به گزارش خبرنگار دفاعی امنیتی دفاع‌پرس، متن کامل سخنرانی سردار سرلشکر پاسدار «محمد باقری» رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در آیین اختتامیه اولین دوسالانه انتخاب آثار برتر پژوهشی دفاع مقدس و مقاومت که چهاردهم بهمن در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس برگزار شد به شرح زیر است:
بسم الله الرحمن الرحیم
الحمدلله رب العالمین والصلوة والسلام علی سیدنا و نبینا محمد و آله الطاهرین سیَما بقیةالله فی‌الارضین (عجل‌الله تعالی فرجه‌الشریف)
درود، رحمت و رضوان الهی را طلب می‌کنم برای روح بلند و ملکوتی امام راحل (ره) و عرض تبریک دارم به مناسبت دهه مبارک فجر انقلاب اسلامی و همچنین میلاد باسعادت حضرت فاطمه زهرا (س) و گرامی می‌داریم یاد و خاطره شهیدان گرانقدر انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، مدافعین امنیت و مرز‌های میهن اسلامی و مدافعین حریم ا‌هل بیت (ع) به‌ویژه سیدالشهدای جبهه مقاومت، سردار سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی را و عرض خداقوت دارم خدمت همه پژوهشگران عزیز که مشارکت کردند، هیئت داوران محترم، کمیته علمی و کمیته اجرایی. ان‌شاءالله که این حرکت به‌طور رشدیابنده‌ای ادامه پیدا کند و موجب تشویق و توسعه فعالیت‌های پژوهشی در باب دفاع مقدس و مقاومت شود.
حوادث بزرگ تاریخی، همواره نیازمند پژوهش هستند. اگر در تاریخ ملت ایران و در تاریخ اسلام، حوادثی باشند که نقش اساسی و نقطه عطف در تحول جامعه و نقش تاریخ‌ساز برای آینده آن جامعه مورد نظر یعنی جامعه اسلامی و کشور بزرگ ایران را داشته باشد، دفاع مقدس مهم‌ترین حادثه‌ای است که با فاصله کمی از انقلاب اسلامی اتفاق افتاده است.
وقتی انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، استکبار جهانی به درستی احساس کرد که مسیر تصرف و تسلط بر جهان با مانع جدی روبه‌رو شده و باید با آن مقابله کند؛ طی ۱۹ ماه انواع توطئه‌ها را اجرا کرد و در نهایت به یک تهاجم همه‌جانبه نظامی روی آورد.
الف- اهمیت دفاع مقدس و لازمه پژوهش به‌منظور درک درست، کشف جوانب و ماندگار کردن آن:
به جهت اهمیت و سرمایه‌گذاری دشمن و تأثیر دفاع مقدس در تاریخ ملت و جهان اسلام، این حادثه، حادثه بسیار مهم و بزرگی است که درک درست آن و کشف جوانب و ماندگار کردن آن نیازمند پژوهش عالمانه است.
۱) جنگ تحمیلی هشت‌ساله اثرات زیادی بر منابع مادی و انسانی کشور داشت و کشور آسیب‌های فراوانی دید. خسارت‌های شدیدی بر سرمایه انسانی کشور وارد شد و برای دهه‌ها هم این آثار در کشور ادامه دارند. به این جهت ابعاد گوناگون این حادثه و چرایی اتفاق و طولانی شدن و ویژگی‌های آن بایستی مورد دقت نظر علمی قرار بگیرد.
۲) دفاع مقدس بر تثبیت نظام و بر پیشبرد اهداف این نظام الهی و نحوه تعقیب آرمان‌ها و اهداف نظام و بر وحدت و انسجام ملی در کشور و بر ایجاد روحیه خوداتکایی، خودباوری و طرز مقابله با حوادث، تنگنا‌ها و مشکلات در کشور و بسیاری ابعاد دیگر تأثیر اساسی گذاشت و از این جهت باید در مورد دفاع مقدس تحقیق کنیم. به همین نسبت در ابعادی شکل‌گیری و اداره جبهه مقاومت ضداستکباری و ضدصهیونیستی، چنین ویژگی‌هایی را در بر دارد.
