گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس: «سید مهدی شجاعی» نامِ آشنای ادبیات دینی ایران است؛ این نویسنده اگرچه در زمینه‌های مختلفی از جمله داوری جشنواره‌های مختلف سینمایی و تئاتر پیشینه برجسته‌ای دارد، اما حضور فعال و مستمرشان در زمینه ادبیات دینی از هر موضوعی پررنگ‌تر بوده است و به همین واسطه کتاب‌های متعددی از او به چاپ رسیده است.
«بر محمل بال ملائک»، «ضریح چشم‌های تو»، «دست دعا، چشم امید»، «دو کبوتر، دو پنجره، یک پرواز»، «متقین»، «امروز، بشریت…»، «خدا کند تو بیایی»، «کشتی پهلو گرفته»، «بوی سبز پونه‌ها»، «بدوک»، «خار و دل»، «از دیار حبیب»، «حرف‌هایی که، کهنه نمی‌شوند»، «تنها راه رستگاری»، «شکوای سبز ۱»، «پدر، عشق، پسر»، «عشق به افق خورشید»، «صمیمانه با جوانان، وطنم»، «مناجات»، «آفتاب در حجاب»، «گزیده ادبیات معاصر» (مجموعه داستان)، «رزیتاخاتون»، «مردان و رجزهایشان»، «شکوای سبز»(۲)، «سانتاماریا» (مجموعه داستان)، «غدیر، کمی آنسوتر»، «کجایی ای فرزند احمد»، «آسمانی‌ترین مهربانی»، «غیرقابل چاپ»، «آیینه‌زار»، «طوفان دیگری در راه است»، «آیین زندگی»، «سری که درد… می‌کند»، «دموکراسی یا دموقراضه» و «سقای آب و ادب» برخی از آثار سید مهدی شجاعی در زمینه ادبیات داستانی است.
شجاعی همچنین در زمینه نمایشنامه، فیلم‌نامه و آثار ترجمه کارهای دیگری از جمله «کرشمه خسروانی، یا مخالف بیداد یه طرز همایون»، «مردی از جنس نور»، «یعقوب‌ترین یوسف، یوسف‌ترین زلیخا»، «زیارت امام رضا (ع)»، «دعای افتتاح»، «مناجات شعبانیه»، «دعای ندبه»، «دعای عرفه»، «چشم خفاش»، «تیر چراغ برق»، «قله دنیا ۱»، «بدوک»، «کمین»، «دیروز بارانی»، «مسافر کربلا»، «قله دنیا ۲» و «مرد رؤیاها» را به‌نگارش در آورده است.
افتتاح رمضان با دعا
دعای افتتاح
کتاب دعای افتتاح متن این دعا به همراه ترجمه ی آن به قلم سید مهدی شجاعی است. انتشارات نیستان مجموعه ای چهار جلدی با نام نیایش ها و زیارت ها در قطع جیبی به چاپ رسانده که این کتاب جزء همین مجموعه است. در این کتاب می خوانی: اللهم انّ عفوک عن ذنبی، و تجاوزک عن خطیئتی، و صفحک عن ظلمی، و سترک علی قبیح عملی، و حلمک عن کثیر جرمی، عند ما کان من خطأی و عمدی، اطمعنی فی ان اسألک ما لا استوجبه منک، الذّی رزقتنی من رحمتک، و اریتنی من قدرتک، و عرّفتنی من اجابتک، فصرت ادعوک ءامناً، و اسأَلک متستأنساً لا خائفاً و لا وجلاً، مدلّاً علیک فیما قصدت فیه الیک، فان ابطاعنّی، عتبت بجهلی علیک خدایا!
عفو تو در مقابل گناهانم، چشم پوشی ات از لغزش هایم، گذشت تو از ستم هایم، پرده افکنی بر زشتی رفتارم، و صبوری و بردباری ات در مقابل فراوانی جرم هایم، به هنگام قصور و تقصیرم و یا نسیان و عصیانم، مرا به طمع انداخته که بازآنچه لیاقتش را ندارم از تو بخواهم؛ همان نیرویی که نشانم دادی، و همان لطفی که در اجابت به من فهماندی، تو همه ی این کارها را کردی تا در مقابل تو احساس امنیت کنم و بتوانم در کمال آرامش به راز و نیاز با تو بنشینم، در فضای انس و ملاطفت با تو مناجات کنم و بدون هراس و وحشت خواسته هایم را در دامن کرامت تو بریزم و به شاخسار اجابت تو بیاویزم. سابقه ی کرامت تو چنان کرده که این حقیر سر تا پا نیاز به درگاه تو با ناز می خرامم، خواسته ام را در لفاف کرشمه می پیچم و از تو طلبکارانه درخواست می کنم. و اگر در اجابت خواسته هایم تأنی کنی، از سر جهالت زبان گله می گشایم و با چشم عتاب به دست های تو نگاه می کنم.
