رویکرد دستگاه دیپلماسی در مواجهه با ترور دانشمندان هسته‌ای
به گزارش خبرنگار اخبار داخلی دفاع‌پرس، چندی پیش، دکتر محسن فخری‌زاده، دانشمند برجسته هسته‌ای در یک عملیات تروریستی به شهادت رسید. در پی این واقعه تلخ سوالاتی پیرامون نحوه مواجهه امنیتی و دیپلماتیک با این قبیل اقدامات تروریستی و نیز راه‌های مقابله با این جنایت‌ها مطرح شد. یکی از این سوال‌ها این است که «دستگاه دیپلماسی کشور در مواجهه با ترور دانشمندان هسته‌ای باید چه رویکردی اتخاذ کند؟»
در ادامه پاسخ برخی از مسوولان در این خصوص را با هم می‌خوانیم.
«حجت‌الاسلام مجتبی ذوالنور» رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال گفت: واقعیت این است که اگر در عرصه بین‌المللی مقاومت، صلابت و قاطعیت لازم را نداشته باشیم، دشمن به طمع می‌افتد که دست به اقدامات خرابکارانه و غیرانسانی بزند.
یکی از این موارد ترور شخصیتی مثل شهید فخری‌زاده و دیگر شهدای هسته‌ای است که از استوانه‌های دفاعی کشور محسوب می‌شدند؛ ایشان در پر کردن خلأ وجود شهید تهرانی‌مقدم نقش مهمی داشتند. ما اگر در عرصه دیپلماسی صلابت و اقتدار کافی نداشته باشیم و از طرفی اهل سازش باشیم و یااینکه جواب قاطعی به اقدام بی‌جای دشمن ندهیم، یقینا دشمن جسورتر می‌شود و اقدامات شنیع‌تر دیگری انجام می‌دهد. بنابراین هم دستگاه دیپلماسی ما و هم نهادهای ذی‌ربط، در پاسخ به این قبیل جنایت‌ها باید مقتدر عمل کنند.
«حمیدرضا آصفی» سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال گفت: جمهوری اسلامی برای تحقق اهداف هسته‌ای موردنظر، باید از تمام توان خود استفاده کند که تاکنون این کار صورت نگرفته است. اگر فکر کنیم که مشکل اصلی ما با اروپا و آمریکا مسئله هسته‌ای است کاملا به بیراهه رفته‌ایم.
موضوع هسته‌ای -به قول طرف‌های غربی- خاکریز اول برای رسیدن به خاکریزهای دیگر است؛ اگر ما از همان قدم اول، مواضع‌مان را انقلابی‌تر، صریح‌تر و روشن‌تر بیان می‌کردیم و اگر دنبال این نبودیم که در ظرف زمان کوتاهی به نتیجه برسیم، شاید طرف مقابل متوجه می‌شد که غربی‌ها به این توافق، بیشتر از ما نیاز دارند. در رابطه با ترور دانشمندان هسته‌ای و از جمله ترور شهید فخری‌زاده باید این مسئله را مدنظر داشت که این قبیل اقدامات تروریستی نشان می‌دهد که دشمن از فشار حداکثری ناشی از تحریم‌ها ناامید شده و به چنین اقدامات وحشیانه روی آورده است.
«اسماعیل کوثری» نماینده اسبق مجلس شورای اسلامی نیز در پاسخ به این سوال گفت: بحث دیپلماسی در اصل باید براساس تفکر اسلام ناب محمدی باشد، ولی متأسفانه در عملکرد برخی از عناصر وزارت‌خارجه ما که غالبا دانش‌آموخته علم سیاست غربی هستند این تفکر دیده نمی‌شود، استکبارستیزی و صهیونیسم‌ستیزی در تفکر این افراد دیده نمی‌شود. همین امر باعث شده گاهی مواقع در اجرا و تاکتیک براساس تفکر اسلام ناب محمدی عمل نشود.
هرچند رهبر معظم انقلاب اسلامی همیشه در استراتژی و راهبرد براساس اسلام ناب‌محمدی هدف‌گذاری می‌کنند، ولی گاهی مجریان در اجرای آن کوتاهی می‌کنند. بنابراین دستگاه دیپلماسی ما باید براساس سیاست‌های کلان نظام حرکت کند. در بحث هسته‌ای و مسائل کلان دیگر، باید این نکته جا بیفتد که سیاست خارجه ما براساس اسلام ناب محمدی است نه سیاست ماکیاولیستی.
