گروه استان‌های دفاع‌پرس_«سیده معصومه حسینی»؛ امیرالمؤمنین علی (ع) در حکمتی کوتاه و ژرف، هم هشدار می‌دهد و هم امید می‌بخشد: هر که را نزدیکان رها کنند، دوران به یاریاش برخیزند. این کلام، هم زنگ خطری برای غافلان است و هم نویدی برای تمامی رهاشدگان راه حق.
متن حکمت
قال أمیرالمؤمنین (ع): «مَنْ ضَیَّعَهُ الْأَقْرَبُ، أُتِیحَ لَهُ الْأَبْعَدُ»
تحلیل و بسط حکمت
۱. ضایع کردن؛ خیانت خاموش
«تضییع» تنها به معنای رها کردن آشکار نیست. غفلت از هشدار، سکوت در برابر انحراف، و بی‌تفاوتی نسبت به استعدادها، خطرناک‌ترین شکل این خیانت است. نزدیکان، پاسداران حریم یکدیگرند.
۲. حلقه‌های ارتباطی
الأقرب: خانواده، دوستان، همکاران، نهاد‌های فرهنگی که حول یک هدف و هویت مشترک در حال فعالیت هستند.
الأبعد: دُوران - افرادی که از تو دورند، یا دور فرهنگی و هویتی، یا دور جغرافیایی و مسافتی، یا دور اندیشه‌ای و باوری - دشمنان، رقبا، فرهنگ‌های بیگانه.
زوایای سه‌گانه تحلیل
۱. نگاه تربیتی-فردی
نزدیکان بی‌مسئولیت، با سکوت در برابر خطا‌ها و غفلت از هشدار، ناخواسته مسیر سقوط را هموار می‌کنند. رها کردن فرد، زمینه را برای ارتباطش با بیگانگانی که از فرهنگ او دورند فراهم می‌کند، چرا که انسان موجودی اجتماعی است و خلأ ارتباطی را ناگزیر پر می‌کند.
اما حکمت امام در دل خود نوید هم دارد:رها شدن از سوی «نزدیکان» به معنای محرومیت مطلق نیست؛ گاهی همین رها شدن، زمینه‌ساز پیوند با کسانی می‌شود که به ظاهر دورند، اما بهتر تو را می‌شناسند و قدر تو را بیشتر می‌دانند.
۲. نگاه تشکیلاتی
هرگاه در تشکیلاتی، فرهنگ «مسئولیت‌پذیری و مراقبت متقابل» به «بی‌تفاوتی و خودمحوری» تبدیل شود، آن مجموعه از درون تهی می‌شود. این خلأ، مجالی طلایی برای نفوذ «دُوران» (افکار انحرافی، رقبای فرصت‌طلب) فراهم می‌آورد. اما از سوی دیگر، اگر نیرویی در چنین مجموعه‌ای تضییع شد، همین حکمت تضمین می‌کند که استعدادهایش در تشکیلاتی با اصالت بیشتر - شاید از نگاه اولیه دورتر، اما هدفمندتر - به بار خواهد نشست.
۳. نگاه اجتماعی و جنگ شناختی
این حکمت، استراتژی اصلی جنگ نرم را فاش می‌کند: تضعیف نهاد‌های «نزدیک» (خانواده، فرهنگ هویت‌ساز دینی و ملی)
بی‌اعتبار کردن مراجع بومی
نتیجه: جایگزینی القائات بیگانه
نگاه امیدبخش: قانون جبران الهی
در کنار هشدار، این حکمت وعده‌ای الهی است: اگر قریش پیامبر (ص) را رها کرد، انصار یاری‌گرش شدند. اگر جایی استعدادت را نشناخت، جایگاه بهتری در انتظارت است. این قانون هم تسلی‌بخش دلهاست و هم هشداری به نظام‌های مدیریتی و تربیتی.
نتیجه‌گیری پایانی
امام علی (ع) به ما می‌آموزند: برای نزدیکان: غفلت شما، دروازه نفوذ دشمن است. برای رهاشدگان: این پایان راه نیست؛ طرح الهی بزرگ‌تر از محاسبات ماست. چرا این دوگانه را از دل این حکمت می‌توان برداشت کرد؟ در این حکمت به صورت کاملاً هنرمندانه، قاعده خوف و رجا در کلام امام به کار رفته است. هر دو برای تذکری است برای رسیدن به کمال انسان زمینی: تذکر می‌دهد که مراقب نزدیکانت باش، رهایشان نکن (زمینه نفوذ دشمن را ببند!) تذکر می‌دهد اگر رها شدی از سوی نزدیکان، دل بسپار به خدایی که همیشه با توست (زمینه نفوذ دشمن را ببند!)
تلنگر پایانی
امروز در زندگیمان: آیا «نزدیک» قابل‌اعتمادی برای اطرافیانمان هستیم؟ آیا شده رها شویم، اما با توکل به خدا بایستیم؟
انتهای پیام/
