به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس یکی مراکز مهم در حوزه انتشار کتاب‌هایی موضوع دفاع مقدس است که آثار مرجع و قابل استنادی را در موضوع تاریخ جنگ تحمیلی، روزشمار جنگ ایران و عراق، تاریخ شفاهی، اطلس هملیات‌ها و کارنامه عملیاتی منتشر کرده است.
ایام نوروز 1400به دلیل شیوع بیماری کرونا که فرصتی برای دید و بازدید معمول سال‌های گذشته وجود ندارد، بهترین زمان برای مطالعه در خصوص دفاع است و از آنجایی که مرکر اسناد و تحقیقات دفاع مقدس آثار متنوعی را به علاقه‌مندان عرضه کرده است برخی از آنها در ادامه معرفی می‌شوند.
قدرت متعالی
کتاب «قدرت متعالی» با عنوان فرعی «الگوی قدرت جمهوری اسلامی ایران در دوران دفاع مقدس» نوشته «یعقوب نعمتی وَروجنی» است که به تازگی توسط «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» منتشر شده است. چنان که از عنوان این کتاب برمی‌آید، «قدرت متعالی» در باره تشریح و تفسیر مدل قدرت ایران اسلامی در جنگ تحمیلی است، مدلی که توانست پیروزی‌های پی‌درپی برای کشور به همراه داشته باشد.
الگوی قدرت در جمهوری اسلامی ایران پدیده‌ای نوظهور در میان قدرت‌های جهان بود به همین سبب درک و دریافت آن نیازمند تفسیر در همه ابعاد آن است. نویسنده کتاب نیز کوشیده تا در اندازه‌ای حدود و ماهیت الگوی قدرت در ایران اسلامی را روشن کند.
«مقدمه و تمهیدات نظری»، «چیستی قدرت»، «رهبری متعالی امام خمینی (ره) در دوران دفاع مقدس»، «مولفه‌های قدرتساز دین اسلام در دوران دفاع مقدس»، «مولفه‌های مردمی قدرت در دوران دفاع مقدس» و «تحلیل سازه‌انگارانه کنش دفاعی جمهوری اسلامی در دوران دفاع مقدس» از مباحث کلی این کتب است.
«قدرت متعالی» در 431 صفحه به قلم «یعقوب نعمتی وروجنی» به نگارش درآمده و توسط «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» در 1000 نسخه منتشر شده است.
گیل مانا
کتاب «گیل مانا» روایت خاطرات سردار محمدعلی حق‌بین فرمانده گردان کمیل از لشکر 16 قدس گیلان در دوران دفاع مقدس است که به همت «سیده نساء هاشمیان سیگارودی» به نگارش درآمده است.
این کتاب در 10 فصل شامل آغاز جنگ، فضای ناامن کردستان، مأموریت‌های درون‌مرزی، عملیات‌های برون‌مرزی، عملیات کربلای 2، عملیات کربلای 5، انتقال جبهه‌های جنگ از جنوب به غرب، عملیات والفجر 10 و پایان جنگ تنظیم و تدوین شده است.
سردار محمدعلی حق‌بین سال 1361 و در سن 16 سالگی به عنوان امدادگر به عضویت تیپ 25 کربلا درآمد و به تدریج نیروی رزمی شد. سال 1362 در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ثبت نام کرد و به همراه تیپ قدس گیلان به عنوان فرمانده گروهان عمار در عملیات‌های متعدد پاک‌سازی کردستان و چند ماموریت برون‌مرزی حضور داشت.
از انتهای سال 1364 تا ابتدای سال 1367 جانشین فرندهان گردان کمیل، شهیدان حسن رضوان‌خواه و محمد اصغری‌خواه بود و پس از شهادت اصغری‌خواه یا حکم فرمانده لشکر قدس، فرمانده گردان کمیل شد و تا سال 1376 فرمانده گردان بود.
