گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ علی عبدالصمدی؛ مستند «معمای اسکله یک» به کارگردانی «محمد دیندار» دوشنبه عصر از شبکه‌ی سوم سیما روی آنتن رفت. مستندی کاملا جسورانه درباره‌ی وضعیت اجتماعی و اقتصادی شهری که تمام شهروندانش از قهرمانان حماسه‌آفرین دوران دفاع مقدس به شمار می‌آیند. آنان که مصداق بارز آیه‌ی شریفه «واعتصموا بحبل الله جمیعا و لاتفرقوا» بوده‌اند و در برابر دشمنان این سرزمین جانانه ایستاده‌اند و هزاران شهید و جانباز تقدیم این کشور کرده‌اند.
در این مستند از تصاویر واقعی جنگ استفاده شده است. تصاویری بعضا از تلویزیون عراق تهیه شده بود که خود نشان دهنده‌ی عمق زحمات کارگردان و گروه برنامه‌ساز است. تصاویر مربوط به هجوم نیرو‌های عراق بعثی به خرمشهر و ویرانی و کوچ اهالی این شهر همیشه قهرمان است. اما این همه‌ی داستان نیست. موضوع اصلی این فیلم مستند درباره‌ی مسدود شدن شاهرگ اقتصادی خرمشهر است. «اسکله یک» که خود یکی از شاهرگ‌های اقتصادی کشور نیز به شمار می‌آمد. در مستند محمد دیندار اینگونه روایت شده است که اسکله یک خرمشهر به طول حدود صد کیلومتر، چندین پل هوایی و کشتی‌های ایرانی و عراقی دوران دفاع مقدس را در خود مغروق دارد. غرق شدن کشتی‌ها باعث شده است تا عبور و مرور کشتی‌های امروزی که تپش قلب اقتصادی خرمشهر به حساب می‌آیند به شمارش معکوس بیافتد.
کارگردان به سراغ تمامی مسئولین شهری و استانی می‌رود. از استانداری تا فرمانداری تا سازمان شیلات و بنادر و حتی نمایندگان ادوار مختلف مجلس تا نامه‌نگاری با نهاد ریاست جمهوری از اولین سال‌های پس از دفاع مقدس تا به امروز، همه و همه از جلوی لنز دوربین کارگردان می‌گذرند. حتی در پاره‌ای موارد افراد مصاحبه شونده درخواست سانسور دارند، اما کارگردان بدون رتوش با مخاطبش حرف می‌زند و این یعنی یکی از نقاط قوت این مستند تلویزیونی.
کارگردان به سراغ مردم درد کشیده‌ای می‌رود که حداقل در هر خانه‌ای یک شهید یا جانباز یا آزاده و رزمنده تقدیم کشور کرده است. پای حرف آن‌ها می‌نشیند. حرف‌هایی که صادقانه و بدون قیچی سانسور گفته شده اند.
اصولا در برنامه‌های مستند، میزانسن نقشی ندارد و کارگردان بیشتر به دکوپاژ می‌پردازد. از این حیث «معمای اسکله یک» دکوپاژ مقبولی دارد. تخصیص اعتبارات چند ده میلیاردی در قالب مناقصه و عدم همکاری عملی دولت عراق به دلایل خاصی که دارند، باعث شده است شریان اصلی اقتصاد خرمشهر بند بیاید و نفس‌هایش به شماره بیافتد.
صداقت و صراحت بیان، دکوپاژ مناسب که رکن اصلی هر فیلم مستندی است، استفاده‌ی بجا از آرشیو فیلم‌های جنگی و دفاع مردم درد کشیده‌ی خرمشهر و نقد آگاهانه و دلسوزانه‌ی شرایط اجتماعی امروز خرمشهر از نکات تحسین برانگیز این مستند است. تلویزیون با عبور از برخی از خط قرمز‌های دست و پاگیر و تولید برنامه‌های اینچنینی و ارائه نقد‌های سازنده می‌تواند رسالت اصلی خود را به عنوان رسانه‌ی ملی به درستی به انجام رساند. استفاده از این دسته از برنامه‌های مستند هم جلوه‌گاه مظلومیت و بی‌پناهی مردم مرزی و جنوب کشور است و هم آینه دار مشکلاتی که چند دهه پس از اتمام جنگ، هنوز گریبان گیر این مردم بی دفاع است.
انتهای پیام/ 133
