امام جواد (ع) برای ما اسوه و مقتداست
به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، حضرت محمد بن علی بن موسی (ع) مشهور به جواد، نهمین امام و شیعیان است. کنیه ایشان ابوجعفر ثانی است. از القاب مشهور امام نهم می‌توان به جواد و ابن‌الرضا است. القاب تقی، زکی، قانع، رضی، مختار، متوکل، مرتضی و منتجب اشاره کرد.
آن حضرت ۱۷ سال امامت و رهبری شیعیان را بر عهده داشتند و در ۲۵ سالگی به دست همسرشان، «ام فضل» به شهادت رسیدند.
سن کم آن حضرت هنگام شهادت پدر، سبب شد تا شماری از اصحاب امام رضا (ع) در امامت ایشان تردید کنند و به همین دلیل عده‌ای عبدالله بن موسی را امام خواندند و به واقفیه پیوستند، اما بیشتر آنان امامت محمد بن علی (ع) را پذیرفتند.
ارتباط امام جواد (ع) با شیعیان، بیشتر از طریق وکلای آن حضرت بود و با نامه‌نگاری انجام می‌گرفت. گفته شده است که امام جواد (ع) به دو دلیل از سازمان وکالت برای ارتباط با شیعیان استفاده می‌کرد؛ اولا ایشان تحت کنترل دستگاه حاکم بودند، ثانیا هدف ایشان زمینه‌سازی برای دوره غیبت بود.
مناظره‌های علمی امام جواد (ع) با عالمان فرقه‌های اسلامی در مسائل کلامی، همچون جایگاه شیخین و مسئله‌های فقهی مانند حکم قطع کردن دست دزد و احکام حج، بسیار معروف است.
امام جواد (ع) در سال ۱۹۵ هجری قمری در مدینه به دنیا آمدند. از برخی روایات برآمده است که قبل از تولد جوادالائمه، برخی از واقفیان می‌گفتند حضرت رضا (ع) چگونه می‌تواند امام باشد در حالی که از خود نسلی ندارد. از این‌رو وقتی که جوادالأئمه به دنیا آمد، امام رضا (ع) او را مولودی پربرکت برای شیعیان توصیف کردند.
محدودیت‌های سیاسی عباسیان علیه حضرت جواد (ع) باعث شد اطلاعات چندانی از ایشان در منابع تاریخی ذکر نشود.
مامون عباسی در سال ۲۰۲ق دختر خود «ام فضل» را به عقد امام جواد (ع) در آورد. به گزارش منابع تاریخی، ازدواج حضرت جوادالأئمه با ام فضل، به درخواست مأمون صورت گرفت. برخی از پژوهشگران بر این باورند که این ازدواج با انگیزه و اهداف سیاسی انجام شده است از جمله اینکه مأمون می‌خواست از این راه، امام جواد (ع) و ارتباط او با شیعیان را کنترل کند یا خود را علاقمند به علویان نشان دهد و آنان را از قیام علیه خود باز دارد.
این ازدواج اعتراض برخی اطرافیان مأمون را در پی داشت، زیرا بیم آن داشتند که خلافت از عباسیان به علویان منتقل شود. امام جواد (ع)، از ام فضل صاحب فرزندی نشد. همسر دیگر ایشان، «سمانه» کنیز آن حضرت بود و همه فرزندان امام جواد (ع) از وی بودند. بنابر نقل شیخ مفید، امام جواد (ع) چهار فرزند به نام‌های علی، موسی، فاطمه و امامه داشتند.
حکومت عباسی دو بار امام محمد تقی (ع) را به بغداد احضار کرد. سفر اول در زمان مامون و بار دوم، در ۲۸ محرم سال ۲۲۰ ق، به دستور معتصم صورت گرفت و در ذی‌القعده همان سال در بغداد حضرت را به شهادت رساندند و پیکر پاک ایشان را در کنار جدش حضرت موسی بن جعفر (ع) در کاظمین به خاک سپردند. درباره چگونگی شهادت پیشوای نهم شیعیان اختلاف است؛ برخی معتقدند که معتصم به وسیله ام فضل حضرت را مسموم کرد.
دوران امامت حضرت جواد (ع) با خلافت دو تن از خلفای عباسی همزمان بود. حدود ۱۵ سال از امامت ایشان در خلافت مأمون (۱۹۳-۲۱۸ ق) و دو سال هم در خلافت معتصم (۲۱۸-۲۲۷ ق) سپری شد. از دیدگاه شیعه، امام فقط با نص امام قبلی تعیین می‌شود. یعنی هر امام باید با عبارت صریح، امام پس از خود را تعیین کند. امام رضا (ع) در موارد متعددی امامت محمد بن علی را به اصحاب خود اعلام کرده بودند.
امام جواد (ع) در بیان رهبر معظم انقلاب اسلامی
رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنان مختلفی به بیان ویژگی‌ها و تبیین سیره امام محمد تقی (ع) پرداخته‌اند که بخش‌هایی از آن را در ادامه به نقل از سایت «khamenei.ir» می‌خوانید:
«زمان حضرت رضا (ع) و حضرت جواد (ع) و حضرت هادی (ع) و حضرت عسکری (ع)، ارتباطات شیعه از همیشه گسترده‌تر بوده است. در هیچ زمانی ارتباط شیعه و گسترش تشکیلاتی شیعه در سرتاسر دنیای اسلام، مثل زمان حضرت جواد و حضرت هادی و حضرت عسکری نبوده است. وجود وکلا و نواب و همین داستان‌هایی که از حضرت هادی و حضرت عسکری نقل می‌کنند ـ که مثلاً کسی پول آورد و امام معین کردند چه کاری صورت بگیرد ـ نشان‌دهنده این معناست.
