گروه حماسه و جهاد دفاع‌پرس: حدود دو سال از جنگ تحمیلی که از سوی دشمن بعثی و البته با حمایت بیش از ۸۰ کشور خارجی علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز شده بود می‌گذشت. رژیم صدام در آن دوران با یورش همه جانبه‌ای که به برخی از شهر‌های جنوبی کشور داشت، موفق به تصرف این شهر‌ها شده بود که یکی از آن‌ها شهر استراتژیک خرمشهر بود و استقرار نیرو‌های عراقی در این شهر و پشتیبانی آن‌ها از سوی تیپ پدافندی عراق، صدام را به این فکر انداخت که به سمت پایان جنگ برود و با پایان جنگ، از امتیاز در دست داشتن خرمشهر استفاده کند.
به همین دلیل بود که در دوران دفاع مقدس و البته بعد از تصرف خرمشهر از سوی عراقی‌ها، فرماندهان نظامی و مسئولان سیاسی کشور به این فکر افتادند تا با تصرف بخشی از شهر‌های عراق بتوانند به نوعی این کشور را مجبور به دادن امتیازاتی قبل از پایان جنگ به جمهوری اسلامی ایران کنند؛ بنابراین بعد از عملیات‌های متعددی مانند بیت‌المقدس و فتح‌المبین که منجر به شکست دشمن بعثی شده بود و البته فتح خرمشهر که معجزه‌ای الهی بود، رزمندگان به فکر طراحی و اجرای عملیاتی دیگر به نام عملیات رمضان با هدف فتح منطقه‌ای از خاک عراق و گرفتن امتیاز اراضی برای پایان عادلانه جنگ دو ساله طی ۵ مرحله افتادند.
از طرفی در همان دوران اختلاف‌نظر‌هایی درخصوص اجرای عملیات در خاک عراق وجود داشت و برخی معتقد بودند که با فتح خرمشهر این امکان وجود دارد که جنگ به پایان برسد، اما امام خمینی (ره) که همواره در لحظات حساس تصمیمی سنجیده می‌گرفتند، از فکر شوم صدام برای پایان دادن به جنگ آگاهی داشتند و از این رو موافقت خود برای ورود به خاک عراق را اعلام کردند. چراکه صدام در آن دوران برخی از نقاط خرمشهر را تصرف کرده بود و از طرفی همزمانی این اقدام صدام با حمله رژیم صهیونیستی به جنوب لبنان، دشمن بعثی را بر این داشت تا به فکر پایان جنگ بیافتد.
همچنین آمریکایی‌ها نیز از آنجا که نمی‌توانستند هر دو جبهه جنوب لبنان و مناطق جنگی ایران و عراق را زیر نظر داشته باشند، طوری اظهارنظر می‌کردند که گویی با پایان جنگ بین ایران و عراق موافقند، اما آن‌طور که اکثر محققان و فرماندهان دوران دفاع مقدس اعلام کردند، آمریکایی‌ها به‌دنبال ادامه جنگ فرسایشی بین ایران و عراق بودند تا از این طریق توان نظامی هر دو کشور را تضعیف کنند. با همه این تفاسیر و به‌دلیل اینکه عراقی‌ها و به‌خصوص مجامع بین‌المللی هیچ اعتنایی به حق و حقوق جمهوری اسلامی ایران نمی‌کردند، عملیات رمضان در ۲۳ تیر سال ۱۳۶۱ توسط نیرو‌های ارتشی و سپاهی طراحی و در ۵ مرحله اجرا شد. عملیات رمضان اولین عملیاتی بود که از سوی رزمندگان اسلام در خاک دشمن بعثی اجرایی شد.
با اینکه رزمندگان اسلام در عملیات رمضان به برخی از اهداف از پیش تعیین شده خود نرسیدند، اما با انهدام بخشی از توان نظامیان دشمن به برخی دیگر از اهداف جزئی خود نیز دست یافتند. اما به‌رغم شکست رزمندگان در این عملیات، اجرای آن در رسانه‌های خارجی بازتاب گسترده‌ای داشت.
