به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، حجت‌الاسلام مرحوم جواد اژه‌ای، مشاور رهبر معظم انقلاب اسلامی در امور دانشجویان اروپا و آمریکا بود که در ۲۴ آبان به دلیل ابتلا به کرونا به لقاءالله پیوست.
تشکیل انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا، تشکیل مدارس استعدادهای درخشان کشور، مدیریت پدرانه بر مجموعه‌های نخبگانی جوان و سازنده در دوران طلائی مدال‌آوری‌های علمی بین‌المللی از اقدامات مرحوم اژه‌ای بود که در پیام تسلیت مقام معظم رهبری در پی درگذشت ایشان مطرح شد.
مرحوم اژه‌ای زاده سال ۱۳۲۷ در اصفهان بود و سابقه اقدامات انقلابی او به پیش از انقلاب بازمی‌گردد؛ مرتضی آرسته از پیشگامان انقلاب و دوستان مرحوم اژه‌ای در گفت‌وگویی با اشاره به اینکه مرحوم اژه‌ای در دانشگاه اصفهان تحصیل می‌کرد و به همین دلیل، با وی هم دوره و دانشگاه بود، اظهار داشت: من در دوران قبل از انقلاب، در دانشگاه اصفهان هم نسبت به ایشان علاقمند و دوست صمیمی بودم.
وی ضمن اشاره به اینکه مرحوم اژه‌ای آدم بسیار فعال، کاردرست و متدینی بود و از خانواده‌های اصیل اصفهان بود که پدر ایشان هم در مسجد علی (ع) نماز می‌خواند، افزود: مرحوم اژه‌ای در این سال‌ها به اقدامات فرهنگی مشغول بود و در آخرین ملاقات مردم اصفهان در ۲۵ آبان سال ۹۵ با مقام معظم رهبری نیز با ایشان دیدار کردیم؛ مرحوم اژه‌ای قبل و بعد از انقلاب مذهبی، متدین و تابع امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری بودند، داماد آیت‌الله بهشتی بود.
فعالیت مرحوم اژه‌ای پیش از انقلاب
آرسته با بیان اینکه مرحوم جواد اژه‌ای از قبل از انقلاب به همراه دو برادر خود بسیار فعال بودند، گفت: دو برادر ایشان هم یعنی مهدی اژه‌ای و شهید علی اکبر اژه‌ای که جزو شهدای ۷۲ تن بود، در دانشگاه فعالیت داشتند و در مسجد و میان دو نماز صحبت می‌کردند و از همان ابتدا و قبل از انقلاب در خط مبارزه بودند.
عضو جمعیت پیشگامان انقلاب اسلامی عنوان کرد: مرحوم اژه‌ای حدوداً سه سال قبل از انقلاب تا دو سال بعد از انقلاب اسلامی تشکیلات خارج از کشور را به کمک شهید بهشتی اداره می‌کرد که در پیام مقام معظم رهبری نیز این مورد مطرح شد.
مسوؤلیت ۲۰ ساله مرحوم اژه‌ای در سمپاد
اساسنامه «سازمان ملی پرورش استعدادهای درخشان» در سال ۱۳۶۷ به همت مرحوم حجت‌الاسلام جواد اژه‌ای که آن زمان معاون فرهنگی و اجتماعی نخست‌وزیر بود، تصویب شد و شخصاً ریاست این سازمان را زیرنظر آموزش و پرورش عهده‌دار شد اما ۲۰ سال بعد در جریان آزمون مشکوک سال ۱۳۸۷ از سمت خود استعفا داد.
محمود فروزبخش، نویسنده و از دانش‌آموختگان مدارس سمپاد در گفت‌وگویی با اشاره به اینکه از سال ۷۷ که وارد دبیرستان اژه‌ای شد تا دهه نود به عنوان معلم فعالیت داشت، اظهار کرد: از حدود سال ۶۸ که دبیرستان‌های سمپاد اصفهان ایجاد شد و سال ۸۷ هم که مرحوم اژه‌ای از ریاست سمپاد استعفا دادند، یکی از موفق‌ترین دبیرستان‌ها مدرسه‌ای بود که حاج محمد اژه‌ای بر آن مدیریت داشتند.
افت کیفیت مدارس سمپاد پس از اتمام مسوؤلیت مرحوم اژه‌ای
این دانش‌آموخته مدارس سمپاد افزود: مدارس تیزهوشان بعد از مرحوم اژه‌ای یک دوران افول را طی کرد و به عقیده من در دهه نود کاملا مدارس قابل انتقاد و ضعیفی بود، به نحوی که امروز نتیجه کار یک مدرسه غیرانتفاعی خوب با تیزهوشان تفاوتی ندارد.
وی ادامه داد: سیر نزولی که این مدارس از ابتدای دهه نود پیدا کردند در کل آموزش و پرورش هم وجود داشت، این مدارس در دهه هفتاد بسیار موفق بودند که تابع ایده‌ای بودند که شخص مرحوم اژه‌ای پیش می‌برد و در اصفهان هم برادرشان، به خوبی کار را مدیریت می‌کردند.
