به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، دومین نشست مجازی نقد سینما و تلویزیون با عنوان «رمضان در تلویزیون» از سوی سایت راه‌نوشت پیرامونِ تلویزیون مطلوب ماه مبارک رمضان با حضور نعمت‌الله سعیدی، کارشناس فرهنگ و هنر، رضازاده محمدی پژوهشگر تلویزیون، احسان دهقانی خبرنگار سینما و با اجرای سید رسول منفرد برگزار شد.
در ابتدای این نشست نعمت‌الله سعیدی، کارشناس عرصه فرهنگ و هنر با بیان اینکه در ایام فتنه سال ۱۳۸۸ مستندی با نام «ایران سبز» ساخته شد، اظهار داشت: در آن مستند چوپانی حضور داشت که افزون بر اطلاعات بسیاری که داشت دارای تحلیل سیاسی بود که حجم بالای این تحلیل‌ها و اطلاعات در آن زمان از سوی یک چوپان، مخاطب را شگفت‌زده می‌کرد.
وی با بیان این که رمضان خودش رسانه، محصول رسانه‌ای و بهانه‌ای برای تقویت رسانه است، گفت: این ماه مبارک فرصتی در جهان اسلام برای ایجاد مخاطب تعریف می‌کند، مخاطبی که در بستر دین برای دریافت محصول فرهنگی و دینی تعریف می‌شود.
رمضان رسانه را تقویت و مخاطب را افزایش می‌دهد
سعیدی با بیان اینکه رمضان بستری مشترک در جهان اسلام است و نامگذاری روز قدس در این ماه دال بر این موضوع است گفت: رمضان رسانه را تقویت و مخاطب آن را افزایش می‌دهد و به نوعی گویا ماه مصرف گرایی دینی و فرهنگی است و در آداب دین داری‌مان نیز رمضان با ادعیه‌های مختلف همراه شده و برای سحر، افطار و شب‌های آن نیز گویا برنامه ریزی شده است.
وی فرصت رسانه‌ای رمضان را فرصتی برای طرح دین دانست و سؤالی که در صدا و سیما باید مطرح شود این است که «کدام دین؟» افزود: مواجهه‌ای که با مصرف گرایی در دین وجود دارد، دوری از اسراف گرایی است، اما این مصرف گرایی در مقوله‌های فرهنگی و دینی بر عکس است و ما توصیه به انجام هر چه بشتر اعمال عبادی و خوراک سالم فرهنگی شده‌ایم و رمضان فرصتی برای احیای اقتصاد فرهنگی است.
سریال مناسبتی نداریم، به مناسبت رمضان سریال پخش می‌کنیم
سعیدی در ادامه تصریح کرد: با یک بررسی اجمالی متوجه می‌شویم در ماه رمضان فی نفسه مخاطبان تلویزیون افزایش پیدا می‌کنند، اما ما در این سال‌ها سریال‌های مناسبتی نداشته ایم بلکه به مناسبت رمضان سریال‌هایی با تم اجتماعی ساخته ایم.
این کارشناس عرصه فرهنگ و هنر با بیان این که افراط در ورود به مباحث ماورائی در سریال‌ها سبب چند سال دوری از این موضوع شد، اظهار داشت: رسانه می‌خواهد تغییر مسئله ایجاد کند و به تبع آن به تغییر افکار برسد تا بتواند شاهد تغییر رفتار در میان مخاطب باشد.
ژانر معناگرا مهمترین ژانر در مسیر تغییر افکار
وی با بیان این که یکی از مهمترین ژانر‌ها در مسیر تغییر افکار ژانر معناگرا است، چرا که معاد که از اصول دین ماست از جنس ژانر معناگرایی است، خاطرنشان کرد: پیش فرض غلطی وجود داشت که مخاطب در ماه رمضان خسته از روزه داری برای گذران وقت نیاز به فضای شاد دارد و این مسئله سریال سازی را به سمت ساخت کمدی سوق داد.
سعیدی با بیان این که در بحبوحه گفتمان امید و نا امیدی ساخت آثار طنز موضوعیت دارد، اما مسئله این است که در درجه اول یک عقب نشینی در مفهوم دین به وجود آمده است، گفت: جریان فرهنگی نگاه و رویکرد ماورائی ساخت اثر را در نطفه خفه کرد و چند سال تلویزیون در این زمینه لال شده بود.
تفکر انتقادی تفکر جهان اسلام نیست
این کارشناس عرصه فرهنگ و هنر در ادامه تصریح کرد: تفکر انتقادی تفکر جهان اسلام نیست؛ چرا که به نسبی گرایی باز می‌گردد و ریشه در ناشکری دارد و ما در ادبیات خود وقتی از نقد صحبت می‌کنیم از نگاه ایجایی سخن به میان می‌آید.
