به گزارش خبرنگار دفاعی امنیتی دفاع‌پرس، عملیات بیت‌المقدس یکی از مهمترین عملیات‌های دفاع مقدس است که بعد از عملیات‌های ثامن‌الائمه، طریق‌القدس و فتح‌المبین برای آزادسازی مناطق جنوبی تحت تصرف دشمن انجام شد.
در این عملیات که مدت ۲۵ روز به طول انجامید، نیروهای مسلح ایران اسلامی متشکل از ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توانستند بیش از پنج هزار کیلومتر از اراضی جنوب کشور به‌ویژه خرمشهر را به آغوش وطن بازگردانند.
در این عملیات گسترده بیش از ۱۹ هزار نفر از نیروهای بعثی به اسارت سپاه اسلام درآمدند و تعداد زیادی از نیروهای دشمن بعثی اعم از نیروی پیاده و مکانیزه منهدم شدند.
منطقه عملیاتی بیت‌المقدس
منطقه عملیاتی خوزستان با عرض بیش از ۳۰۰ کیلومتر به سه بخش عملیاتی تقسیم می‌شد، بخش اول این منطقه، جبهه شمالی که در غرب دزفول و شوش قرار داشت و در عملیات فتح المبین آزاد شد، نقطه دوم این منطقه، جبهه میانی که منطقه نبرد در سوسنگرد و بستان را شامل می‌شد که در عملیات طریق‌القدس آزاد شد و سومین منطقه، جبهه جنوبی شمال غرب اهواز و شمال خرمشهر بود که در دست عراق باقی مانده بود و به همین منظور طراحی عملیات بیت المقدس از نهم فروردین سال ۱۳۶۱ آغاز شد.
اهداف عملیات بیت‌المقدس؛ از تهدید بصره تا کاهش توان رزمی رژیم بعثی
اهداف اساسی اجرای عملیات بیت المقدس عبارت است از تداوم رزم علیه دشمن بعثی عراق، تهدید شهر بصره، کاهش توان رزمی عراق، آزادسازی خرمشهر و خارج کردن شهر اهواز از برد توپخانه نیروهای بعثی. البته ملاحظات سیاسی نیز در رابطه با بی‌ثبات نشان دادن صدام حسین، وادار کردن کشور عراق به پذیرش شرایط جمهوری اسلامی برای پایان جنگ، کاهش فشار مشکلات مهاجران جنگی در داخل کشور و ایجاد زمینه برای فعالیت‌های کشاورزی در مناطق حاصلخیز خوزستان نیز از دیگر اهداف این عملیات بود.
طرح آب‌اندازی که توسط سازمان آب و برق خوزستان و زیر نظر نیروهای مسلح در دو منطقه کرخه کور و جنوب غربی اهواز به اجرا درآمد در طراحی عملیات بیت المقدس نیز مورد توجه و استفاده عملیاتی قرار گرفت، که موجب شد تا عراق در مواضع نامناسب متوقف شده و خطر سقوط و تهدید اهواز از طریق محور سوسنگرد برطرف شود. در منطقه جنوب غربی اهواز این طرح هرچند به سود نیروهای ایرانی اجرا شد، ولی عراق نیز از آن استفاده کرد و موقعیت خود را در مقابل حملات احتمالی ایران مستحکم کرد.
طراحی عملیات بیت‌المقدس تحت عنوان سلسله عملیات‌های کربلا با نام کربلای ۳ از نهم فروردین ۱۳۶۱ بلافاصله بعد از عملیات فتح‌المبین آغاز شد. در عملیات بیت‌المقدس قبل از اینکه متجاوز از ضربه سنگین عملیات بزرگ فتح‌المبین خارج شود و بخواهد تجدید قوا کند، نیروهای ایرانی باید سومین منطقه استراتژیک را آزاد می‌کردند که نیروهای مسلح ایران با استفاده از موفقیت‌های به دست آمده در نبرد‌های ثامن‌الائمه، فتح‌المبین، طریق‌القدس به سرعت عملیات بیت‌المقدس را اجرا کردند.
اجرای عملیات بیت‌المقدس با مشارکت ۴ قرارگاه عملیاتی
چهار قرارگاه قدس، فتح، نصر و فجر کنترل و هدایت عملیات بیت‌المقدس را بر عهده داشتند. طبق طرح عملیات بیت المقدس باید در چهار مرحله به انجام می‌رسید؛ نخست حمله قرارگاه قدس در شمال و اجرای عملیات عبور از رودخانه کارون توسط قرارگاه فتح و نصر و تامین سرپل در غرب کارون، دوم تثبیت سرپل تصرفی و ادامه حمله برای تامین مرز، سوم تامین مرز و آزادسازی خرمشهر و ادامه نبرد برای تصرف پل نشوه و چهارم تامین ساحل شرق اروند توسط رزمندگان اسلام.
عدم استفاده از فضای مذاکره بعد از عملیات آزادسازی خرمشهر
از دلایل عمده عدم دستیابی نیروهای خودی به بصره و یا تنومه و متوقف ماندن عملیات بعد از آزادسازی خرمشهر می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
اول انتخاب تاکتیک عقب‌نشینی از مناطق جنوب هویزه و شمال طلاییه و کوشک توسط دشمن، که موجب شد تا ارتش عراق نیروی قابل ملاحظه‌ای را جهت حفظ بصره برای خود ذخیره ساخته و از خروج آن‌ها جلوگیری کند.
