به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، نشست تخصصی «روابط راهبردی جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه و تمدید تفاهم‌نامه همکاری دو جانبه و فرصت‌های پیش‌رو» به همت انجمن بین‌المللی اساتید مسلمان دانشگاه‌ها و با حضور اساتید و کارشناسانی از ایران و روسیه برگزار شد.
باید در تقویت روابط دوجانبه ایران و روسیه گام‌های عملی برداشته شود
علی باکوئی عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس در این نشست گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی در اولویتی که برای روابط بین الملل تصویر کردند، برای سه گروه، کشور‌های مسلمان، کشور‌های همسو و کشور‌های همسایه اولویت قائل شدند. با در نظر گرفتن اینکه روسیه کشورهمسایه ما است و در تصمیم‌گیری‌های منطقه‌ای یا جهانی، در بسیاری از موارد با ما همسو بوده و همچنین حضور بیش از ۲۵ میلیون مسلمان در این کشور، می‌توان روسیه را تنها کشوری نامید که واجد هر سه اولویت است.
وی افزود: روابط ایران و روسیه فراز و فرود‌های بسیاری داشته است و باید در تقویت روابط دوجانبه گام‌های عملی برداشته شود.
با هیچ کشوری در دینا به اندازه روسیه منافع و تهدیدات مشترک نداریم
محمود رضا سجادی سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در روسیه در ادامه گفت: در بحث روسیه، نکته مهم این است که ما بازشناسی جدی از روسیه داشته باشیم. این کار دو دلیل دارد. دلیل اول آن است که روسیه‌ای که امروز با آن مواجه هستیم، روسیه تزاری و یا شوروی کمونیزم نیست، روسیه امروز، کشوری است که کاملاً زمینه‌های همکاری‌اش با ما موجود است و ایران را به چشم کشوری می‌بینند که میتواند در صحنه بین المللی نقش موثری ایفا بکند. دلیل دوم این است که متأسفانه در ذهنیت تاریخی دو طرف، کلیشه‌های ذهنی وجود دارد که این کلیشه‌ها توسط دشمنان دو ملت بوجود آمده است.
سجادی تصریح کرد: وقتی ما به روس‌ها نگاه می‌کنیم از دریچه غرب نگاه می‌کنیم و اخبار غرب ذهنیت ما را نسبت به روسیه شکل می‌دهد. انگلیسی‌ها و یهودی‌ها به این جمع‌بندی رسیده اند که اتحاد استراتژیک ایران و روسیه، برای آینده اسرائیل و انگلیس میتواند خطرناک باشد. هر زمانی که یک همکاری رخ داده، وضعیت را متحول کرده است، مثلا اتحاد و همکاری منطقی در سوریه، سرنوشت جنگ را عوض کرد.
وی افزود: در راستای اینکه بتوانیم بهتر روسیه را بشناسیم و زمینه‌های فکری برای توسعه همکاری را بتوانیم ایجاد بکنیم نکاتی را مطرح می‌نمایم. مردم روسیه مردمی مذهبی، احساسی، فرهنگی، ملی و غیور هستند. تاریخ جنگ‌های روسیه و اتفاقی که در جنگ جهانی دوم در لنینگراد افتاد و محاصره تقریبا ۹۰۰ روزه لنینگراد و مقاومتی که مردم روسیه کردند، نشان از ظرفیت‌های مردمی است که روسیه دارد. بسیاری از شهر‌های روسیه حول محور کلیسا بوجود امده است.
سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در روسیه اضافه کرد: نکته بعدی در تحلیل روسیه این است که قدرت مالی و رسانه در روسیه در دست یهودی‌ها است. نکته بعد این است که بعضی افراد در مجموعه حاکمیتی ما، فکر می‌کردند اولویت روسیه سیاسی ـ امنیتی است، اما با رفتاری که در روسیه شاهدیم اولویت اول، دوم و سوم روسیه اقتصادی است.
سجادی تاکید کرد: بعضی از دوستان تصور نکنند که ما با همکاری با چین و روسیه می‌توانیم به جنگ آمریکا برویم و توطئه‌های آنها را در منطقه بی‌اثر بکنیم، حاکمیت فعلی در روسیه با اوراسیایی‌های معتدل است که رفتار انقلابی یا تفکر انقلابی ندارند. نکته دیگر این است که مسئولین روسیه نیاز به توجیه دارند. متأسفانه دیالوگ و ارتباط ما با دوستان روس‌مان خیلی کم است. تفاوت ما و داعش را بسیاری از روس‌ها حتی در رده مسئولین‌شان نمی‌دانند و این باعث می‌شود بین ما جدایی افتاده بیفتد.
