از شایعه پراکنی ساواک تا تهدید به قتل مخالفان برای حفظ رژیم پهلوی

به گزارش خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، درک تاریخ انقلاب اسلامی بدون شناخت علل پیدایش آن ممکن نیست. اگر ما نتوانیم ماهیت رژیم پهلوی را به درستی بشناسیم قطعا در بحث چرایی و چگونگی انقلاب اسلامی نیز با مشکل مواجه خواهیم شد. یکی از مسائلی که می‌تواند باعث ایجاد شناختی درست از رژیم پهلوی شود این است که کدام دستگاه‌ها و نهادهایی سلسله پهلوی را حمایت کردند. مسلما وقتی دولتی دست‌نشانده باشد دستگاه‌های امنیتی آن را نیز بیگانگان تعیین می‌کردند. 

سازمان اطلاعات و امنیت کشور که به اختصار ساواک خوانده می‌شد زائیده دستگاه‌های امنیتی آمریکا و انگلیس است که تحت نظر آنها شکل گرفت و پرورش یافت. در ایجاد این نیروی ضد مردمی بیش از همه آمریکا نقش داشت تا ایران به عنوان پایگاهی مطمئن حافظ منافع نامشروعش. در کتاب «ساواک - سازمان اطلاعات و امنیت کشور (1335ـ 1357) » نوشته مظفر شاهدی به تفصیل درباره شکل‌گیری ساواک پرداخته که قسمت پنجم آن را در ادامه می‌خوانید:

بمب گذاری و ایجاد هراس در میان مردم

از جمله اقدامات ساواک، بمب‌گذاری در محل کار و منزل برخی از رهبران مخالف بود. اقداماتی از این دست که به‌ویژه در ماه‌های نخست سال 1357 افزایش یافت، عمدتاً تلفات جانی دربر نداشت و بیشتر با برجای گذاشتن خسارات مالی، مخالفان را تهدید می‌کرد که اگر به مخالفت با حکومت ادامه دهند، با عواقب وخیمی روبرو خواهند شد. هر چند ساواک هیچ‌گاه مستقیماً مسئولیت این اقدامات را برعهده نگرفت، ولی همگان می‌دانستند این بمب‌گذاری‌‎ها که گروهی تحت عنوان «کمیته‌های انتقام» مسئولیت آن را پذیرفتند، تحت هدایت و کارگردانی ساواک انجام می‌شود.

ساواک همچنین هرازگاه به منزل و محل کار برخی مخالفان سیاسی حمله می‌کرد و آنان و همراهانشان را مورد ضرب و شتم قرار داده و با وارد آوردن خساراتی، محل را ترک می‌کرد. این حملات که عمدتاً در شب صورت می‌گرفت علاوه بر ضرب و شتم مخالفان و خانواده و نزدیکان آنان، خسارات مالی قابل توجهی به بار می‌آورد و در مواردی با دستگیری آنان و ضبط و مصادره اموالشان همراه بود.

علاوه بر این‌‎ها، ساواک بسیاری از مخالفان سرشناس حکومت را نیز از طریق تلفن تهدید به قتل می‌کرد و شایعاتی پخش می‌کرد تا القا کند که با به خطر افتادن موقعیت رژیم پهلوی، مخالفان، امنیت اجتماعی، سیاسی و فردی مردم را سلب خواهند کرد. تعداد کسانی که در طول ناآرامیهای دوران انقلاب توسط ساواک به انحاء گوناگون به بازداشت و قتل تهدید شدند از هزاران نفر فراتر می‌رود.

ساواک محل کار و زندگی تعدادی از مخالفان سیاسی حکومت را به آتش کشید و یا به وسیله عوامل خود تخریب کرد. گفته می‌شد ساواک علاوه بر تخریب اموال، منازل و محل کار مخالفان، در آتش‌سوزی، غارت و تخریب برخی مراکز و ساختمان‌های دولتی دست دارد، تا در بین مردم ترس و واهمه ایجاد کرده، مخالفان حکومت را افرادی سودجو و مخرب معرفی کند. در مواردی نیز ساواک برای ترغیب دولت برای بهره‌گیری بیشتر از خشونت و سرکوب مخالفان، به طور پنهانی در تخریب و آتش‌سوزی‌ها نقش داشت.