مناجات
کتاب مناجات شامل مناجات‌های ادبی سید مهدی شجاعی است . زبان مناجات لحنی است دوگونه، هم فضای عرفانی مناجات را دارد و هم با ادبیات معاصر سازگار است. هر فصل از این مناجاتها با نگاه به حس و حال زمانی خاص نگاشته شده است.در این کتاب میخوانیم:
ای خدا! من از شراب چشم تو گر مست می‌شدم فارغ از این جهان و هرچه در او هست می‌شدم ای خدا! بی آب و نان و اگر بتوان زنده ماند، بی عشق جانان نمی‌توان! از این نعمت ناب زندگی محروممان مکن. ای خدا! من به سجود مستمر امواج، بر ساحل عبودیتت رشک می‌برم. مقام انسان را کهتر از آب و خاک مخواه.
شکوای سبز ۲
شکوای سبز ۲ دریافتی است از دعای ابوحمزه ثمالی. زبان کتاب بیش از ترجمه و نزدیک به دریافت است که در آن نویسنده به ترجمه تحت‌اللفظی و کلمه به کلمه بسنده نکرده است و ادبیاتی را به استخدام گرفته برای شیواتر شدن متن. در مقدمه میخوانیم:
دوست داری به معشوقت بگویی که: دوستش داری. و میگویی: دوستت دارم. خب؟ همین یک کلام؟ نه، دلت راضی نمیشود. دنبال گونه‌های دیگری از گفتن میگردی. و واژه‌های دیگری برای بیان کردن و عبارات دیگری برای انتقال این مفهوم ناب دوست داشتن. و باز میبینی که نشد. آشکارا کم میآوری.
دعای مکارم الاخلاق
شیرین و شاعرانه مثل دعا
دعای مکارم الاخلاق، نیایش بیستم از کتاب صحیفه سجادیه، مجموعه دعاها و مناجات امام چهارم شیعیان، زین العابدین علی بن الحسین (ع) است که در آن از زبان امام چهارم شیعیان به شورانگیزترین شکل ممکن از خداى متعال حضرت طلب اخلاق ستوده و اوصاف پسندیده شده و دورى از اخلاق ذمیمه و صفات رذیله که سعادت انسان به حقیقت از آن حاصل آید تقاضا شده است.
این دعا پیش از هر چیز به دلیل انتصاب آن به مقام والای امامت و در کنار آن جاری شدن از زبان امام سجاد (ع) از زیبایی خاصی بهره‌مند است؛ زیبایی که اوج آن را می‌توان در خواست‌ها و تقاضاهایی دانست که امام سجاد (ع) به عنوان نماینده خلق خدا روی زمین از خداوند برای تمامی مردمانش می‌خواهد:
خداوندا! به لطفت نیتم را برکت ببخش و با آنچه در دست توست یقینم را اصلاح کن و به قدرتت تباهی‌ها و خرابی‌های من را سامان بده.
خداوندا! خودت تمامی دل‌مشغولی‌های من را سامان ببخش و مرا به کاری بگمار که فردا سراغش را از من می‌گیری و روزگارم را متناسب با هدف آفرینشم قرار بده.
از سوی دیگر عنوان شده است که دعای مکارم الاخلاق برنامه انسان‌سازی است و امام سجاد با قرائت این دعا فهرستی زیبا و عارفانه از سجایای انسانی و خلقیات کریمه آدمی را بیان می‌کنند و گفته شده تاثیر این دعا به حدی است که اگر انسانی به صفات بیان شده در این دعا متخلق شود، به رفیع‌ترین مقام خود نائل خواهد آمد.
انتشارات کتاب نیستان این دعا را روانه بازار کتاب کرده است که در آن شجاعی با بیانی شاعرانه دست به ترجمه متن این دعا زده است.