وی گفت: ما در دنیا با هیچ کشوری به اندازه روسیه منافع و تهدیدات مشترک نداریم. در مساله خزر مواضع ما بسیار نزدیک است. در آذربایجان و ترکیه، سوریه، عراق و لبنان مواضع ما خیلی نزدیک است و زمینه‌های همکاری ما بسیار زیاد است. این‌ها مسائلی است که زمینه‌های مشترک همکاری ما با روس‌ها را فراهم می‌کند.
مداخله برخی کشور‌ها در منطقه، ایران و روسیه را وادار به همکاری بیشتری می‌کند
الکساندر سادوفنیکف سفیر سابق روسیه در جمهوری اسلامی ایران هم در ادامه افزود: چندین مساله از جمله کشور‌های همسایه، مناطق خاورمیانه و آسیای مرکزی، قفقاز، افغانستان و خلیج فارس برای هر دو کشور مهم است.
وی گفت: آشوب‌های داخلی در بعضی کشور‌ها و مداخله برخی کشور‌ها در امور این منطقه، ما را وادار می‌کند که باهم همکاری بیشتری داشته باشیم و اقدامات مشترکی را در خصوص تحولات اینده منطقه انجام دهیم. در خصوص کشور‌هایی مثل افغانستان، یمن، لبنان، سوریه، عراق و درگیری‌های بین ارامنه و آذربایجان باید در حال آماده باش باشیم و در حل و فصل مسائل کار کنیم. در مساله مبارزه با تروریسم در سوریه میبایست همکاری‌های خود را ادامه دهیم.
سادوفنیکف افزود: در زمینه مسائل بین المللی هم دغدغه‌های مشترکی بین ایران و روسیه وجود دارد. مسائلی در خصوص عملکرد عربستان و ایالات متحده نسبت به روسیه وایران وجود دارد.
سفیر سابق روسیه در جمهوری اسلامی ایران گفت: مهمترین مساله در خصوص همکاری‌های بیست و پنج ساله، مساله انرژی است. ایجاد اولین واحد نیروگاه اتمی بوشهر صرف نظر از مشکلاتی که داشتیم، تجربه‌ای موفق درعرصه همکاری‌های دو کشور بود و هم اکنون ساخت چند واحد نیروگاهی در دستور کار قرار دارد.
باید با همکاری و توافقات دوجانبه روابط مشترک خود را توسعه دهیم
الکسی خلبنیکوف کارشناس مسائل غرب آسیا از شورای امور بین الملل روسیه هم در ادامه افزود: نگاه دولت روسیه بدین صورت است که میتواند همکاری خوبی بین ایران و روسیه ایجاد شود. ما باید بتوانیم با همکاری و توافقات دوجانبه بین دو کشور، روابط مشترک خود را توسعه دهیم و به حاشیه‌هایی که در سایه روابط دو کشور ایجاد می‌شود، توجه نکنیم.
وی ادامه داد: یکی از موضوعاتی که میتواند به توسعه روابط بینجامد، فراهم کردن زمینه‌ای است که مردم دو کشور همدیگر را درک بکنند و بتوانیم به سطحی مطلوب در روابط دوستانه برسیم. در این زمینه، ما موضوع تبادل دانشجویان را اجرا کردیم که هم اکنون تعداد زیادی از ایرانی‌ها در مسکو حضور دارند که مشغول به کار بوده و یا تدریس می‌کنند.
الکسی خلبنیکوف تاکید کرد: مورد دیگر این است که سابقه تاریخی خوبی نسبت به روسیه در ذهن مردم ایران وجود ندارد و نگاه منفی در این زمینه وجود دارد و باید نسبت به ترمیم ان اهتمام کرد.
وی تاکید کرد: در مورد روابط اقتصادی، ایران میتواند مانند ترکیه و مصر، تبادل اقتصادی خود را افزایش بدهد. هم اکنون ایران در رده چهل و نهم است و با نقطه مطلوب در تبادلات اقتصادی با روسیه خیلی فاصله دارد.