۳) از دیگر تأثیرات نشان‌دهنده اهمیت دفاع مقدس، تأثیرگذاری آن بر بازدارندگی دفاعی کشور است. کشور ما، دین ما، آیین ما، انقلاب اسلامی ما، رویکرد و استقلال ما دارای دشمن است و بیشترین تهدید را در بر دارد. استکبار جهانی و اذناب منطقه‌ای او (مزدوران منطقه‌ای) دستبردار نیستند. دفاع مقدس باعث ایجاد چنان قدرت بازدارندگی شد که نظام جمهوری اسلامی تاکنون بیش از سه دهه را ضمن تعقیب کامل آرمان‌ها و اهداف، کوتاه نیامدن از اهداف و دچار نشدن به استحاله، دنبال کرده و بحمدالله امنیت و آرامش را در اختیار دارد.
اگر کسی در کشور ما قصد فعالیت اقتصادی و سرمایه‌گذاری، اقدامات فرهنگی، اجتماعی، رسانه‌ای و سایر ابعاد گوناگون ملی را دارد، نمی‌تواند بگوید به دلیل نگرانی از وجود تهدید قابل توجه و خطر تهاجم به کشور امکان چنین فعالیتی نیست و این از دستاورد‌ها و آثار دفاع مقدس است. نگرش نظام سلطه به جمهوری اسلامی بر اثر دفاع مقدس تحول اساسی پیدا کرده است.
۴) همچنین توسعه و تعمیق فرهنگ اسلامی در کشور، روحیه خوداتکایی و خودباوری، ابداع و ابتکار و بن‌بست‌شکنی از نتایج این دفاع مقدس است.
۵) تأکید دارم بر اینکه دفاع مقدس از حوادثی در تاریخ اسلام و تاریخ ملت ایران است که نقش فرهنگ‌سازی دارد و باید در مورد آن تحقیق و پژوهش علمی اساسی انجام شود.
هرچند حادثه روز عاشورا و شهادت اباعبدالله (ع)، با هیچ حادثه‌ای در تاریخ قابل قیاس نیست، اما چگونه است که یک نبرد نیم‌روزه برای زمانی طولانی اسلام ناب را زنده نگه داشته است و روحیات عاشورایی را میان جوانان و مردم نسل به نسل و سینه به سینه زنده نگه داشته و این در نتیجه‌ی پژوهش و بیان آثار آن نسل به نسل بعد توسط روحانیون، مداحان و هنرمندان در طول تاریخ شیعه اتفاق افتاده است و تا امروز ما به برکت آبیاری درخت اسلام توسط اباعبدالله (ع) و اصحاب و یاران او زنده و پایدار هستیم؛ دفاع مقدس در ابعاد کوچکتری، چنین نقشی را برای ملت ما و جهان اسلام دارد.
ب- چرایی پژوهش‌ها در حوزه دفاع مقدس:
۱) مسئله بعدی، این است که این پژوهش‌ها چگونه باید انجام شوند. مهم‌ترین چرایی پژوهش در حوزه دفاع مقدس، مسئله تحریف است.
تمام حوادث بزرگ تاریخی که می‌توانند اثر تعیین‌کننده در جریان‌سازی نسل‌های بعد داشته باشند، بلافاصله با خطر تحریف روبه‌رو می‌شوند.
دفاع مقدس هم ازاین قاعده مستثنا نیست و مانند هر واقعه بزرگ تاریخی دچار انحراف، فریب، دروغ و اغراق و انواع مختلف شگرد‌های این حوزه است و فقط پژوهش‌های علمی دقیق و معیار می‌تواند این جریان سالم و زلال را از آلودگی‌ها مصون بدارد.