هرچند که سید مهدی شجاعی پیش از این نیز در قالب کتاب‌های دیگری این دست ترجمه‌ها را به مخاطب خود ارائه کرده بود، اما ویژگی اصلی کار او در هر یک از این آثار، انتخاب واژگان و حاکم کردن روحیه‌ای بر متن ترجمه است که متناسب با فضا و ساختار آن اثر به حساب می‌آید.
او در این ترجمه مخاطبش را با واژگان و اصطلاحاتی به دنیای نیایش امام سجاد (ع) وارد می‌کند که متناسب با شأن این دعاست؛ واژگانی که در کنار تضرع و بیان حقارت انسان در پیشگاه ازلی، از خداوند به ساده‌ترین شکل ممکن و برای کاربردی‌ترین خواسته‌ها و نیازهای انسانی طلب کمک و یاری می‌شود:
خدایا! به تکبر دچارم مساز و مرا بنده تمام عیار خود کن و درخت عبادتم را به آفت غرور و خودپسندی تباه نکن و توفیق کارهای خیر برای مردم را نصیب دست‌های من بساز و بنای آن کارها را به سیلاب منت ویران مساز و پای جانم را به قله‌های بلند اخلاق برسان و مرا از آفت فخرفروشی برهان.
استفاده از عبارت و جملات ساده و در عین حال احساس‌برانگیز یکی از ویژگی‌های اصلی این ترجمه است که در کنار ویرایش و کتاب‌سازی درخور توجه این اثر به تأثیرگذاری آن بیش از پیش افزوده است. تلفیق متن عربی دعا به همراه ترجمه متفاوت شجاعی از متن دعا در کنار روانی متن و سلیس بودن در روایت، از مهم‌ترین ویژگی‌های این ترجمه شجاعی به شمار می‌رود.
خدا مال همه است!
«خدا مال همه است!» مجموعه مناجات‌های کوتاه و مینیمال شجاعی است که با موضوعات مختلف ایراد شده.
ساختار متنی این مناجاتها تداعی‌کننده حس دعا برای مخاطب آن است و شجاعی با تکیه بر صفات رحمانیت عام خداوند در عالم هستی و تعمیم آن به ساختارهای مختلف زیست انسانی، دعاواره‌های کوتاهی را خلق کرده که برای طیف وسیعی از مخاطبان شنیدنی و خواندنی است.
نکته قابل توجه دیگر درباره متن این اثر را باید در استخدام زبان بسیار ساده و روان برای روایت دانست. شجاعی همان‌طور که در عنوان این اثر حس مالکیت درونی برای خداوند را متوجه همه ابنا بشر می‌داند، در نگارش متون دعاواره خود در این کتاب نیز تلاش کرده زبان و بیان و حس‌برانگیزی و توصیفی را به کار ببرد که در تمنای بهره‌مندی از جرعه‌‌های رحمانیت عام پروردگار است. از سوی دیگر نویسنده در خلق این عبارت در کنار توجه به این مساله سعی کرده است تمایلات و نیات خود در دعا را به شیوه‌ای بازگو کند که نیازها و درخواست‌های عام بسیاری از مخاطبان جامعه انسانی را شامل شده و خوانش آنها از سوی هر طیفی از مخاطبان بتواند نمایشگر بخشی از تمنای آنها در مواجهه با پروردگارشان باشد.
شجاعی همچنین تلاش کرده ساختار کلاسیک دعا و نیز به کار گرفتن عبارت و اصطلاحات خاص برای ادای آن را در این متن مد نظر داشته باشد و از این حیث نیز نیاز مخاطبان را برآورده ساخته و ساختار کلاسیک متون این‌چنینی را نیز برآورده سازد.
کتاب نیستان «خدا مال همه است!» را با گرافیکی تازه که با همکاری مینا عظیمی شکل گرفته و طرح جلدی از حمید مازیار منتشر کرده است.
در مقدمه کتاب می خوانیم: خدا مال همه است. مال من. مال شما. مال یکایک ما و شما. خدا نمایندگی انحصاری ندارد. خدا به تعداد آدم‌ها در زمین شعبه دارد. خدا تنها امکانی است که هیچ کس نمی‌تواند از من و شما بگیرد. خدا تنها دارایی است که فقیران بیشتر از ثروت اندوزان دارند. خدا تنها ذخیره‌ای است که هیچ حکومتی نمی‌تواند مردم را از آن محروم کند یا توزیع آن را در اختیار خود بگیرد یا کوپنی و جیره‌بندی‌اش کند.
انتهای پیام/ 121