این کارشناس مسائل غرب آسیا افزود: بعضی مواقع احساس می‌شود که ممکن است ایران به سمت غرب تمایل پیدا کند، شاید یک روزی روابط ایران و غرب بهتر بشود و بر روی روابط ایران با روسیه تاثیر بگذارد و روسیه نسبت به این مساله واهمه دارد.
نقش فضاسازی مطبوعاتی غرب در روابط ایران و روسیه
یلنا دونایوا پژوهشگر ارشد انستیتو مطالعات شرقی آکادمی ملی علم روسیه گفت: همکاری ایران و روسیه ابعاد گسترده‌ای پیدا کرده است. تهدیدات مشترکی مثل تحریم غربی‌ها برعلیه ایران و روسیه و اشتراک منافع دو کشور در مقابله با یک جانبه گرائی آمریکا، مبارزه با تروریسم و افراط گرایی، منجر به گسترش همکاری نظامی دو کشور و طرح مساله مشارکت راهبردی شده است.
وی افزود: بعضی ذهنیت‌ها دربرخی محافل ایران نسبت به روسیه وجود دارد که صحیح نیست، مثلا این ذهنیت که روسیه به دنبال دشمنی با آمریکا است، صحیح نیست. حقیقت مطلب ان است که روسیه به دنبال رقابت با آمریکاست. در خاورمیانه روسیه تلاش می‌کند تناسب قوا را حفظ کند و می‌خواهد با تمام کشور‌های منطقه روابط حسنه و سودمند داشته باشد.
پژوهشگر ارشد انستیتو مطالعات شرقی افزود: مشکلات دو کشور، به عدم اعتماد کامل به یکدیگر و فضاسازی مطبوعاتی غرب برمیگردد. در مورد بعضی مسائل، در سطوح مقامات ارشد هر دو کشور تصمیماتی اخذ شده، ولی در سطوح دیگر، حتی شاید در سطوح وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها هیچ فهمی وجود ندارد.
یلنا دونایوا گفت: ظرفیت همکاری ما خیلی زیاد است و جمع بندی ما این است که فهم و شناخت بیشتر دو کشور و دو ملت از یکدیگر و پشت سر گذاشتن سابقه تاریخی، ارزیابی مجدد تجربه روابط دو کشور، شناسایی نقاط قوت و ضعف سیاست یکدیگر، باید پشتوانه روابط سیاسی، اقتصادی، سیاسی، علمی و دانشگاهی قرار گیرد.
چرا روابط ایران و روسیه توسعه پیدا نکرده است؟
عبد الله حسینی سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در بلاروس هم در این نشست افزود: روابط با روسیه، به چند دلیل برای ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. اولین نکته این است که روسیه، همسایه ما است. عضویت دائم روسیه در شورای امنیت فوق العاده مهم است، به گونه‌ای که اگر می‌توانستیم روابط‌مان را با روسیه تنظیم کنیم، هیچ گاه دچار تحریم سازمان ملل نمی‌شدیم. مطلب بعدی، تنوع قومی و جغرافیایی در روسیه است.
وی افزود: نکته بعدی بازار متنوع روسیه است که بازار جذابی برای صادرات محصولات ما میتواند باشد. روس‌ها بلحاظ علمی، تحقیقات علمی فوق العاده جذابی دارند، شاید اسم و رسم‌شان مانند بسیاری از غربی‌ها نباشد، ولی در حوزه مسائل علمی کار‌های خوبی کرده اند.
حسینی تصریح کرد: وقتی نظم واحد جهانی مطرح می‌شود، روسیه به همراه ایران، جزو مخالفان اقایی امریکا برجهان محسوب خواهد شد. جزو کشور‌های اتمی و فضایی و نظامی تراز اول جهان است. دراتحادیه گمرکی و اوراسیا؛ دارای ۱۷۰ میلیون نفر جمعیت است.
وی گفت: نکته بعدی این است که یک فرزند مشترک مهم داریم به اسم "دریای خزر" که به لحاظ اقتصادی و امنیتی و محیط زیست، همکاری دو کشور بسیار مهم است. هر دو تولید کننده نفت هستیم، بازار جهانی نفت را می‌توانیم تحت تأثیر قرار بدهیم و از همه مهمتر بحث گاز و اپک گازی می‌باشد.