۲) دفاع مقدس و بالطبع جبهه مقاومت با سؤالات اساسی روبه‌رو است. نسل‌های جوان و نسل‌های بعدی که آن ایام را درک نکردند با سؤالاتی مواجه می‌شوند؛ سؤالاتی در سطح راهبردی مانند اینکه چرا جنگ آغاز شد؟ آیا راهی برای اجتناب از جنگ نبود؟ آیا صلح بهتر نبود؟ اگر به هر دلیلی جنگ آغاز شد، چرا این‌قدر طول کشید؟ چرا این‌طور تمام شد؟ چرا نام «جام زهر» آمد؟ چرا قطعنامه ۵۹۸ با این شکل مطرح شد؟
۳) به همین ترتیب سؤالات بسیاری در سطوح عملیاتی جنگ مطرح می‌شود؛ چرا عمده جنگ در خوزستان بود؟ چرا با وجود نزدیکی ما به بغداد، جنگ ما در غرب رونق زیادی نداشت؟ چرا جنگ در روز نبود و نبرد‌های تهاجمی در شب بود؟ چرا در طول دفاع مقدس یک نبرد زرهی آفندی درخشان شاهد نبودیم؟
۴) همچنین بسیاری از سؤالات، مربوط به اداره کشور و پشتیبانی از جنگ هستند؛ آیا نحوه ساماندهی و اداره کشور در دوران دفاع مقدس درست بود؟ آیا پشتیبانی لازم و کافی از دفاع مقدس در طول هشت سال انجام می‌شد؟ آیا فرهنگ جامعه متناسب با دفاع مقدس در آن دوران تنظیم شده بود؟
چنین سؤالاتی ایجاب می‌کند که ابعاد مختلف دفاع مقدس در سطوح مختلف و شعبه‌ها، اجزاء و بخش‌های متنوع آن مورد پژوهش قرار بگیرند.
۵) مسئله تأثیر دفاع مقدس و دستاورد‌های آن بر نحوه مدیریت دوره‌های پس از دفاع مقدس در امروز و آینده از موضوعات بسیار مهم و قابل توجه است.
۶) نکته دیگر این است که بخش عمده آنچه از دفاع مقدس یا مقاومت برای مردم بازگو می‌شود در قالب ادبیات، تئاتر، هنر سینما و انیمیشن، اشعار و بسیاری ابزار هنری و فضای مجازی است؛ اما چگونه می‌خواهیم مطمئن شویم که چیزی که به نسل‌های بعد منتقل می‌شود، دارای غنای لازم، صحت و دقت و جامعیت است؛ حاوی نکات وحدت‌شکن نیست، بلکه تقویت‌کننده وحدت ملی و نیروهای مسلح است و سایر ابعادی که همه باید متکی بر پژوهش‌های علمی، اصیل و قابل اتکا باشند؟
۷) تا هنگامی که پژوهش انجام نشود، ممکن است نگاه احساسی و خاطره‌گویی دچار تناقضات و ده‌ها نوع مشکلات شود.
حتی شده در یک جبهه و در یک زمان ۲ رزمنده نحوه بیان خاطراتشان از همان صحنه با هم متفاوت است که نشان‌دهنده این است که صرف خاطره‌گویی و نگاه احساسی و حماسی کافی نیست و همه باید متکی به یک منبع غنی پژوهشی باشد.
نویسندگان و هنرمندان دائماً مراجعه می‌کنند و می‌خواهند که دستشان پر باشد و این پژوهش‌ها باید بتواند دست این‌ها را پر کند.
۸) اگر ما قرار است که مسیر گام دوم انقلاب یعنی مرحله «تمدن‌سازی» و «پیشرفت همه‌جانبه» را که در بیانیه ارزشمند رهبر معظم انقلاب اسلامی تبیین و منتشر شد، آغاز و دنبال کنیم، آیا ما نیاز به خوداتکایی، اعتماد به نفس، خودباوری و اتکاء به داشته‌های اساسی ملت در گذشته نداریم؟ این بسیار مهم و ضروری است و بدون این‌ها به این افق دسترسی پیدا نمی‌کنیم.
دفاع مقدس و مقاومت می‌توانند بنیه قدرتمندی برای دنبال کردن و اجرایی کردن بیانیه گام دوم انقلاب را به ما بدهند.
۹) ما به دنبال سبک زندگی درست ایرانی اسلامی هستیم و دفاع مقدس و مقاومت چنین دورانی را تجربه کرده و دورانی بوده که علائق مادی، حسادت‌ها، چشم و هم‌چشمی‌ها و بسیاری از اخلاقیات نامناسب حاکم نبوده و کسی به خودش اجازه نمی‌داده که حتی اگر در ذهنش شائبه‌ای از این جهات وجود دارد، آن را بروز دهد.
این نکته اگر برای مردم و نسل‌های آینده به‌طور صحیح تبیین و به نمایش گذاشته شود، می‌تواند موجب توسعه الگوی زندگی ایرانی اسلامی صحیح باشد.