گفته می شد ساواک برای تحت فشار قرار دادن شاه و تغییر دولت شریف امامی و روی کار آمدن ازهاری نظامی که سرکوب خشن‌تری خواهد داشت، آتش‌سوزی‌های مهیبی به راه انداخته و به تخریب‌گری‌های متعددی دست زد؛ تا جایی که شریف امامی در جلسات رسمی دولت صراحتاً از نقش ساواک در تخریب و آتش‌سوزی‌های تصنعی و عمدی در مراکز دولتی و حکومتی، نیز منزل و محل کار مردم سخن به میان آورد. 

از دیگر اقدامات ساواک، تلاش برای منحرف کردن افکار عمومی از مسیر تحولات جاری کشور به سوی جریانات سیاسی بی‌اثر منفور بود. به طور مثال ساواک شایع می‌کرد سرنخ تمام تحولات کشور در اختیار حزب توده و طرفداران شوروی و گروه‌های چپ است. ساواک بر آن بود تا موجبات رعب و وحشت و یأس و سرخوردگی و نومیدی مردم را فراهم کند. ساواک، گاه اعلامیه‌ها و بیانیه‌های جعلی تندی نیز با نام حزب توده و سایر گروه‌های چپ منتشر می‌کرد.

ساواک تلاش می‌کرد موضع انقلابی گروه‌های مذهبی و مسلمان را که در تحولات انقلاب نقش تعیین کننده‌ای داشتند، در بین مردم بی‌اعتبار سازد و چنین القا کند که علما و روحانیون و نیز امام خمینی و طرفداران او در کشور نقش قابل اعتنایی در ناآرامی‌ها ندارند. ساواک همواره تبلیغ می‌کرد که مخالفان سیاسی حکومت گروهی تروریست و خرابکار هستند و هرگاه خطری متوجه رژیم پهلوی شده و آنان قدرت را در دست گیرند، تبعات هولناکی برای مردم خواهد داشت.

ساواک که نقش قابل توجهی در کشتارها و قتل عام‌های دوران انقلاب داشت، برای جلوگیری از بهره‌برداری‌های سیاسی از موضوع قربانیان و شهیدان دوران انقلاب، مراقبت شدیدی بر قبرستان‌ها و محل دفن شهیدان اعمال می‌کرد. در مواردی ساواک انتقادات تصنعی و هدایت شده‌ای از بخش‌های مختلف حکومت و دولت به راه می‌انداخت و تصور می‌کرد خواهد توانست از گسترش مخالفت‌ها بکاهد.

در این مسیر نیروهایی از ساواک در معابر عمومی و محل تجمع و رفت و آمد مردم جمع می‌شدند و گاهی نیز مأموران آن به عنوان منتقد در رسانه‌های گروهی از برخی عوامل و مسئولان حکومتی و دولتی انتقاداتی می‌کردند. از دیگر شگردها و طرح‌های ساواک، اعزام مأموران نفوذی در صف مخالفان و تظاهرکنندگان و طرح شعارهای انحرافی و تعدیل کننده بود که در تمام دوران انقلاب با نوساناتی ادامه داشت.

ساواک همواره مسئله نفوذ سیاسی، فکری و مذهبی امام خمینی را در بین سربازان، افسران، درجه‌داران و سایر نیروهای نظامی و انتظامی، با نگرانی و دقت تمام دنبال می‌کرد و نیروی قابل اعتنایی صرف جلوگیری از گرایش نظامیان به انقلاب و به ویژه پدیده فرار روزافزون سربازان وظیفه می‌کرد.

از دیگر اقدامات ساواک جلوگیری از انعکاس وسیع خبر ناآرامی‌ها در مطبوعات و رسانه‌ها بود. ساواک برخی مدیران و دست‌اندرکاران مطبوعات را احضار می‌کرد و تذکرات و هشدارهایی به آنها می‌داد. با این احوال، به ویژه در ماه‌های پایانی حکومت پهلوی نفوذ و سلطه ساواک بر مطبوعات کاهش یافت. حکومت برای آرام کردن فضای بحرانی کشور در دوره نخست‌وزیری ازهاری، نصیری رئیس پیشین و منفور ساواک را از سفارت ایران در پاکستان فراخواند و بازداشت کرد؛ تعداد دیگری از سران رژیم نیز دستگیر شدند. البته اقداماتی از این دست هیچ گاه از سوی مخالفان جدی گرفته نشد.

ادامه دارد ...