حسینی ادامه داد: موضوع بعدی این است که با وجود این همه دلیل، چرا روابط دو کشور، توسعه پیدا نکرده است؟ صراحتا به عنوان کارشناس می‌گویم روابط ایران با روسیه، در ایران توسط انگلوفیل‌ها هدایت می‌شود و در روسیه، توسط شورای یهود اداره می‌شود. اگر بخواهیم این روابط تعمیق پیدا کند باید توسعه روابط دانشگاهی و نخبگانی، توریسم و توسعه روابط تجاری، اجرائی شود.
همکاری ایران و روسیه ابعاد گسترده‌تر و همه جانبه اقتصادی و توسعه‌ای دارد
علیرضا بیگدلی سفیر اسبق جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان و ترکیه هم در این نشست گفت: ما حقمان است که باهم همکاری بکنیم. امکانات زیادی داریم، موانعی را هم شناسایی کردیم، اما نمی‌توانیم از موانع عبور کنیم و به جایگاهی که می‌خواهیم برسیم. دلیل آن چیست؟ من این موضوع را در چارچوب مفهومی به اسم «سیاست همسایگی» مطرح میکنم.
وی افزود: ما با دومفهوم «همسایه بودن» و «همسایگی» روبرو هستیم. همسایه بودن یعنی داشتن مرز مشترک که فی‌نفسه مزیتی محسوب نمی‌شود، چون بین همسایه‌ها مشکلات زیادی همچون مشکلات برق، محیط زیست، مهاجرت، قاچاق و مسائلی دیگر مطرح است، اما مفهوم «همسایگی» یک مفهوم هنجاری است و به اراده‌ای موکول می‌شود که این اراده، منجر به استفاده از مزیت‌های همسایه بودن می‌گردد؛ بنابراین دو کشوری که همسایه هستند، اگر می‌خواهند به همسایگی خوب برسند باید بر مساله "اراده" برای استفاده از مزیت‌ها پافشاری کنند.
بیگدلی تصریح کرد: اگر بتوانیم چارچوبی را بین خودمان و روسیه و بین کشور‌هایی که حائل بین ما هستند شکل بدهیم، می‌توانیم نشان دهیم که همکاری ایران و روسیه صرفا امنیتی و نظامی نیست و ابعاد گسترده‌تر و همه جانبه اقتصادی و توسعه‌ای هم دارد.
وی تصریح کرد: جمهوری‌های آسیای مرکزی و قفقاز در روابط ما و روسیه فوق العاده مهم هستند. این کشور‌ها به دنبال تحکیم استقلال خودشان هستند. به رقابت‌های اقتصادی و سرمایه و فناوری و بازار نیازمند هستند. روسیه با همکاری ایران، میتواند در این زمینه، کار‌هایی مثبت سازنده‌ای انجام بدهد.
بیگدلی یادآور شد: همکاری روسیه و ترکیه بسیار مهم است. ایران از همکاری‌های روسیه و ترکیه حمایت کرده و می‌کند و این را به نفع خودمان و به نفع منطقه و ترکیه می‌دانیم.
همکاری‌های روسیه و عربستان، اگر بر پایه مسائل بلند مدت و سیاست همسایگی باشد به نفع ما و منطقه است، ولی همکاری‌ها اگر به عنوان سوء استفاده از روابط، برای تأثیرگذاری در رقابت‌ها و تقابل‌های منطقه‌ای بخواهد شکل بگیرد، خطرناک است و تأثیر منفی در روابط دو جانبه ما هم خواهد داشت.
ما به ادامه همکاری با روسیه نیاز داریم و باید ظرفیت‌سازی بکنیم
محمود شوری شوری معاون مؤسسه مطالعاتی ایران و اوراسیا (ایراس) هم در ادامه گفت: خبر توافق ایران و روسیه در فضایی مطرح شد که پیش از آن، خبر توافق ۲۵ ساله ایران و چین مطرح شده بود. هیاهو‌هایی در داخل ایران در مورد این توافق ایجاد شد و در یک فضای هیجانی و روانی، اجازه ندادند که ارزیابی درستی از این توافق صورت بگیرد.
وی افزود: در موضوع روابط ایران و روسیه، این نگرانی وجود دارد که این جوسازی‌ها صورت بگیرد. ۲۰ سال از توافق ایران و روسیه می‌گذرد و تا کنون، منشأ اتفاق مهمی در روابط ایران و روسیه نبوده است. مهمترین مطلب در چارچوب این تفاهم نامه این است که هر دو طرف تعهد می‌کنند که به طرف متجاوز کمک نکنند. بقیه‌اش موضوعاتی است که چارچوب‌های کلی دارد و باید برای آنها، توافقات عملیاتی نوشته بشود.