وقتی دیپلما‌ت‌های ما براساس اسلام ناب محمدی حرکت نکنند، آن دیپلماسی با صلابتی که مدنظر امامین انقلاب است پیاده نمی‌شود و نهایتا به امضای توافقنامه‌های ضعیفی مثل برجام ختم می‌شود. ما آن زمان در مجلس، برجام را کاملا تشریح کردیم و حدس می‌زدیم که امروز چه اتفاقی می‌افتد و نتایج مطلوبی از برجام به دست نخواهیم آورد. امروز هم باید برخوردهای ترامپ برای ما تجربه شده باشد و با دیپلماسی تهاجمی کار را پیش ببریم.
«محمدحسین قدیری‌ابیانه» سفیر اسبق ایران در مکزیک نیز گفت: تصمیم‌گیران دستگاه دیپلماسی باید دشمن‌شناس باشند. اما متاسفانه برخی مسئولین در وزارت‌خارجه معتقدند که «ما باید با آمریکا به تعامل برسیم.» فکر می‌کنند از این طریق می‌شود مشکلات کشور را حل کرد. آنان معتقدند به‌عنوان تاکتیک باید از دشمن بهانه‌زدایی کرد. راه بهانه‌زدایی هم این است که هرچه غربی‌ها می‌خواهند باید انجام دهیم.
مثلا دشمن برای مسئله جاسوسان خارجی جوسازی می‌کند و ما برای اینکه این بهانه را از آنها سلب کنیم باید جاسوس‌ها را آزاد کنیم. یا مثلا در زمینه هسته‌ای دشمنان جوسازی می‌کنند که ما سلاح اتمی داریم؛ برای اینکه بهانه‌زدایی کنیم می‌آییم و درب‌های تأسیسات هسته‌ای‌مان را بر روی آنها باز می‌کنیم و اسرار حکومت را برای دشمن عیان می‌کنیم. اتخاذ مواضعی مثل این موضع‌گیری که «هر توافقی بهتر از عدم توافق است» در مذاکرات، سم مهلک است؛ به دشمن این را می‌فهماند که ما خواستار توافق هستیم و حاضریم هر امتیازی را که بخواهید به شما بدهیم و امتیاز کمتری هم بگیریم.
یکی از سیاست‌های دشمن این است که کشورها و افراد مستقل را گرفتار رعب و وحشت کند. مثلا می‌گوید اگر به خواسته ما تن ندهید ما به شما حمله می‌کنیم. شخصیت‌های مستقل اگر مرعوب شوند، به خواسته‌های دشمن تن می‌دهند؛ درحالی‌که به خیال خودشان دارند به کشور خدمت می‌کنند. موضع‌گیری‌های ضعیف آن هم در انظارعمومی، نشانه رعب تلقی می‌شود.
متاسفانه در مذاکرات منتهی به برجام، برای بهانه‌زدایی اسامی دانشمندان هسته‌ای در اختیار دشمن قرار گرفت. مسئولین آژانس حتی می‌خواستند با شهید فخری‌زاده ملاقات کنند. انفعال و ضعف در اتخاد مواضع، برای دیپلماسی ما مضر است.
«ابراهیم متقی» عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز معتقد است که حوزه دیپلماسی ما نتوانست در فضای مذاکرات هسته‌ای، قدرت بازدارنده‌ی تهدیدات را دارا باشد و در این مورد، عملکرد مطلوبی نداشت. پروتکل الحاقی و پروتکل پلاس را باید در زمره موارد و موضوعاتی بدانیم که زمینه بازدارندگی را بوجود آورد.
اما واقعیت دیگری هم وجود دارد، آن هم این است که در ساختار امنیتی هر کشور، سرویس‌های جاسوسی و امنیتی وجود دارند؛ ترور در فضایی بوجود می‌آید که این دستگاه در غافلگیری قرار بگیرد. دستگاه دیپلماسی در فضای نرمش قهرمانانه فعالیت‌های خود را به انجام رساند، زمانی که مذاکرات را انجام می‌داد از سوی برخی گروه‌های دانشگاهی با انتقاداتی مواجه شد اما دستگاه دیپلماسی به این انتقادها روی خوشی نشان نداد و نتوانست قابلیت‌های هسته‌ای و نظامی ایران را به دنیا معرفی کند و دغدغه‌های کشور را تأمین نماید. انگاره‌ای که دستگاه دیپلماتیک در ارتباط با دیپلماسی هسته‌ای داشت، منجر به این شد که نتواند در روند مذاکرات، بیانیه‌ي نه ماده‌ای مقام معظم رهبری در رابطه با مذاکرات هسته‌ای را تحقق بخشد.