یعنی علی‌رغم محکوم بودن این دو امام بزرگوار در سامرا، و قبل از آن‌ها هم حضرت جواد به نحوی و حضرت رضا (ع) به نحوی، ارتباطات با مردم همین‌طور گسترش پیدا کرد. این ارتباطات، قبل از زمان حضرت رضا هم بوده؛ منتها آمدنِ حضرت به خراسان، تأثیر خیلی زیادی در این امر داشته است.»
«امام جواد مانند دیگر ائمه معصومین برای ما اسوه و مقتدا و نمونه است. زندگی کوتاه این بنده شایسته خدا، به جهاد با کفر و طغیان گذشت. در نوجوانی به رهبری امت اسلام منصوب شد و در سال‌هایی کوتاه، جهادی فشرده، با دشمن خدا کرد به طوری که در سن ۲۵ سالگی یعنی هنوز در جوانی، وجودش برای دشمنان خدا غیر قابل تحمل شد و او را با زهر شهید کردند.»
همان‌طوری که ائمه دیگر ما علیهم‌السلام با جهاد خودشان هر کدام برگی بر تاریخ پر افتخار اسلام افزودند، این امام بزرگوار هم گوشه مهمی از جهاد همه جانبه اسلام را در عمل خود پیاده کرد و درس بزرگی را به ما آموخت. آن درس بزرگ این است که در هنگامی که در مقابل قدرت‌های منافق و ریاکار قرار می‌گیریم، باید همت کنیم که هوشیاری مردم را برای مقابله‌ی با این قدرت‌ها برانگیزیم.»
«اگر دشمن، صریح و آشکار دشمنی بکند و اگر ادعا و ریاکاری نداشته باشد، کار او آسان‌تر است. اما وقتی دشمنی مانند مأمون عباسی چهره‌ای از قداست و طرفداری از اسلام برای خود می‌آراید، شناختن او برای مردم مشکل است. در دوران ما و در همه دوران‌های تاریخ، قدرتمندان همیشه سعی کرده‌اند وقتی از مقابله رویاروی با مردم عاجز شدند دست به حیله ریاکاری و نفاق بزنند.»
«بحث آزاد کار خوبی است، من موافقم با بحث آزاد؛ از اول هم موافق بودم. این نکته اول که بحث آزاد را ما رد نمی‌کنیم بلکه استقبال هم می‌کنیم. مبتکر بحث آزاد اجتماعی امام جواد صلوات‌الله‌علیه است. البته قبل از امام جواد هم در زمان ائمه بحث زیاد می‌شد، اما این که حالا بنشینند جمعا صحبت کنند امام جواد اول بار این کار را کردند.»
«خاطره خونین ۱۷ شهریور؛ دنباله درس جاوید فراموش‌نشدنی است که امام جواد به ما داده است. چرا یک امام بزرگوار در ۲۵ سالگی به شهادت می‌رسد؟ و دستگاه جبار زمان این ذریه پیغمبر را بیش از آن تحمل نمی‌کند؟ پاسخ به این سخن را زندگی و شخصیت امام جواد به ما می‌دهد. او مظهر مبارزه با باطل بود، او کوشش‌گر برای حکومت الله بود. او برای خدا و قرآن مبارزه می‌کرد، او از قدرت‌ها نمی‌ترسید، او در حقیقت امام و الگو و پیشاهنگ این حرکتی بود که امروز ملت ایران همگی دست به دست آن را تعقیب می‌کند.»
«در دوران حضرت جواد و حضرت هادی علیهماالسّلام حضرت عبدالعظیم حداقل راوی این دو امام است. دوران عجیبی بوده است؛ دوران اختناق شدید نسبت به ائمّه و درعین‌حال دوران نشاط عجیب شیعه در سراسر دنیای اسلام. این چیز مهمّی است که در هیچ زمانی از دوران زندگی ائمّه، شیعیان این همه فعّالیت و نشاط و تحرّک و سازماندهی و گسترش در دنیای اسلام نداشته‌اند که در دوران این سه امام - یعنی حضرت جواد و حضرت هادی و حضرت عسکری علیهم‌السّلام - داشته‌اند.
این در حالی است که این سه امام خودشان در مدینه و بغداد و در سامرا زیر نظر و تحت فشار‌های خیلی شدیدی قرار داشتند. معلوم می‌شود در آن دوران، این بزرگوار شخصیت مهم و فعّالی بوده که مورد توجّه خلیفه قرار گرفته و تحت تعقیب بوده و به ری گریخته است.»
«زندگی امام جواد علیه‌السّلام الگوست. امامی با آن همه مقامات، با آن همه عظمت - در بیست‌وپنج سالگی از دنیا رفت. این نیست که ما بگوییم؛ تاریخ می‌گوید؛ تاریخی که غیر شیعه آن را نوشته است. آن بزرگوار، در دوران جوانی و خردسالی و نوجوانی، در چشم مأمون و در چشم همه، عظمتی پیدا کرد. این‌ها چیز‌های خیلی مهمّی است؛ این‌ها می‌تواند برای ما الگو باشد.»
انتهای پیام/ 161