وی بعد از آن مسئولیت مختلفی داشت، بعد از شروع فعالیت‌های گروه‌های تروریستی تکفیری در سوریه، لشکر قدس گیلان ماموریت یافت تا به مصاف نیروهای تروریست یرود. عملیات برجسته این لشکر در تاریخ 13 بهمن 1394 تحت عنوان نصر 2 بود که رزمندگان لشکر، منطقه شیعه نشین نبل‌الزهرا را پس از چهار سال محاصره آزاد کردند. در سال 1398 سردار حق‌بین مفتخر به دریافت نشان فتح 3 شد. وی هم اکنون مسئول اداره رزمی تخصصی معاونت آموزش کل سپاه فعالیت می‌کند.
«گیل مانا» روایت «محمدعلی حق‌بین از هشت سال دفاع مقدس» در 472 صفحه مصور به قلم «سیده نساء هاشمیان سیگارودی» به نگارش درآمده و توسط نشر «مرز و بوم» و «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» در 1000 نسخه منتشر شده است.
طبیب زندان دولتو
کتاب «طبیب زندان دولتو»، به روایت «سید مسعود خاتمی» و به کوشش «محمدرضا باقری» به نگارش درآمده است در 14 فصل شامل از تولد تا انقلاب اسلامی، اسارت در زندان دولتو، تدابیر مدیریتی در استان فارس، از فرماندهی منطقه فارس تا عضویت در شورای عالی سپاه، مسئولیت در بهداری جنگ و معاونت حقوقی ـ پارلمانی وزارت سپاه، شکل‌گیری ستاد امداد و درمان و اقدامات آن، بسیج جامعه پزشکی برای پشتیبانی از جنگ، متخصصان متعهد، مسئله بهداشت در جنگ تحمیلی، مواجهه جامعه پزشکی با عوامل ناشناخته شیمیایی در جنگ، تحقیقات و اقدامات کادر پرشکی برای کمک به مجروحان شیمیایی، شیوه‌های درمان مصدومان شیمیایی، ادامه روند درمان مجروحان بعد از جنگ تحمیلی و تاریخچه تشکیل و توسعه دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج) تنظیم شده است.
«طبیب زندان دولتو»، تاریخ شفاهی «سید مسعود خاتمی» در 304 صفحه مصور به کوشش «محمدرضا باقری» به رشته تحریر درآمده و توسط «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» در 1000 نسخه منتشر شده است.
اطلس لشکر 17 علی بن ابیطالب (ع) در دوران دفاع مقدس
«اطلس لشکر 17 علی بن ابیطالب (ع) در دوران دفاع مقدس» به قلم «نادر زارع‌زاده» منتشر شده در هفت فصل شامل: تولد و تکامل، تمرین نبرد، شکوفایی یگان، شکوه فرماندهی، اوج قدرت، ادای تکلیف و روایت حماسه تدوین و تنظیم شده است.
«اطلس لشکر 17 علی بن ابیطالب (ع) در دوران دفاع مقدس» در 334 صفحه مصور به کوشش «نادر زارع‌زاده» به نگارش درآمده و توسط «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» در 1000 نسخه منتشر شده است.
ویرانی دروازه شرقی
کتاب «ویرانی دروازه شرقی» روایت مستندگونه یکی از سران رژیم بعث عراق است که به دلیل موقعیتی که در رژیم بعث عراق داشته اطلاعات دسته اولی از وقایع جنگ عراق با ایران و اشغال کویت توسط صدام به خواننده ارائه می‌دهد.
این کتاب در پنج فصل شامل: جنگ عراق با ایران، بعد از جنگ با ایران، اشغال کویت و جنگ عراق با متحدین، صدام و امنیت او در عراق، حرکت‌های مردمی و مخالفان علیه صدام تنظیم شده است.
