایل دهه 30 تا اواخر حیات شعرش فراز و فرود نداشت عنوان کرد: حتی اشعار جوانی و نوجوانی او هم پخته است، روند تکاملی دارد اما فراز و فرود بسیار ندارد. این خصوصیتی است که در کمتر شاعری سراغ داریم.
رئیس پژوهشگاه اندیشه و فرهنگ و اسلامی گفت: ما به عنوان پژوهشگاه در برگزاری کنگره در کنار حوزه هنری خواهیم بود و هنگامی که شرایط کشور مساعد شد آن را برگزار می‌کنیم.
به گفته رشاد، برخی ادیب هستند و برخی شاعر، ایشان هم ادیب بود و هم شاعر، هرچند ایشان اثری منثور ندارد اما نثر او هم پخته است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به گردآورندگان مجموعه آثار حمید سبزواری یعنی حسین اسرافیلی و محدثی خراسانی و رضا اسماعیلی خداقوت گفت و بیان داشت: من شاهد حمله‌ها و دعوا و نزاع بین خودی‌ها بودم گاهی خودی‌ها هم به حمید طعنه می‌زدند اما ایشان لحظه و ذره‌ای کوتاه نمی‌آمد. هیچ گاه شاهد لرزش و لغزشش نبودیم، این خیلی مهم است چرا که همه ما فراز و فرود فکری و آرمانی داریم اما او نیم قرن با 15 خرداد زیست.
وی با بیان اینکه قصیده سرا در دوره معاصر کم داریم گفت: غزل بسیار دارد، مثنوی‌های فوق‌العاده‌ای هم دارد که رفته رفته به آقای معلم مایل شد، چنانچه در غزل هم شعر او رنگ و بوی بیدل دهلوی گرفت.
آیت‌الله رشاد با بیان اینکه سرودهای استاد بی نظیر است اضافه کرد: از جهات مختلف استاد را باید بی نظیر بدانیم، اول ثبات قدم، غزل قالب عاشقانه است اما هرگز شعر غیرشرعی نگفت، غزلیات او غزل حماسه است که حاوی تفکر و اندیشه است، ممکن است شعر برخی سنتی سنتی و برخی نوگرای نوگرایی باشند اما کم هستند افرادی که در شعر سنتی شعر فاخر می‌گویند در عین حال به قالبهای نو تن می‌دهند . اما هم قطارهای او و ایشان روی خوشی به شعر نو و سپید نشان ندادند اما در آن حوزه هم شعر سرودند.
وی در پایان سخنانش گفت: او با زمانه حرکت کرد، زبان مستقل داشت، صاحب سبک بود و کم هستند شاعرانی که سبک شناخته شده داشته باشند، زبان او به لحاظ فنی به استقلال رسیده است.
اسماعیلی: اگر بخواهیم تاریخ و منظومه انقلاب را مرور کنیم ناگزیر هستیم آثار حمید سبزواری را نیز بررسی کنیم
در بخش دیگری از این مراسم رضا اسماعیلی از گردآورندگان این کتاب نقش بسیج هنرمندان را در چاپ و انتشار این اثر موثر دانست و گفت: استاد سبزواری پیر، پدر، پیشکسوت و کاروان سالار شعر انقلاب و دیده‌بان فرهنگی و دغدغه‌مند انقلاب اسلامی بود. اگر بخواهیم تاریخ و منظومه انقلاب را مرور کنیم ناگزیر هستیم آثار حمید سبزواری را نیز بررسی کنیم. آثار او پیوند با تاریخ انقلاب دارد.
اسماعیلی بیان کرد: ما باید دین خود را به او ادا کنیم و با کنگره‌ای شکوهمند به شخصیت ادبی و علمی ایشان بپردازیم.
وی در توضیح گردآوری این مجموعه ارزشمند گفت: این کار یکسال به طول انجامید، این کتاب‌ها بارها مورد ویرایش قرار گرفت، قالبهای ادبی در آن تفکیک شد، جلد اول شامل غزل، دوم قصیده، یک جلد قالب های متفاوت، یک جلد هم سرودهای حماسی با شناسنامه سرود آمده است، امیدواریم این آثار در حوزه تاریخ منظوم انقلاب مورد توجه پژوهشگران قرار گیرد.
در بخش دیگری از این مراسم مصطفی محدثی خراسانی غزلی که ۱۸ سال پیش در دانشگاه حکیم سبزواری در حضور خود استاد خوانده بود را خواند. حسین اسرافیلی هم شعری دیگر خواند.
هشدار فرزند حمید سبزواری درباره تخریب ملک پدری در سبزوار
در بخش پایانی مراسم فرزند مرحوم حمید سبزواری به موضوع خانه‌ای که در سبزوار وجود دارد اشاره کردیم متذکر شد: پدرم هیچگاه بابت اشعاری که برای انقلاب سرود صحبتی از پول نکرد، او شعر را برای دریافت وجه و مادیات نمی‌سرود، هیچ گاه در برابر شعر مبلغی دریافت نکرد و آن را هم بهانه‌ای برای دریافت پول قرار نداد واقعاً سلامت مادی داشت.
وی به مسئله دیگری اشاره کرد و متذکر شد: ما خانه‌ای در سبزوار داریم، در روزهای انقلاب که مسئولیت پدرم زیاد بود آن را به سازمان اوقاف واگذار کرد، اما استفاده بهینه نشد و اقدام به باز پس گیری کردیم، پس از نامه به رهبر انقلاب و طبق دستور اکید ایشان این خانه که متعلق به زمان قاجار بود را پس گرفتیم، قرار بود در اختیار شاعران سبزواری باشد، طی قراردادی آن را به دانشگاه سبزوار داده بودیم، تا برای شاعران مهیا شود، و استفاده فرهنگی از آن صورت گیرد، ولی نشد، اخیرا بخشی از آن تخریب شده و بزودی همه خانه تخریب می‌شود ما نگران ریزش ساختمان هستیم، از همین جا اعلام می‌کنم اگر مسئولین فکری نکنند این خانه که پدرم قصد داشت برای شعرای سبزوار فراهم شود تخریب خواهد شد.
وی در پایان از زحمات مادر که سال‌ها در کنار و بازوی پدر در مبارزات بود قدردانی کرد.
این گزارش اضافه می‌‌افزاید، با توجه به اینکه خانه مرحوم استاد حمید سبزواری در فهرست آثار ملی به ثبت نرسیده است، آن چنان که باید در مورد حفاظت و مرمت این اثر کاری صورت نگرفته است، خانه استاد سبزواری شامل بخش‌های شرقی، مرکزی و غربی است که بخش غربی آن اثر تاریخی است و قدمت آن به اواخر دوره قاجار می‌رسد.
انتهای پیام/ 121