شوری تاکید کرد: نکته بعدی این است که متأسفانه این توافق‌ها، خیلی متغیر‌های تعیین کننده‌ای در روابط نیستند. اما چه چیزی تعیین کننده است؟ به نظر من هر رابطه‌ای بین کشور‌ها با یکسری از پیشران‌ها پیش می‌رود. بعضی مواقع، پیشران اقتصادی و بعضی مواقع، روابط سیاسی امنیتی است. وقتی که پیشران، روابط اقتصادی باشد نیازی به مداخله دولت‌ها نیست، اما وقتی که روابط سیاسی و امنیتی است، دولت‌ها باید نقش ایفا بکنند واین رابطه را تقویت بکنند.
وی افزود: در روابط ایران و روسیه در ۳۰ سال گذشته، این پیشران‌ها چند ویژگی داشتند که اجازه نداده است این رابطه خیلی گسترده بشود. نکته اول این است که این پیشران‌ها مقطعی هستند. ویژگی دیگر، نامتقارن بودن آنها است. یعنی ایران و روسیه به دلایل متفاوتی به هم نزدیک میشوند. مثلا در بحث مقابله با یک جانبه گرایی آمریکا، آنها بدنبال گرفتن سهم خودشان از قدرت جهانی هستند در حالی که ما تفکر استکبارستیزی داریم.
شوری یادآور شد: ضرورتاً ما به ادامه همکاری با روسیه نیاز داریم و باید ظرفیت‌سازی بکنیم. مهمترین ظرفیت، بحث کریدر شمال - جنوب است که باید آنرا عملیاتی بکنیم. ظرفیت مهم بعدی، بحث همکاری ما با اتحادیه اوراسیا است.
لزوم ایجاد کارگروهی در سطح کلان و با هدایت و نظارت مقامات عالی ایران و روسیه
علی علیزاده عضو هیات علمی دانشگاه عالی دفاع ملی هم در ادامه اظهار داشت: اولین نکته این است که تا کنون با روس‌ها وارد گفتمان‌های جدی نشده ایم و اگر قرار است همکاری کنیم، باید نگاه به آینده داشته باشیم و این نگاه به آینده چند دلیل دارد.
وی افزود: اول اینکه در حال حاضر، اوراسیا گرایان در ساختار حاکمیت روسیه قرار دارند و با تغییر قانون اساسی در روسیه، همکاری‌های میان دو کشور تا سال ۲۰۳۶، باید در فضای حاکمان فعلی روسیه باشد. بحث بعدی، گزارش اخیربانک جهانی است که بین سال‌های ۱۹۹۲ تا ۲۰۲۴ به بررسی ده قدرت برتر اقتصادی دنیا پرداخته است.
علیزاده تصریح کرد: روسیه در سال ۱۹۹۲ در جایگاه نهم بوده و پیش بینی شده در سال ۲۰۲۴، ششمین اقتصاد برتر دنیا خواهد شد. این گزارش برای سال ۲۰۲۴، پنج کشور آسیایی ژاپن، روسیه، چین، اندونزی و هند را به عنوان اقتصاد برتر دنیا معرفی می‌کند.
عضو هیات علمی دانشگاه عالی دفاع ملی گفت: اندیشمندان غربی اعلام می‌کنند که قدرت در قرن ۲۱، از غرب به سمت شرق گرایش پیدا می‌کند، لذا شاهد افول هژمونی غرب در دهه‌های آتی خواهیم بود و عقلانی خواهد با روس‌ها تعاملات جدی داشته باشیم تا در هندسه قدرت جهانی بتوانیم نقش خود را ایفا کنیم.
وی افزود: با توجه به اینکه، اقتصاد آینده جهان در قرن ۲۱، در آسیا خواهد بود، بهرمندی از منافع اقتصادی، نیازمند ایجاد زیرساخت‌های اساسی است. جهت تحقق این زیرساخت‌ها در رابطه با روسیه، در حوزه تجاری، بازرگانی و بحث ترانزیت شمال و جنوب، میبایست کارگروهی در سطح کلان و با هدایت و نظارت مقامات عالی دو کشور تشکیل بشود تا موفقیت جدی حاصل شود.
منبع: فارس
انتهای پیام/ 341