رزمندگان اسلام در مرحله اول عملیات بعد از شناسایی مواضع دشمن، پیش رفتند، اما با اولین پاتک دشمن و برای اینکه تلفات بسیاری در این مرحله ندهند، اقدام به عقب نشینی کردند و عقب نشینی نیرو‌های خودی در مرحله دوم، سوم و چهارم نیز انجام شد. به‌طوری که در مرحله سوم عملیات که نیرو‌ها قصد نفوذ به شرق بصره را داشتند به‌دلیل ازدحام نیرو‌های زرهی دشمن در ورودی این بخش، از نیرو‌های پیاده به جای نیرو‌های زرهی استفاده شد و از طرفی به‌دلیل ضعف نفوذ از منطقه شلمچه به شرق بصره این مرحله نیز موفقیت آمیز نبود. اما از آنجا که رزمندگان اسلام برای دستیابی به حقوق از دست رفته خود مصمم بودند، عملیات را پیش گرفتند، ولی استراتژی اجرای این عملیات با تمام عملیات‌ها متفاوت بود و همین موضوع مستلزم فکر و طراحی دقیق برای پیروزی بر دشمن بعثی و در نهایت تصرف بخشی از خاک آن‌ها بود که به بهترین نحو صورت نگرفت.
این نکته نیز قابل ذکر است که بعد از ورود نیرو‌های خودی در قالب عملیات رمضان به خاک عراق، برخی معتقد بودند که پیروزی حاصل شده است و البته برخی نیز بر این باور بودند که پیشروی باید ادامه پیدا کند.
با اینکه رزمندگان در این عملیات به اهداف اصلی خود دست پیدا نکردند، اما لشکر ۹ زرهی عراق به‌طور کامل متلاشی شد و علاوه بر این، بیش از یک‌هزار تانک و نفربر نیز منهدم شد. شش هزار و ۴۰۰ کشته و زخمی و اسارت یک هزار و ۴۱۵ نفر از عراقی‌ها از نتایج دیگر عملیات رمضان بود که ترس و دلهره‌ای را در وجود صدام به‌وجود آورده بود. البته تأخیر نظامیان در اتخاذ استراتژی مناسب برای اجرای عملیات رمضان یکی از اشتباهات ما بود و این درحالی است که ما باید طراحی ورود به خاک عراق و فتح خرمشهر را به‌طور همزمان انجام می‌دادیم و اگر این کار صورت می‌گرفت، در این صورت بود که به پیروزی بزرگی دست می‌یافتیم. اگر این کار صورت می‌گرفت، چه بسا در عملیات رمضان نیز به تمام اهدافمان می‌رسیدیم و به‌طور کلی یکی از دلایل اصلی شکست ما در عملیات رمضان، این بود که تفکر سیاسی برای اجرای این عملیات جایگزین تفکر نظامی شد.
بنابراین عملیات رمضان با تمام سختی‌هایی که به خصوص در طراحی عملیات داشت، به پایان رسید، اما همین عملیات منجر به ادامه جنگ به مدت شش سال دیگر شد. این موضوع منجر به این شده تا درحال حاضر نیز بین مردم و حتی پیشکسوتان دوران دفاع مقدس اختلاف نظر‌هایی درخصوص چرایی و علل ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر به‌وجود بیاید.
از طرفی برخی نیز بر این باورند که ادامه جنگ بعد از فتح خرمشهر دستاوردی برای جمهوری اسلامی ایران نداشت، اما اگر ما بعد از فتح خرمشهر به جنگ خاتمه می‌دادیم، به بسیاری از حق و حقوق‌مان نمی‌رسیدیم، لذا چار‌ه‌ای جز ادامه جنگ نداشتیم. نکته دیگر اینکه متأسفانه درخصوص دستاورد‌های بعد از فتح خرمشهر اظهارنظر و روشنگری مناسبی صورت نگرفته است، بنابراین گرامی داشتن یاد و خاطره شهدای عملیات رمضان که زمینه را برای کسب حق و حقوق جمهوری اسلامی ایران فراهم کردند، امری ضروری است.
گزارش از احسان یعقوبی
انتهای پیام/ 117