وفیق السامرائی یکی از سرلشکران ارتش بعثی صدام بوده که در بیشتر زمان‌های جنگ هشت‌ساله ایران و عراق به‌عنوان مدیر امور ایران در اطلاعات کل نظامی رژیم بعثی مشغول به کار بوده و در واقع مغز متفکر ارتش عراق در امور اطلاعاتی و شناسایی عملیات‌ها بوده که بیشتر برنامه‌ریزی‌ها و ترفندها و حیله‌های نظامی رژیم بعثی، بر اساس تفکرات و ایده‌های وی شکل‌گرفته و به همین جهت نقش وی در راهبری عملیات‌های عراقی‌ها علیه ایران، به‌ویژه عملیات‌هایی همچون کربلای ۴ و عملیات بازپس‌گیری فاو، محوری و سرنوشت‌ساز بوده است.
«ویرانی دروازه شرقی» به قلم «وفیق سامرائی» تالیف و به کوشش «عدنان فاروقی» در 671 صفحه مصور ترجمه و توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در 1000 نسخه منتشر شده است.
بازگشت به هور
روزشمار «بازگشت به هور» به رویدادهای 15 بهمن‌ماه 1363 تا 17 فروردین 1364 می‌پردازد که شامل وقایع نظامی و سیاسی مرتبط با جنگ تحمیلی است.
این کتاب روزشمار «بازگشت به هور» اگرچه 62 روز از دوران هشت‌ساله دفاع مقدس را شامل می‌شود اما باید گفت این مقطع زمانی پر از حوادثی است که هم از بُعد نظامی و هم غیرنظامی از اهمیت بالایی برخوردار است و هرکدام از این حوادث مطرح‌شده نیازمند تحقیق و پژوهشی مجزا می‌باشد.
نویسنده طرح و اجرای عملیات بدر را به عنوان موضوع اصلی و مهم در بُعد نظامی روزشمار سی و پنجم مطرح در نظر گرفته است و نیز موضوع مهم دیگری که در این کتاب مورد بحث قرارگرفته است تمایل گروه اتحادیه میهنی کردستان عراق (طالبانی‌ها) برای همکاری با ایران بود که این نیز در این اثر مفصل تشریح شده است.
به گفته علیرضا لطف‌الله زادگان موضوعات کتاب شامل معرفی منطقه عملیاتی بدر از نظر جغرافیایی، سیاسی و نظامی، شناسایی‌ها، ابتکارات ویژه به کار گرفته‌شده در عملیات آبی‌خاکی در منطقه باتلاقی هور، چگونگی عبور از خط خودی تا خط دشمن، اهداف عملیات، سازمان رزم و یگان‌های شرکت‌کننده و شرح عملیات بدر طی شش روز عملیات سخت و طاقت‌فرسا شامل پیشروی نیروها در هور، تصرف خط اول دشمن، پیشروی در جناحین و پیشرو، چگونگی مقابله دشمن، مقاومت نیروهای خودی، عملکرد ویژه یگان‌ها خصوصاً لشکر 31 عاشورا و شهادت مهدی باکری و چند تن از فرماندهان در منطقه معروف به «کیسه‌ای» می‌شود.
«بازگشت به هور» در 1072 صفحه مصور به قلم «علیرضا لطف‌الله زادگان» و «سیدرضا صباحی» تدوین شده و توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در 500 نسخه منتشر شده است.
اتحاد شوم
کتاب «اتحاد شوم؛ اسناد رسمی همکاری آمریکا با رژیم صدام در جنگ تحمیلی (سال‌های 1980 تا 1984 میلادی)» به نویسندگی «جویس بتل» است و توسط مجید کریمی به فارسی ترجمه شده است.
کوشش نگارنده در این تدوین این کتاب آن بوده که هر سند را در سه دسته‌بندی موضوعی جای دهد؛ این اثر مبتنی بر مدارک و اسناد مکمل و برای نشان دادن اهمیت سند اضافه شده است. با بررسی مجموعه اسناد این کتاب، پژوهشگران درک بهتری از پشت پرده حامیان ارتش عراق در جنگ با ایران به دست خواهند آورد و البته مناسبات سیاسی ظالمانه و ریاکارانه آمریکا را نیز آشکار می‌کند.