فروزبخش گفت: زمانی می‌شنیدیم که مرحوم اژه‌ای روزانه ۱۴ ساعت به کار مشغول هستند و خود ما هم در اصفهان شاهد بودیم که برادرشان به همین شکل فعال هستند، یعنی کاملا بیشتر از حد یک فرد آموزش و پرورشی فعالیت داشتند.
توجه ویژه به مسأله تربیت در مدارس تیزهوشان
دانش‌آموخته مدارس سمپاد تصریح کرد: میان کادر مدرسه در دهه هفتاد، مناسبات مرسوم آموزش و پرورشی رایج نبود، یعنی به واسطه شخصیت خانواده اژه‌ای که از پیش از انقلاب هم شکل تربیتی داشت، کادر مدرسه به طور ویژه به مسأله تربیت توجه داشتند.
وی افزود: در دهه هشتاد استفاده بسیار زیادی از فارغ‌التحصیلان شد، یعنی تربیت یافتگان سمپاد توانستند به مدرسه بازگردند و اقسام مختلف فعالیت‌های اضافه را در سازمان عهده‌دار بودند و در مواردی مانند المپیاد و کارسوق‌ها گرفته تا رباتیک و مجمع فرهنگی شهید اژه‌ای، فعالیت داشتند، آن‌ها نیروهایی تقریبا مجانی بودند که باعث اعتبار مدرسه هم می‌شدند زیرا در بهترین دانشگاه‌های کشور تحصیل می‌کردند.
فروزبخش عنوان کرد: این سال‌ها در فضای سمپاد، به این افراد میدان داده نمی‌شود و فضای مدارس کاملاً کنکوری شده است و برای خانواده‌ها هم کمتر قابل هضم است که بتوان فعالیت‌های فرهنگی هم در کنار درس داشت.
جهت‌دهی فعالیت‌های فرهنگی به زندگی دانش‌آموزان سمپاد
این دانش‌آموخته مدارس سمپاد افزود: اما در گذشته به دلیل اینکه شخصیت خود مرحوم اژه‌ای یک شخصیت فرهنگی و تربیتی بود، کاملا برای مدرسه توجیه شده بود که به طور ساختارمند و مؤثر برای محصلان فضایی مهیا شود تا به سمت و سوی فعالیت‌های اضافه کشیده شوند، از سوی دیگر دانش‌آموزان آزادی و حق انتخاب داشتند که از میان فعالیت‌های مختلف یکی را انتخاب کنند و این فعالیت‌ها زمینه‌سازی های ذهنی را برای آینده آن‌ها انجام می‌داد.
وی ادامه داد: آقای اژه‌ای کتابخانه بسیار خوبی برای ما تهیه کرده بودند که زندگی ما دانش‌آموزان با مطالعه این کتاب‌ها، جهت گرفت.
فروزبخش بیان داشت: برای کشف استعدادها باید دست دانش‌آموزان را باز گذاریم و به آن‌ها فضا دهیم که در ایده مرحوم اژه‌ای این موضوع رخ داد، عنوان تیزهوش نیز کمک کرد که دانش‌آموزان اعتماد به نفس گرفته و خود را باور کننند و دست به کارهای درخشان بزنند که یکی از آن‌ها المپیاد بود که مقام معظم رهبری هم به آن اشاره داشتند.
این دانش‌آموخته مدارس سمپاد گفت: ما از ایده مرحوم اژه‌ای که می‌گفت باید روی نخبه‌ها حساب ویژه باز کرد و برای نیروی انسانی هزینه کرد، دفاع می‌کنیم؛ این ایده که ایشان به ویژه در زمان جنگ روی آن ایستادگی کرد و در برابر حجم عظیمی از مخالفت‌های آموزش و پرورش به پیش برد، بسیار ارزشمند است.
وی تصریح کرد: مرحوم اژه‌ای شخصیتی بود که با وجود سابقه به شدت مذهبی خانوادگی، فضایی برای دانش‌آموزان نساخت که افراد احساس خفگی یا بسته بودن فضا داشته باشند.
فروزبخش عنوان کرد: در حالی‌که گاهی برخی به اسم فعالیت فرهنگی وارد این فضا می‌شدند، عرصه را بر دانش‌آموزان تنگ می‌کردند و گویی یک گزینش ایدئولوژیک انجام می‌دادند اما در مدارس سمپاد اینگونه نبود و عرصه برای همه در همه زمینه‌ها حتی مسائل مالی باز بود، مرحوم اژه‌ای شخصیتی بود که اگرچه برایش مسائل مذهبی و اینکه محصلان دینی تربیت شوند، اولویت داشت و بر روی نماز اول وقت در مدرسه حساس بودند اما حالت معتدلی هم داشتند که گروه‌های مختلف می‌توانستند با ایشان ارتباط برقرار کنند و مدرسه جای همه بود، همچنین ایشان یک چهره فرهنگی بودند که خیلی به فضای سیاسی وارد نمی‌شدند.