چه سریالی مخاطب را آزار می‌دهد؟
در بخش دیگری از این نشست رضا زاده محمدی، کارشناس تلویزیون با بیان این که در ماه رمضان به سبب روزه داری یک فراغ بال حاصل می‌شود که مردم به واسطه بیش از پیش به تماشای تلویزیون می‌نشینند، گفت: بحث تقابل امید و ناامیدی که آقای سعیدی مطرح کردند بحث خوبی بود که تلویزیون امسال در این زمینه کار‌هایی کرده است.
وی در ادامه تصریح کرد: برنامه‌های تلویزیونی مثل ماه شبکه سه که پیش از افطار پخش می‌شود و برنامه تجربیات جهان پس از مرگ که از شبکه چهار پخش می‌شود برنامه‌های خوبی است که بر پایه تجربیات مردم ساخته شده اند.
رضازاده محمدی با اشاره به عقبگرد در سریال سازی ماه مبارک رمضان اظهار داشت: یکی از سریال‌های امسال به نام بچه مهندس سریال بدی نیست چراکه توانسته بحث هوش و علم ایرانی‌ها را به نمایش گذارد.
این کارشناس تلویزیون تصریح کرد: به نظر من یک سریال طنز بی سر و ته، اعصاب خورد کن‌تر از یک سریال درست و حسابی، اما با تم و موضوع جذاب و کشتار است.
سریال برای عرصه در جهان اسلام کم نداریم
رضازاده محمدی با بیان این که مسئله این است که آیا سریال توانسته از طریق نظم در داستان و غافلگیری تو را سرگرم کند، گفت: مسئله این است که سریال‌هایی مثل گاندو و بچه مهندس نشان داد که به هر حال ما هوش و ذکاوت هم داریم و بسیاری از این سریال‌ها توان عرضه در جهان اسلام به عنوان فرهنگ ایرانی اسلامی را دارند.
وی با بیان اینکه در میان سریال‌های ماه رمضان یک اثر نسبتا خوب و بقیه ضعیف هستند اظهار داشت: صدا و سیما همچنان مخاطب خود را دارد و حتی سریال‌هایی نظیر «نون خ» و «پایتخت» مخاطبان بسیاری از خارج کشور دارند.
تأکید بر ساخت شهرک سینمایی برای سریال سازی
رضازاده محمدی، بر اهمیت وجود شهرک سینمایی برای ساخت آثار تلویزیونی تأکید کرد و افزود: کره جنوبی یک شهرک سینمایی ساخته و حدود ۴۰ اثر تاریخی در آنجا ساخته است و این مسئله نشان می‌دهد که ما باید نسبت به اقتصاد سریال سازی‌مان نیز توجه کنیم.
این کارشناس عرصه تلویزیون در ادامه با اشاره به سریال احضار که در ماه رمضان پخش می‌شود، گفت: این سریال آنجایی که به سراغ روابط دختر و پسری می‌رود از لحاظ کیفی افت می‌کند و آنجایی که به مسائل ماورائی می‌پردازد یک تکانی می‌خورد و به نظرم نقطه قوت سریال هم همان مسئله احضار روح است.
تأثیر فضای انتقادی در جهت دهی مسیر سریال سازی و برنامه سازی تلویزیون
در بخش دیگری از این نشست نعمت الله سعیدی با بیان که فضای انتقادی تأثیر بسزایی در جهت دهی کارگردانان و نویسندگان در سریال‌سازی دارد، اظهار داشت: سریال احضار اگر بتواند همین مسئله را به مخاطب ثابت کند که روح وجود دارد و دنیا به همین کالبد دنیوی خلاصه نمی‌شود کار خود را کرده است اگر چه کار ضعیف هم باشد.
وی با بیان این که ما در آموزه‌های دینی خودمان یک تعریف از روح و جهان برزخ داریم و با ادبیات مسیحی و یا سرخ پوستی یک تعریف دیگر گفت: در ابتدا تصور می‌کردم که این سریال می‌خواهد یک تعریف میانه و تعریفی بر باور عوام از عالم ماوراء ارائه دهد، اما رفته رفته به مسیر صحیح خود بازگشت و توانست تعلیق خوبی هم به مخاطب ارائه دهد.
سعیدی با بیان اینکه در ماه رمضان به سبب فضای حاکم مردم کمتر به سمت تماشای سریال‌ها و شو‌های خارجی می‌روند و صدا و سیما باید از این فضا برای طرح مسائل معنوی و دینی بهره ببرد، گفت: قرآن کتاب قصص است و خداوند وقتی می‌خواهد بشر را هدایت کند برایش مثال می‌زند و قصه تعریف می‌کند.
نیاز به تعریف ژانر تخیلی، فانتزی در تلویزیون
وی در ادامه تصریح کرد: غیب و شهود در قرآن به هم پیوند خورده و در نگاه دینی بین دنیا و آخرت و عالم ماده و معنا تفیک وجود ندارد و این ادبیات فرصتی برای تعریف ژانر تخیلی و فانتزی در تلویزیون ایجاد که بهترین بستر آن ماه رمضان است.