کتاب «اتحاد شوم؛ ...» در دو فصل تنظیم شده است؛ «اسناد از کجا به دست آمده است؟»، «جویس بتل کیست؟»، «مقدمه بتل بر انتشار دیجیتالی اسناد»، «نتیجه گیری بتل» و «نقد اسناد تازه منتشر شده» از موضوعات این فصل هستند.
همچنین در فصل دوم که اسناد نام دارد؛ بیش از 60 عنوان سند در ارتباط با ارتباط و همکاری وزارت امور خارجه آمریکا با رژیم صدام در طول جنگ تحمیلی نتشر شده است.
«اتحاد شوم؛ اسناد رسمی همکاری امریکا با رژیم صدام در جنگ تحمیلی (سال‌های 1980 تا 1984 میلادی)» در 767 صفحه مصور با ترجمه و تدوین مجید کریمی به نگارش درآمده و توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در 1000 نسخه منتشر شده است.
از ری تا شام
«از ری تا شام» تاریخ شفاهی سردار «احمد غلامی» جانشین تیپ 10 سیدالشهدا (ع) و فرمانده تیپ 110 خاتم‌الانبیا (ص) در دوران دفاع مقدس است. این کتاب در شش بخش شامل «از کودکی تا انقلاب اسلامی»، «مهار بحران‌های امنیتی در نخستین ماه‌های انقلاب»، «مقاومت در خرمشهر، عملیات در بازی‌دراز»، «بیرون راندن متجاوز از بستان تا خرمشهر»، «ناکامی‌ها در جنوب، توفیق محدوده در حاج عمران» و «توقف در هور و ماجراهای سپاه منطقه 10 (تهران)» تدوین شده است.
نتیجه 18 جلسه گفت‌وگو مرحوم علی مژدهی با سردار غلامی، کتاب «تاریخ شفاهی سردار احمد غلامی» است که این گفت‌وگوها از 22 اردیبهشت 1394 آغازشده و تا اول اردیبهشت 1395 ادامه یافته است. در این کتاب در خصوص زندگی و فعالیت‌های احمد غلامی از تولد تا قبل از انتصاب او به فرماندهی تیپ 110 خاتم‌الانبیا (ص) گفت‌وگو شده است.
در جریان برگزاری جلسات تاریخ شفاهی «احمد غلامی» دو اتفاق ناگوار رخ داد که گفت‌وگوها را ناتمام گذاشت. نخست آنکه «علی مژدهی» مجری پروژه سردار «احمد غلامی» به دیار حق شتافت و دوم اینکه سردار غلامی که از مدت‌ها قبل به عنوان مستشار نظامی در صحنه‌های نبرد علیه داعش در عراق و سوریه حضورت می‌یافت، روز نهم شهریور 1395 در آخرین مأموریت خود در حلب سوریه هدف اصابت ترکش قرار گرفت و به شهادت رسید.
«از ری تا شام» در 536 صفحه به کوشش «علی مژدهی» تدوین و توسط انتشارات مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس روانه بازار کتاب شده است.
در مسیر پیروزی
کتاب «در مسیر پیروزی» که به کوشش «امیر رزاق‌زاده» شده است نگاهی دارد به زندگی سردار «مرتضی قربانی» از رزمندگان و فرماندهان دوران جنگ تحمیلی.
این کتاب در 18 فصل شامل: «از کودکی تا دفاع مقدس»، «مقاومت در خرمشهر»، «اشغال خرمشهر»، «عملیات در کوی ذوالفقاری و محور ایران گاز»، «تشکیل محورهای مقاومت در آبادان»، «عملیات‌های تپه مدن»، «عملیات ثامن الائمه (س) و شکست حصر آبادان»، «تدارک عملیات طریق‌القدس»، «عملیات طریق‌القدس و آزادسازی بستان»، «»نبرد چزابه و آمادگی برای عملیات فتح‌المبین»، «عملیات فتح‌المبین و آزادسازی مناطق غرب کرخه»، «طراحی عملیات بیت‌المقدس»، «مرحله اول و دوم عملیات بیت‌المقدس»، «مرحله سوم و چهارم عملیات بیت‌المقدس»، «عملیات رمضان» و «عملیات محرم» تنظیم و تدوین شده است.