نیما نجفی، دانشجوی پزشکی و یکی دیگر از دانش‌آموختگان مدارس سمپاد نیز در گفت‌وگویی اظهار داشت: تشکیل مدارس سمپاد یکی از بهترین الگوهای کار تربیتی در کشور بود که ایده‌ها و روندهای بزرگی که در شروع آن نهفته بود؛ بحث فرهنگی در این مدارس بسیار مهم بود همانطور که اگر به خود نماد سمپاد هم توجه کنیم از چندین جهت تشکیل شده که از یک مرکز شروع و به همه طرف امتداد یافته است.
این دانش‌آموخته مدارس سمپاد ادامه داد: نکته مذکور، شالوده‌ی اصلی پیام مقام معظم رهبری برای درگذشت مرحوم اژه‌ای بود که ایشان فرمودند: «این مجاهد خاموش که خود برادر شهیدی عزیز و داماد شهید عالیقدر آیت‌الله بهشتی بود بنای نخبگی و نخبه‌پروری را بر شالوده‌های محکم ایمان وانقلاب استوار ساخت.
وی افزود: این مسأله نشان‌دهنده همین موضوع است که تنها بحث علمی در این مدارس مطرح نیست و مباحث فرهنگی هم اهمیت بسیار دارد و از این مباحث متفرقه می‌توان به جشنواره‌های مذهبی، ادبی، هنری، ورزشی و ... اشاره که تا دهه نود هم این رویکرد ادامه داشت اما پس از آن از بین رفت.
نجفی تصریح کرد: به عبارتی هم معلمان مدارس سمپاد با این دید انتخاب شده بودند که به بعد علمی و فرهنگی در کنار هم اهمیت می‌دادند و هم در خود مدارس با برگزاری باکیفیت جشنواره‌ها به این مسأله توجه می‌شد.
این دانش‌آموخته مدارس سمپاد عنوان کرد: مشکلی که شاید باعث استعفای مرحوم اژه‌ای از مسؤولیتشان هم شد، بحث خط‌بندی‌ها بود و اینکه ایشان اعتقاد داشتند که تعهد مستمر به انقلاب اسلامی را نباید با یک سری تعهدات وابسته به خط‌بندی‌های سیاسی که زودگذر هستند جایگزین کنیم.
تغییر سازوکارهای مدارس سمپاد پس از دوران مسوؤلیت مرحوم اژه‌ای
وی ابراز کرد: سمپاد را نباید به عنوان یک ماشین تولید نخبه و کسب مدال شناخت؛ بعد از اتمام مسؤولیت مرحوم اژه‌ای در مدارس سمپاد به نوعی آن آرمان‌ها و سازوکارهای گذشته از بین رفت.
نجفی همچنین عنوان کرد: یکی از مزیت‌های سمپاد شایسته‌گزینی معلمان بود که عملاً پس چند سال از بین رفت و دیگر امروزه آن تعهد در میان معلمان وجود ندارد و در واقع آن‌ها دلبستگی به اهداف و ارزش‌ها در ندارند.
این دانش‌آموخته مدارس سمپاد با بیان اینکه تفاوت نسل هم عامل مهمی است که در این اتفاق تاثیرگذار است، افزود: شاید نوع این مدارس برای نسل دهه شصت و هفتاد مناسب بود اما از هشتاد به بعد نتوانستند ارتباط را با نسل جدید به خوبی برقرار کنند.
وی ادامه داد: به نحوی که علی‌رغم اقتضائات چنین مدارسی که نیازمند سخت‌کوشی مستمر دانش‌آموزان بود، اغلب خانواده‌ها و دانش‌آموزان، علاقه‌ای به چنین مشی و روشی نداشتند و این عامل در کنار گسترش بیش از حد و غیر منطقی مدارس سمپاد، باعث عادی‌سازی و یکسان‌سازی این مدارس با سایر مدارس شد و خاصیت خود را از دست داد، حال اینکه مسأله اساسی فعلی این است که چگونه می‌توان دانش‌آموز نخبه‌ی تراز را در شرایط فعلی تربیت نمود، که خود نیازمند تجدید نظر و راهبردسازی آموزشی است.
سمپاد، یادگار مرحوم اژه‌ای برای فرزندان ایران و بستری بود تا هزاران استعداد درخشان از طبقه مالی و اجتماعی متوسط و ضعیف رشد کرده و بتوانند با استفاده از امکانات آن به رقابت با قشر مرفه جامعه با تمامی امکانات بپردازند اما سال‌ها است که نخبگان و کارشناسان نسبت به وضعیت آن هشدار می‌دهند و حتی مقام معظم رهبری هم بارها نگرانی خود را از گزارش‌های رسیده از وضعیت این مدارس ابراز و بر اهمیت آن تاکید داشتند.
منبع: فارس
انتهای پیام/ 341