ج- آسیب‌شناسی نسبت به تحقیقات و پژوهش‌های مربوط به دفاع مقدس:
هنوز در مورد مقاومت تحقیق چندانی انجام نشده، اما از دفاع مقدس بیش از سه دهه گذشته و طبیعی است که فرصت لازم برای پژوهش‌ها وجود داشته و اقدامات فراوانی که هرچند نسبت به میزان نیاز کم بوده، انجام شده است. اما این پژوهش‌ها با چه آسیب‌ها، کاستی‌ها و مشکلاتی مواجه بوده است؟
۱) پژوهش‌ها باید روش‌مند باشند و ما در دستیابی به نتیجه و پاسخ به سؤالاتمان باید از یک منطق علمی و استدلال صحیح تبعیت کنیم. این صحنه فرماندهی کردن در جنگ نیست که فرمانده دستور بدهد و فرمانده سطح پایین‌تر و رزمندگان تبعیت کنند. در اینجا عقل، منطق و روش‌های علمی حاکم است.
پس پژوهش باید روش علمی داشته باشد و پژوهش علمی طبیعتاً دارای سؤال و مسئله است و باید جامع‌نگر تدوین شود و مسیر انجام آن، این جامع‌نگری را تضمین کند؛ پس باید تیم‌های متشکل از تخصص‌های مختلف در مورد یک موضوع راهبردی تحقیق کنند.
۲) در پژوهش علمی، کاربر و مخاطب باید معلوم باشند که این پژوهش برای کدام گروه سِنّی و درک و سوادی و ویژگی‌های تخصصی انجام می‌شود که اگر روشن نباشد، به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.
۳) پژوهش علمی باید ناظر علمی و روشیِ خاص داشته باشد و ناظر محتوایی و مفهومی و دارای تخصص خاص آن باید حاکم و ناظر باشد. بدون رودربایستی، ناظر و داور باید نظارت و دقت کنند و خط به خط و نکته به نکته سؤال کنند و مطمئن باشند که منطق باعث نوشتن آن جمع‌بندی شده؛ نه صرفاً برداشت شخص محقق.
۴) نتیجه پژوهش باید مستند به اسناد، سوابق متقن و در صورت امکان مستند به ناظران مختلف صحنه باشد و نه‌تنها مستند به اسناد، مدارک و ناظران ایرانی که چه در دفاع مقدس و چه در مقاومت، یک طرف جبهه بوده‌اند، بلکه نگاه‌ها و ابعاد دیگری هم بودند که باید بررسی و دیده شوند؛ نه‌فقط نظر نظامیان، بلکه غیرنظامیان، نه‌فقط نظر سپاهیان، بلکه نظر ارتشیان و جهادیان؛ همچنین ابعاد مختلفی که می‌توانند باعث پختگی پژوهش شوند.
۵) در پژوهش، زمان، منابع و پشتیبانی مادی و انسانی باید به میزان ضرورت و کفایت تأمین شوند. انتظار اینکه یک پژوهش خوب و همه‌جانبه به‌طور کاملاً فی سبیل‌الله به دست بیاید و نتیجه بدهد، انتظار درستی نیست. هرچند قرار نیست که موضوعات مقدسی، چون دفاع مقدس و مقاومت باعث باز کردن دکان تجارتی شود، اما در حد ضرورت، پشتیبانی‌ها باید کامل انجام بگیرد که علاوه بر این‌ها، پشتیبانی علمی، حقوقی و سایر ابعاد باشد.
محقق باید مطمئن باشد که اگر به یک جمع‌بندی رسید، شجاعت بیان آن را داشته باشد و خوف این را نداشته باشد که مورد هجمه قرار می‌گیرد و وقتی که یک روش علمی را طی کرده و به حقیقت قابل توجهی رسیده و داوران و ناظران آن را تأیید کردند، باید مورد حمایت حقوقی گروهی و سازمانی قرار بگیرد.
۶) از مهم‌ترین مشکلاتی که داریم، فقدان یک بانک جامع حاوی تمام اطلاعات و پژوهش‌های گذشته است و این نکته مهمی است.