این کتاب حاصل 16 جلسه گفت‌وگو با سردار مرتضی قربانی است که در سال‌های 1388 تا 1391 انجام شده است. بررسی عملیات‌های طریق‌القدس، فتح‌المبین، بیت‌المقدس، محرم و رمضان از مباحث کلی این کتاب است.
«در مسیر پیروزی، تاریخ شفاهی مرتضی قربانی» در 479 صفحه مصور به کوشش «امیر رزاق‌زاده» تدوین و توسط «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» در 2000 نسخه منتشر شده است.
تاریخ شفاهی دفاع مقدس، روایت حسن رستگارپناه
مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در ادامه فعالیت خود در حوزه نشر تاریخ شفاهی، مجموعه خاطرات سردار «حسن رستگارپناه» را منتشر کرد.
این کتاب که به کوشش «رضا صادقی» تدوین شده‌است، در 12 فصل شامل «فعالیت‌های انقلابی تا مأمور شدن به کردستان»، «مذاکره هیئت حسن نیت با احزاب و گروه‌ها»، «مسئولیت‌ها در کردستان تا آغاز حمله عراق»، «قرارگاه عملیاتی شمال کردستان تا فرماندهی سپاه مریوان»، «مدیریت بحران در کردستان»، «حوادث سال‌های 1360 و 1361 در کردستان»، «از تاسیس تیپ قدس تا مسئولیت واحد عملیات سپاه کردستان»، «احداث پایگاه‌های نظامی در کردستان»، «لزوم توازن اقدامات عمرانی ـ خدماتی بااقدامات نظامی»، «فرماندهان سپاه استان کردستان»، «فرماندهان قرار حمزه سیدالشهدا (ص)» و «گروه‌های نوظهور و بحران‌های جدید کردستان» تنظیم شده است.
«تاریخ شفاهی دفاع مقدس، روایت حسن رستگارپناه» به کوشش «رضا صادقی» در 447 صفحه مصور تنظیم و توسط «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» در 1000 نسخه منتشر شده است.
نخستین عملیات بزرگ در شمال غرب
مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در راستای انتشار مجموعه «روز شمار جنگ ایران و عراق» بیست و هفتمین جلد از این مجموعه با عنوان «نخستین عملیات بزرگ در شمال غرب؛ والفجر4» را منتشر کرده است.
کتاب فوق با عنوان فرعی «انفجار مقر تفنگداران آمریکایی در بیروت؛ سفر فرستاده ویژه ریگان به بغداد» به قلم «علیرضا لطف‌الله زادگان» و «ایرج همتی» تألیف شده به وقایع روزهای 23 مهر تا 30 آذر 1362 می‌پردازد.
«عملیات‌های نیروهای خودی»، «اقدام عراق به بمباران شهرها و حملات شیمیایی و موشکی علیه اهداف غیرنظامی»، «عملکرد گروه‌های مسلح ضد انقلاب و اقدامات نیروهای خودی برای مقابله با آن»، «قطعنامه شماره 540 شورای امنیت سازمان ملل» و... از مباحث کلی این جلد از مجموعه «روز شمار جنگ ایران و عراق» است.
کتاب «نخستین عملیات بزرگ در شمال غرب؛ والفجر4» به کوشش «علیرضا لطف‌الله زادگان» و «ایرج همتی» در 1440 صفحه مصور به نگارش در آمده و توسط «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» در 500 نسخه منتشر شده است.
جنگ شهرها
حمله هوایی و موشکی رژیم بعث عراق به مناطق مسکونی ایران بخشی مهم از تاریخ جنگ تحمیلی است که به پرداختن به آنها ضرورتی انکار ناپذیر دارد. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس در ادامه فعالیت‌های خود مبنی بر انتشار اسناد دسته اول مرتبط با جنگ تحمیلی مجموعه «جنگ شهرها» را منتشر کرده است که در جدیدترین مجلد آن به حمله‌های هوایی عراق به شهر تهران پرداخته است. حمله‌هایی که با آغاز جنگ تحمیلی آغاز و در بعد از 1363 افزایش یافت.