دوم تداوم عملیات در طول ۲۵ روز جنگ و نبرد مداوم موجب خستگی و کاهش توان رزمی یگان‌ها می‌شد و موفقیت ادامه عملیات را تضمین می‌کرد. عملیات بیت‌المقدس بزرگترین وسیع‌ترین و موثرترین اقدام نظامی ایران در طول جنگ محسوب می‌شود که بعد از آزادسازی خرمشهر موجب شد فضایی برای گفت‌وگو درباره خاتمه جنگ به وجود آید، ولی چون عراق به سرکردگی استکبار جهانی حاضر به پذیرش شرایط ایران نبود از این فرصت استفاده نشد و نبرد جهت آزادسازی مناطق اشغال شده و نفوذ به خاک عراق تداوم یافت.
عملیات بیت‌المقدس دهم اردیبهشت ۱۳۶۱ تا پایان سوم خرداد ۱۳۶۱ به مدت عملیات ۲۵ روز انجام شده و وسعت مناطق آزاد شده در عملیات بیش از پنج هزار و ۴۰۰ کیلومتر مربع عنوان شده است. این عملیات در محدوده رود‌های کرخه‌کور و نیسان در شمال منطقه عملیات، رودخانه کارون در شرق منطقه عملیات، خرمشهر و اروندرود در جنوب منطقه عملیات و بالاخره کرانه هورالعظیم و اروندرود از حوالی نشوه تا بصره در خاک عراق در غرب، انجام شد و وسعت این محدوده عملیاتی بیش از هشت هزار کیلومتر مربع بود.
استعداد نیروهای شرکت‌کننده در عملیات بیت‌المقدس
عملیات بیت‌المقدس به‌طور مشترک توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی طرح‌ریزی و هدایت و با رمز «یا علی بن ابیطالب» اجرا شد. قرارگاه کربلا با چهار قرارگاه قدس، فتح، نصر و فجر شامل هفت لشکر و پنج تیپ مستقل از ارتش و سپاه پاسداران عملیات را هدایت کردند.
در ساعت ۳۰ دقیقه بامداد روز جمعه مورخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۶۱ قرارگاه سرفرماندهی کربلا با صدور رمز «بسم الله الرحمن الرحیم بسم الله قاصم الجبارین یا علی بن ابیطالب» قرارگاه‌های قدس نصر و فجر دستور اجرای عملیات بیت‌المقدس را با آغاز یورش به دشمن بعثی اعلام کرد.
پس از ابلاغ فرمان حمله چراغ‌های سالن عملیات قرارگاه کربلا خاموش شد و مراسم دعای کمیل برپا شد در میان همهمه و دعا و گریه حاضرین از دستگاه‌های بیسیم گاهی صدای یگان‌ها شنیده می‌شد که یکدیگر را صدا می‌زدند. در این زمان قرارگاه قدس عملیات خود را با پیشروی توأم با غافلگیری در سکوت و تاریکی شب به سمت مواضع نیروهای بعثی آغاز کرد؛ ولی همان‌گونه که انتظار می‌رفت، اندک زمانی نگذشته بود که رژیم بعثی، تک قرارگاه قدس را کشف و بلافاصله آتشبار‌های توپخانه خود را در سراسر جبهه کرخه‌کور به کار بست و رزمندگان اسلام در این مرحله شجاعانه با نیروهای عراقی به مقابله پرداخته و درگیر شدند.
حضور نیروی زمینی ارتش با ۶۱ گردان در عملیات بیت‌المقدس
نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیرویی به استعداد ۱۹۵ گردان را وارد کارزار کرده بودند که از این تعداد ۶۱ گردان مربوط به نیروی زمینی ارتش و ۱۳۴ گردان از نیروهای بسیج مردمی بودند. ۱۹۵ گردان مذکور شامل ۱۵ گردان زرهی، ۱۴ گردان مکانیزه و ۱۶۶ گردان پیاده بود که گردان‌های پیاده سپاه هرکدام به تعداد ۳۰۰ نفر رزمنده برآورد می‌شد.
از نکات برجسته و مقدورات نیروهای ایرانی شرکت‌کننده در عملیات بیت‌المقدس برتری کمّی نیروهای رزمنده پیاده نسبت به دشمن بود؛ همچنین تجربه و ورزیدگی یگان‌های پیاده در رزم شبانه، عبور از موانع و میدان‌های مین، نفوذ در مواضع دشمن بعثی، رزم نزدیک و توانایی جسمانی بسیار خوب، ورزیدگی در استفاده از جنگ‌افزار‌های انفرادی ضد تانک، اطلاعات تقریباً کافی از وضعیت و گسترش دشمن با بهره‌گیری از اسرا، عکس‌های هوایی و سایر عوامل خبری، داشتن اطلاعات کافی از زمین با شناسایی‌های دقیق و میدانی و روحیه تهاجمی نیروهای رزمنده ایرانی که به‌طور کلی تمامی این امتیازات و برجستگی‌ها موجب درهم شکستن متجاوزین در عملیات بیت‌المقدس شد.
پایانِ بخش اول
انتهای پیام/ 221