ادامه مسیری که شروع شده، کار راحتی نیست و نیازمند برنامه‌ریزی و پیگیری مداوم است. هر سازمانی اطلاعات، امکانات و افراد خود را مایملک خود می‌داند و به راحتی در دسترس قرار نمی‌دهد و ما باید این فرهنگ را اصلاح کنیم. باید هرچه از دفاع مقدس باقی مانده در اختیار پژوهشگران قرار بگیرد و این نیازمند یک بانک جامع و یکپارچه است تا بتوان گفت که می‌توانیم از کار موازی، تکراری، جزیره‌ای و بدون نتیجه جلوگیری کنیم و امیدوار و مطمئن باشیم که به بخش زیادی از حقایق دسترسی پیدا می‌کنیم.
۷) همچنین نیاز به یک درخت‌واره پژوهشی و یک نقشه راه و یک نقشه جامع علمیِ دفاع مقدس و مقاومت داریم.
باید روشن شود که در سطح راهبردی چه موضوعاتی باید مورد پژوهش قرار بگیرد و این ریشه‌ها و تنه درخت است. در سطوح عملیاتی، شاخه‌هاست، در سطوح تاکتیکی و اجرایی، شاخه‌های باریک‌تر و برگ‌های این درخت است و در صد‌ها موضوع در سطوح عالی تا اجرایی ضرورت تحقیق وجود دارد.
اگر درخت‌واره را داشته باشیم، می‌توانیم بررسی کنیم و بگوییم که در چه موضوعاتی تحقیق انجام شده، در چه موضوعاتی کار تکراری انجام شده و در چه موضوعاتی اصلاً تحقیق انجام نشده است.
در حال حاضر یک نقشه جامع و کامل در موضوعات مرتبط با دفاع مقدس نداریم؛ اگرچه کشور نقشه جامع علمی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی دارد و نیروهای مسلح هم در این شش سال گذشته نقشه جامع علمی دفاعی امنیتی را تهیه کرده است.
بر بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس، فرض است که با تشکیل گروه‌کار‌ها و کار‌های انجام‌شده، این نقشه راه را تدوین کنند، به نقد و نظر کارشناسان بگذارند، نهایی کنند و مبنای ادامه کار قرار بگیرد.
۸) نکته دیگر، ضرورت ساماندهی دسترسی به منابع خارجی است. هر پژوهشگری به تنهایی نمی‌تواند درست جستجو کند یا به منابع بیگانه دسترسی پیدا کند؛ این کارِ مرکزیت است. بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس و پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس باید زمینه دستیابی محققین به منابع بیرون از کشور را فراهم کنند و در اختیار پژوهشگران قرار دهند.
۹) در آخر اینکه پژوهش‌های مربوط به دفاع مقدس باید به یک گفتمان عمومی و فراگیر تبدیل شود. ما دانشگاه‌های زیادی در رشته‌ها و تخصص‌های مختلف و پژوهشگاه‌ها و پژوهشکده‌های متعددی در کشور داریم و تمام این‌ها هم دلسوز و علاقه‌مند کار در خصوص دفاع مقدس و جبهه مقاومت هستند.
ما باید بتوانیم و این هنر را داشته باشیم که این ضرورت و زمینه را به‌عنوان یک گفتمان فراگیر در این مجموعه‌ها تبدیل کنیم که وقتی یک دانشجوی دکتری به دنبال یک موضوع برای رساله تحصیلی خود می‌گردد، بتواند به سرعت به سؤالات، موضوعات و عناوین ما دسترسی پیدا کند و از پشتیبانی‌ها هم مطمئن باشد که می‌تواند به نتیجه مناسب برای دستیابی به نهایت کارش دسترسی پیدا کند.
د- هدف از انجام تحقیقات در حوزه دفاع مقدس:
هدف ما در انجام کار پژوهشی «ارائه روایتی عالمانه (و نه احساسی)، مستند (و نه گمانی)، مستدل (یعنی مطابق عقل و منطق) و معیار (یعنی مورد اتکا و تا حدود زیادی توافق شده) و با ادبیات غنی و با رویکرد عمیق تحلیلی (و نه صرفاً توصیفی) از دفاع مقدس و مقاومت در سطوح و ابعاد مختلف» است.
منظور‌هایی که داریم، شامل مقابله با تحریف، اغراق و دروغ، پاسخ‌گویی به شبهات و سؤلات، عبور از مرحله توصیف، احساس و خاطره به مرحله تولید علم و راهگشایی برای حل مسائل اساسی کشور و نیروهای مسلح می‌گردد.