«زینب اسلامی» نویسنده این کتاب است که در 374 صفحه همه اسناد مرتبط به این موضوع را به صورت روزشمار جمع‌آوری کرده است.
«شروع جنگ»، «دوره اول جنگ شهرها در تهران»، «آتش‌بس کوتاه مدت و تلاش‌های بین‌المللی برای صلح»، «از سرگیری جنگ شهرها»، «تلاش‌های دیپلاماتیک»، «ادامه تلاش‌های دیپلماتیک و بمباران تهران» و «موشک‌باران تهران» از بخش‌های این کتاب است.
«جنگ شهرها، تهران» در 374 صفحه به قلم «زینب اسلامی» به نگارش درآمده و توسط «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» در 1000 نسخه منتشر شده است.
بیست‌ودو روز نبرد
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام مقدس جمهوری اسلامی بسیاری از دولت‌های دنیا از گسترش نهضت امام خمینی (ره) احساس خطر کردند به همین منظور با حمایت از منافقین و گروه‌های تجزیه‌طلب سعی در از میان بردن و یا تضعیف انقلاب اسلامی کردند که حوادث سال‌های ابتدای انقلاب اسلامی در سنندج نمونه‌ای از اقدامات تجزبه‌طلبان است.
کتاب «بیست‌ودو روز نبرد، بررسی آزادسازی سنندج 1359 ـ 1357» که به قلم «مجید نداف» به نگارش درآمده است نگاهی دارد به مقابله رزمندگان ایران اسلامی با تجزیه‌طلبانی که قصد جدا کردن کردستان از ایران را داشتند.
این کتاب در سه فصل با عنوان «سیمای عمومی سنندج»، «در آستانه رویارویی نهایی» و «روزشمار شرح نبرد» تنظیم شده است که هر فصل با ذکر جزییات و به تفصیل به شرح رویدادهای سال 1359 در سنندج پرداخته است.
«بیست‌ودو روز نبرد» در 666 صفحه مصور به قلم «مجید نداف» نوشته شده و توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر شده است.
کوهستان آتش
«کارنامه عملیاتی لشکر 27 محمد رسول الله (ص)» عنوان مجموعه کتاب‌های پژوهشی است که به شرح عملیات‌های مختلف لشکر 27 محمد رسول الله (ص) در جنگ تحمیلی می‌پردازد. پیش از این چهار عنوان از این مجموعه منتشر شده است که اینک جلد پنجم آن تحت عنوان «کوهستان آتش» با عنوان فرعی «در مأموریت شناسایی محور بمو ـ دربندی‌خان و نبردهای والفجر 3 و والفجر4 (اردیبهشت تا آذر 1362)» با پژوهش و نگارش «گلعلی بابایی» منتشر شده است.
این کتاب در ده فصل به شرح زیر تدوین و تنظیم شده است: «تلاش برای برون رفت از بن بست»، «جنوب قفل شد؛ به غرب فکر کنید» «تجدید سازمان در قلاجه»، «عملیات والفجرـ3 کمین کوموله»، «شناسایی بمو ـ دربندی خان؛ پرسه در یال‌ها و شیارها»، «تدارک نبرد بزرگ»، «فرجام یک رویا؛ لغو والفجرـ 5»، «کوخلان؛ عزیمت به راه‌کارهای سوخته»، «جدال در شرق پنجوین» و «تمام همت؛ در مصاف ماهر عبدالرشید» همچنین در بخش آخر عکس‌ها، اسناد و نقشه‌های مورد استناد کتاب نیز آورده شده است.
«کوهستان آتش» در 895 صفحه مصور به قلم «گلعلی بابایی» نگارش و توسط «مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس» و «نشر27» در 1000 نسخه منتشر شده است.
انتهای پیام/ 161
