صالح قاسمی پژوهشگر و کارشناس حوزه جمعیت در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی دفاع‌پرس، در خصوص وضعیت جمعیت کشور اظهار داشت: شاخص‌های جمعیتی در طول سه تا چهار دهه گذشته به طور کاملا معناداری کاهش پیدا کرده است و از نرخ رشد ۳/۹ درصد در سال ۱۳۶۵ به نرخ ۰/۶ درصد در پایان سال ۱۳۹۹ رسیده است و این پایین‌ترین نرخ رشدی است که در تاریخ ایران ثبت شده است.
وی ادامه داد: آینده‌پژوهی نرخ رشد نیز به ما می‌گوید که خیلی زودتر از پیش‌بینی‌ها که تاکنون تصور می‌شد، نرخ رشد صفر خواهد شد. پیش‌بینی‌ها حاکی از این بود که حوالی سال‌های ۱۴۲۵ تا ۱۴۳۰ نرخ رشد ما صفر خواهد شد، اما آنچه پیداست حوالی ۱۴۱۰ تا ۱۴۱۵ نرخ رشد صفر درصد را تجربه خواهیم کرد.
این پژوهشگر گفت: نرخ باروری از ۶/۵ فرزند به ازای هر زن در سال ۱۳۶۵در پایان ۱۳۹۹ به ۱/۶ دهم فرزند به ازای هر زن رسیده و پایین‌ترین نرخ باروری کشورهای غرب آسیا و کشورهای اسلامی را به ایران اختصاص داده است؛ در کلانشهرها وضعیت از این هم بدتر است و نرخ باروری خیلی پایین‌تر از آمار میانگین عمومی قرار گرفته و در برخی شهرها حدود ۱/۲تا ۱/۳ به ازای هر زن است.
قاسمی افزود: شاخص سالمندی یعنی جمعیت بالای ۶۰ سال از ۵/۵ درصد سال ۶۵ در حال حاضر به حدود ۱۰/۲ درصد رسیده و تا ۲۵ الی ۳۰ سال آینده این ۱۰ درصد جمعیت سالمند فعلی به بیش از ۳۰ درصد افزایش خواهد یافت و ما با سونامی هولناک جمعیت سالخوردگان مواجه خواهیم شد.
پژوهشگر و کارشناس حوزه جمعیت خاطرنشان کرد: تعداد موالید نیز در کشور دائما در طی این چند سال در نوسان بوده اما در پنج سال گذشته شروع به کاهش کرده است و از یک میلیون و ۵۷۰ هزار تولد در سال ۱۳۹۴، به یک میلیون و ۱۰۰ هزار در سال ۱۳۹۹ کاهش پیدا کرده است؛ یعنی شاهد کاهش ۴۷۰ هزار تولد فقط در طی پنج سال بوده ایم که این هم شاخص نگران‌کننده‌ای است و پیش‌بینی می شود در سال های آینده شرایط خوبی در انتظار ما نیست و این روند کاهش همچنان ادامه پیدا خواهد کرد.
قاسمی گفت: سالخوردگی جمعیت به نسبت جمعیت سالمندان به جمعیت پایین‌تر از آن گفته می‌شود و وقتی گفته می شود بیش از ۱۰ درصد جمعیت فعلی بالای ۶۰ سال هستند یعنی از هر ۱۰ ایرانی یک نفر سالمند بالای ۶۰ سال است؛ البته این میزان هنوز میزان نامعقول و نامطلوبی نیست، اما پیش‌بینی می‌شود طی دو تا سه دهه آینده سالمندی کشور به بیش از ۳۰ درصد برسد؛ یعنی از هر سه ایرانی یک نفر سالمند خواهد بود و این یعنی پیامدهای جدی در حوزه های مختلف به ویژه در حوزه اقتصاد اتفاق خواهد افتاد.
وی بیان کرد: سالخوردگی جمعیت موجب کاهش نیروی کار و لزوم وارد کردن نیروی خارجی است که موجب خروج ارز از کشور می‌شود و همچنین این نیروی کار خارجی فرهنگ خود را می آورد و موجب بروز گسست های فرهنگی می‌شود.
