احمد شاکری داور گروه ادبیات داستانی شانزدهمین جایزه کتاب سال دفاع مقدس در گفتو گو با خبرنگار سرویس فرهنگی خبرگزاری دفاع مقدس با اشاره به برگزاری جشنوارههای متعدد ادبی در حوزه ادبیات و دفاع مقدس اظهار کرد: جشنوارهها و جایزهها نمیتوانند ارزیابی دقیقی از حوزه ادبیات عرضه کنند، زیرا فرآینده جایزههای ادبی بر اساس داوری و نه نقد جز به جز اثر شکل میگیرد.
وی افزود: همچنین بازه زمانی هر جایزه محدود به چند سال گذشته بوده و تصویری که هر جایزه ادبی با معرفی برگزیدگان ارائه میکند ناقص است. با این وجود بررسی آثار داستانی در شانزدهمین جایزه کتاب سال دفاع مقدس، که بیش از 1 سال را در بر میگرفت در دو بخش مجموعه داستان کوتاه و بلند برگزار شد.
شاکری با بیان اینکه ویژگیهای متعددی را میتوان برای این آثار بر شمرد، اضافه کرد: یکی از این ویژگیها، ظهور نویسندگان جوان در این عرصه ادبیات داستانی است. برخی از نویسندگانی که آغازگر ادبیات داستانی دفاع مقدس بودند و به صورت مشخص در دهه 60، رشد یافته و در دهه 70 درخشیدند، امروز با ظهور نویسندگان جوان تکرار شدند.
نویسنده عرصه دفاع مقدس خاطرنشان کرد: یکی از ویژگیهای نسل جدید، عدم درک و حضور آنها در جنگ تحمیلی است. این فاصله زمانی و بعد تجربی تا حدودی باعث شده تا نویسنده نسل جدید وابسته به شنیدهها و مطالعات اسناد و مکتوبات موجود باشد. لذا این نسل نیاز بیشتر و دقیقتری به مواد و مصالح خام مربوط به دفاع مقدس دارد. البته حضور آنها فرصتی برای ادبیات محسوب میشود که باید آن را قدر دانست و برنامه ریزی کرد.
نویسنده کتاب " انجمن مخفی" ادامه داد: استفاده از منابع مستند و مستندنگاری دفاع مقدس در آثار داستانی به طور پررنگ دیده میشود که این امر در داستانهای بلند بیشتر است. زیرا در تعداد قابل توجهی از داستانهای بلند این دوره از جشنواره، نه تنها در موضوع و خط داستانی بلکه در جزئیات نیز از مستندات استفاده کردند.
شاکری خاطر نشان کرد: ادبیات داستانی می تواند به صورت خلاقانه و خیالی پرداختی راجع به موضوعات صورت بدهد که در این گونه آثار ترجیح میدهد، روایتی از زندگی افراد حاضر در جنگ یا سرگذشتهای واقعی را بازنویسی کند. به نظر میرسد این امر برای آینده ادبیات ما چندان خوشایند نباشد و تاثیراتی را داشته باشد.
وی اظهار کرد: این امر را باید حاصل توفیقاتی دانست که آثار مستندنگار و خاطره که پرفروش هم بوده بر ادبیات ما گذاشته و نویسندگان ما ترجیح دادهاند در یک قالب واسطی بنویسند، یعنی راجع به آدمهایی که زندگی مشخصی داشتند و به جمع آوری اطلاعات پرداخته و به دادهها یک پرداخت داستانی بدهند.
داور گروه ادبیات داستانی شانزدهمین جایزه کتاب سال دفاع مقدس در همین رابطه تصریح کرد: همین امر باعث ضعف در حوزه جریان نقد ادبی شده است. متاسفانه سالها سیاست غالب فرهنگی در حوزه ادبیات داستانی در کشور ما به دنبال تولید آثار خلاق بوده و از تولید رمان و داستان حمایت کرده است و این اولویتبندی موجب شده است که جریان نقد و پژوهش ادبی مورد غفلت قرار بگیرد.
شاکری افزود: با این روند، جریان تولید آثار رخ داد، اما جریان نقد به فراموشی سپرده شد. در طول این مدت، توجه زیادی به تربیت نویسنده و تولید اثر صورت گرفته است اما جای توجه به نقد خالی است که این باعث شده است در ادبیات خصوصاً در ساختار و شکل به نوعی شلختگی دیده شود.
وی بیان کرد: در بسیاری از آثار شاهد مولفههایی از ادبیات سیاه هستیم. در حوزه ادبیات داستانی دفاع مقدس و اثراتی که مطالعه شد آثاری محدود هستند که میتوان در ذیل ادبیات داستانی سیاه گنجاند.
شاکری با بیان اینکه مولفههای سیاه با دامنه وسیع و با مولفههای متعدد است، گفت: ظهور برخی از این مولفهها در برخی از آثاری که در مورد دفاع مقدس نوشته شدهاند هشدار دهنده است. بسیاری از نویسندگان این گونه آثار هم نگاه مثبت و هم اعتقادی دارند. لذا بخشی از این مولفههای سیاه به واسطه بی توجهی و یا ناآشنایی با مضامین داستانی شکل گرفته، چون جریان نقد اگر به نقد صحیح و علمی نپردازد و این مولفه ها استخراج نشوند این احتمال دارد که مولفهها پررنگتر شود و این نویسندهها خواسته و یا ناخواسته به سمت روایتهای غیر قدسی و ضد معنویت سوق پیدا کنند.
نویسنده رمان "عریان در برابر باد" با اشاره به شانزدهمین جایزه کتاب سال دفاع مقدس، اذعان کرد: با توجه به آثار بررسی شده در این دوره که مربوط به دو سال است ما نمیتوانیم آثار را فصل تازهای در فضای ادبیات قلمداد کنیم و آن را چرخش ادبیات داستانی و یا حرکت به سمت یک مقصد تازه برشمریم. زیرا نسل نوظهور هنوز غنای کافی را نداشته و همچنین نویسندگان نسل گذشته هم نتوانستند چیزی بالاتر از آثاری که در دهه 60 و 70 تهیه شده است، ارائه کنند.
وی گفت: شاید دلیل دیگر این رکود را باید در عرصه نشر جستوجو کرد. زیرا نویسندگان آثاری را در صف انتشار دارند. وضعیت چاپ و نشر مانع از انتشار آثار آنان شده است. اما احتمال میرود که ادبیات ما در طول این سالها توانسته روند خوبی را پشت سر بگذارد.
انتهای پیام/