ه- سؤالات و مطالبات ما از مسئولین این حوزه چیست؟
[یعنی از سردار بهمن کارگر (رئیس بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس) و سردار رحیم صفوی (رئیس پژوهشگاه علوم و معارف دفاع مقدس) و همچنین مجموعه‌های پژوهشی در ارتش، سپاه، جهاد، نیروی انتظامی، وزارت دفاع و بخش‌های کشوری].
۱) چون هر رشته علمی ضمن حفظ کلیات روش‌های تحقیق و پژوهش، ویژگی‌های خاص و تخصصی حوزه خودش را دارد، آیا ما یک روش خاص پژوهش در حوزه دفاع مقدس را تدوین کرده‌ایم و به اجماع پژوهشگران رسیده است؟ این از وظایف بنیاد حفظ آثار و پژوهشگاه علوم و معارف است.
۲) ایجاد بانک جامع از پژوهش‌های انجام‌شده و در دست اقدام از پژوهش‌های دفاع مقدس و همچنین اسناد و مدارک این حوزه و در دسترس قرار دادن آن‌ها.
۳) تدوین نقشه جامع علمی و درخت‌واره پژوهش‌های سطوح و بخش‌های مختلف مرتبط با دفاع مقدس و مقاومت.
۴) ما نیازمند تربیت پژوهشگران نخبه و جوان هستیم که این مسیرِ یافتن و ورز دادن گنج دفاع مقدس را ادامه دهند؛ کار‌هایی آغاز شده که ارزشمند، اما ناکافی است.
۵) تلاش برای حرکت در مسیر تولید علم و در نهایت نظریه‌پردازی؛ زیرا دفاع مقدس یک نظریه در سطح کلان است. نبرد شبانه، یک نظریه است و نبرد در مناطقی که هیچ ارتشی در دنیا تصور آن را هم نمی‌کند، مانند خیبر، بدر و والفجر ۸، یک نظریه است.
یک نظریه به راحتی تولید نمی‌شود. اما ما نیاز به نظریه‌پردازی در حوزه مقاومت و دفاع مقدس داریم و با این نظریات است که دفاع مقدس با عمق بالایش ماندگار خواهد شد.
۶) در مورد ساماندهی مراکز و سامانه‌های پژوهشی مرتبط و زنجیره‌سازی از آن‌ها، نیاز به قطب‌بندی داریم و ممکن است هر بخش را به یک سازمان واگذار کنیم.
در خصوص سیاست و راهبرد، در مدیریت فرماندهی، پزشکی و بهداشت و درمان، اطلاعات، زرهی، پدافند، دریایی، هوایی، مهندس رزمی و تخریب و سایر بخش‌ها از این‌ها نیازمند قطب‌بندی سازماندهی است تا کار تکراری انجام نشود و این منظومه باید مانند نخ تسبیح اندیشیده به هم متصل باشند؛ این یک حرکت خطی نیست و بسیار پیچیده است؛ اما کاملاً ضرورت دارد.
مسئله ساماندهی، تقسیم کار، قطب‌بندی و نظارت بر پژوهش‌ها خودش داستان مفصلی دارد که ضرورت دارد، انجام شود.
۷) ساماندهی و تقویت پشتیبانی‌ها در ابعاد مختلف و ترجمه به زبان دیگر و انتشار مناسب نتایج پژوهش‌ها از ابعاد دیگر است.
۸) در آخر قدردانی از پژوهشگران در این حوزه‌هاست. این موضوع، موضوع بسیار مهمی است و بحمدالله این آیین با چنین رویکردی برگزار شده است؛ در تمدن‌سازی ملت ایران، ساختن آینده کشور، ساختن جوانان و نسل آینده که دفاع مقدس و مقاومت نقش عمده‌ای را بر عهده دارند.
بر ما بازماندگان و جاماندگان از قافله شهیدان، فرض است چنین مسیری را با حوصله، دقت و تحمل مشکلات طی کنیم.
از ثمرات آن اگر امروزه سالی چند دَه اثر پژوهشی ارزشمند به خاتمه می‌رسد، ان‌شاءالله در سال‌های آینده با ضریب‌های بالاتر شاهد انتشار چنین مجموعه‌های ارزشمندی با کمیت و کیفیت بیشتر و مناسب‌تری باشیم.
موفق باشید.
والسلام علیکم و رحمةالله و برکاته.
انتهای پیام/ 200