سعیدی با بیان این که عرفان اسلامی در مقابسه با عرفان‌های سرخ پوستی و هنری بسیار کارآمدتر و برتر است، گفت: هنر ما هنر محتواست نه فرم گرایی و پیام امام خمینی (ره) به هنرمندان دال بر همین موضوع است و به راحتی در قصه‌های مان می‌توانیم پیوندی میان مسائل معنوی و ماورائی به عدالت ایجاد کنیم.
این کارشناس عرصه فرهنگ و هنر در ادامه تصریح کرد: رمضان باید فرصتی برای تلویزیون و تلویزیون نیز بستری برای رمضان باشد و این ماه مبارک بهترین فرصت برای نگاه جهانی به انقلاب اسلامی و جهانی کردن این انقلاب است.
لزوم پیوند حوزه علمیه و صدا و سیما در ادبیات سازی دینی
سعیدی در ادامه گفت: نقطه ضعف بزرگی که وجود دارد این است که فضای فکری و اندیشه‌ای ما با فضای هنری پیوند نمی‌خورد و حوزه علمیه با تلویزیون ارتباط ندارد و این ارتباط تنها در پخش سخنرانی‌های مذهبی خلاصه شده و در ادبیات سازی دینی و هنری ما ورود نکرده است.
این کارشناس عرصه فرهنگ و هنر در نقد سریال احضار و با بیان این که جنبه‌های ماورائی کار خرج قصه‌های عاشقانه شده نه بالعکس گفت: به نظر می‌آید کارگردان و فیلمنامه نویس می‌خواسته بر عکس عمل کند، اما خب در این زمینه آن چنان موفق نشده است.
در بخش دیگری از این برنامه نعمت الله سعیدی در پاسخ به سؤال مجری برنامه مبنی بر چگونه صدا و سیما می‌تواند به برنامه‌های موفق و الگو سازی نظیر ماه عسل برسد اظهار داشت: ماه عسل برنامه‌ای بود که فرم خاص خود را تلویزیون پیشنهاد کرد و برنامه‌های زیادی با الگو برداری از آن ساخته می‌شود.
در تلویزیون‌های کشور‌های عربی در ماه رمضان چه خبر است؟
بنا بر این گزارش احسان دهقانی، خبرنگار سینمایی، در ابتدای این نشست به گزارشی از وضعیت رسانه‌ها در کشور‌های عربی در ماه رمضان پرداخت.
وی به تیزر‌های تبلیغاتی در شبکه‌های کشور‌های مسلمان در ماه رمضان اشاره کرد و افزود: تیزر‌های کالای مصرفی در برخی از کشور‌ها در ماه رمضان متناسب با فضای این ماه مبارک است، اما در صدا و سیما برنامه سازی‌ها و سریال سازی‌ها بدون هدفمندی خاص ساخته و روانه آنتن می‌شود.
از سنت تا مدرنیته حول محور قصه گویی
دهقانی در ادامه گفت: در کشور‌های عربی در شب‌های ماه رمضان سنت قصه گویی وجود داشت و پدربزرگ‌ها و مادر بزرگ‌ها قصه‌هایی با مضامین عرفانی و دینی برای فرزندان و نوه‌های خود تعریف می‌کردند که این سنت قصه گویی در این سال‌ها به صنعت سریال سازی شان رسیده است.
این خبرنگار سینمایی، مصر، سوریه و لبنان را از جمله کشور‌های سرآمد در صنعت سریال سازی دانست و افزود: این کشور‌ها از آن جایی که سینمای آن چنانی ندارند، مهمترین هنرمندان و کارگردانان‌شان بهترین فیلمنامه هایشان را برای ماه رمضان تدارک می‌بینند.
شروع سریال‌های مهم از ماه رمضان
دهقانی با بیان این که در بسیاری از این کشور‌ها سریال‌های پربیننده که بیش از ۳۰ قسمت هستند را شروع‌شان را ماه رمضان قرار می‌دهند، گفت: کشور‌های عربی برای توزیع و پخش گسترده سریال‌های خود در ماه رمضان به صورت ویژه اقدام می‌کنند تا در جهان اسلام دیده شوند.
دستان خالی صدا و سیما از بازار‌های جهانی ماه رمضان
وی با اشاره به تجربه‌های موفق سریال های یوسف پیامبر (ص) و مختارنامه و پخش موفق جهانی این دو سریال ایرانی اظهار داشت: صدا و سیما در این سال‌ها افزون بر اینکه سهمی از بازار فیلم و سریال جهان اسلام ندارد، جایگاهش را در میان مخاطبان ایرانی از دست داده است.
انتهای پیام/ 121