پژوهشگر و کارشناس حوزه جمعیت اظهار داشت: با کاهش نیروی کار تولید ناخالص ملی کاهش پیدا می‌کند، نیاز مندی ما به واردات بیشتر می‌شود و خیلی از صنایعی که وابستگی زیادی به نیروی جوان دارد تضعیف می شود و همچنین فشار زیادی به شبکه بهداشت و درمان خواهد آمد.
قاسمی تاکید کرد: هر سالمند ۴/۵ برابر یک جوان هزینه‌های بهداشتی و پزشکی دارد و بنابراین با سالخوردگی جمعیت صندوق های تامین اجتماعی ورشکست می شوند. هم‌اکنون با حق بیمه و مالیاتی که هر ۹ نفر شاغل می‌دهند یک سالمند مستمری دریافت می‌کند، اما تا سه دهه آینده هر سه نفر شاغل باید یک نفر سالمند را تامین کنند و طبیعتا فشار شدیدی به صندوق های تامین اجتماعی خواهد آمد و این صندوق‌ها حتما ورشکست خواهند شد.
این پژوهشگر بیان کرد: سالخوردگی جمعیت یکی از ابرچالش های جدی آینده کشور ما است که به ساختارهای مختلف فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی و به ویژه اقتصادی آسیب خواهد زد.
وی در خصوص طرح مجلس با عنوان طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده اظهار داشت: دو راهبرد اصلی در این طرح دیده شده است یکی راهبرد رفع موانع اقتصادی خانواده ها برای فرزند آوری است که بندهای مختلفی نظیر مشوق های اقتصادی معافیت های مالیاتی که موانع اقتصادی را برطرف می‌کند دارد و راهبرد دوم هم این است که ارزش‌گذاری اجتماعی برای فرزند آوری اتفاق بیفتد یعنی اینکه نوع نگرش جامع به فرزندآوری تغییر کند. یعنی فرهنگ عمومی فرزند را به عنوان ارزش فردی، خانوادگی و اجتماعی به شمار بیاورد و این فرهنگی است که در سال های اخیر تغییر کرده است.
قاسمی تاکید کرد: هم‌اکنون که هنوز در نیمه دوم پنجره جمعیتی هستیم و فرصت طلایی پنجره جمعیت را از دست نداده و هنوز از آن عبور نکرده ایم، امکان مدیریت ساختار جمعیت وجود دارد. منتهی شرط اساسی این است که مدیران و برنامه‌ریزان کشور این موضوع را درک کنند و اهمیت آن را بفهمند.
این پژوهشگر گفت: اگر اراده ای برای اصلاح رشد جمعیت وجود داشته باشد، راهکارهای برگرفته از تجارب موفق جهانی وجود دارد. این راهکارها در همان طرح جوانی جمعیت در مجلس دیده شده و رئوس و کلیات آن نیز در مواد ۱۴ گانه سیاست های کلی جمعیت قرار دارد.
وی خاطرنشان کرد: در هشت سال مطلقا به سیاست های کلی جمعیت اعتقاد نداشته و حتی در موارد زیادی مصوبات ضد جمعیتی در هیات دولت تصویب کرده و رفتارهای ضد جمعیتی داشته است. دولت یازدهم و دوازدهم به هیچ وجه حاضر نشد لایحه ای در این خصوص به مجلس ببرد و حتی زمانی که مجلس خودش دست به کار شد و طرحی را آماده کرد، کاملا با طرح مخالفت می‌کرد به همین خاطر است که هفت تا هشت سال است که این طرح در مجلس است و قرار است به تازگی به تصویب نهایی برسد.
قاسمی در پایان تصریح کرد: چالش اصلی عدم فهم مدیران است و شاید بخشی هم نفوذ در سیستم مدیریتی کشور است برای اینکه احساس کنند ساختار جمعیتی عادی است و مشکلی ندارد که البته گمان می‌کنم ما از این مقطع عبور خواهیم کرد.
انتهای پیام/ 241
