تشکل‌های مردم‌نهاد دفاع مقدس؛ الزامات و چالش‌ها
گروه استان‌های دفاع‌پرس- «عباس آرانیان» مدیرعامل انجمن راویان فتح رضوی (تشکل مردم‌نهاد منتخب خراسان رضوی در عرصه دفاع مقدس)؛ رهبر معظم انقلاب اسلامی در نقل مشهوری می‌فرمایند که از ابتدای تاریخ انقلاب اسلامی، هر زمان که کاری را به مردم محول کردیم، آن کار به بهترین نحو انجام شده است و در این راستا، نقش سازمان‌های مردم‌نهاد در جامعه برای کمک به رفع مشکلات در تاریخ بیش از چهل‌ساله انقلاب بر کسی پوشیده نیست؛ به‌خصوص اینکه کمک‌های دولتی به سازمان‌های مردم‌نهاد در طول این سال‌ها اساساً مقداری نیست که حتی در محاسبات به آن توجه شود و بدون اغماض می‌توان ادعا کرد که همواره تقریباً همه هزینه‌ها مردمی بوده است.
تشکل‌های مردم‌نهاد در معنای عام، کارگروه‌های غیردولتی و مستقلی هستند که توسط افراد دغدغه‌مند تشکیل می‌شوند و با هدف رسیدگی به موضوعی مشخص در جهت رفع یکی از مشکلات جامعه گام برمی‌دارند و در موضوعاتی مانند مباحث اجتماعی، فرهنگی، بهداشت، سلامت و محیط زیست فعالیت دارند.
مسلّم و بدیهی است که کار جمعی و گروهی یکی از الزاماتش نظم است. تشکل‌های مردم‌نهاد چه ثبت شده باشند و چه نشده باشند، بایستی دارای برنامه هدفمند، چشم‌انداز و انسجام سازمانی باشند. این‌ها همه توصیه دینی ماست و فرقی نمی‌کند که مجوز داشته باشند یا نداشته باشند. تنها امر روشن و الزامی، التزام به یک نظام مشخص در تشکل‌هاست.
براساس شواهد موجود، سابقه تشکیل سازمان‌های مردم‌نهاد ریشه دینی داشته و تاریخ نشان می‌دهد که پیامبر گرامی اسلام و ائمه اطهار (ع) خود از پایه‌گذاران این جنبش‌های مردمی بودند. سابقه تشکل‌های مردمی در ایران در قالب‌های رسمی به بیش از دو دهه می‌رسد؛ اما ذکر این نکته حائز اهمیت است که مجموعه‌هایی مانند خیریه‌ها سابقه فعالیت طولانی‌تری دارند و تاریخچه فعالیت آن‌ها فراتر از دو دهه است.
تشکل‌های مردم‌نهاد در عرصه دفاع مقدس به‌طور خاص در حوزه مباحث فرهنگی تعریف می‌شوند و با توجه به دغدغه‌مندی مردم، علاقه جوانان و حضور پیشکسوتان دفاع مقدس در هر استان، خوشبختانه تعداد قابل توجهی از این تشکل‌ها در سرتاسر کشور سرمنشأ بروز خیرات و برکات هستند. به طور خاص، در استان خراسان رضوی بیش از ۴۰ تشکل و جلسه دفاع مقدسی فعالیت دارند که از این تعداد، کمتر از ۱۰ تشکل به ثبت رسمی رسیده‌اند؛ البته باید در نظر داشت که فعالیت مجموعه‌های فرهنگی در عرصه دفاع مقدس به صورت خودجوش و آتش به اختیار است؛ لذا ثبت رسمی تشکل‌ها رویکرد الزامی ندارد؛ اما با همه این تفاسیر، حقیقت آن است که تعداد این تشکل‌ها به نسبت مجموع تشکل‌های موجود در استان هرگز با تعدد و تکثر یگان‌های رزم خراسان در دفاع مقدس و تأثیرگذاری آن‌ها تطابق ندارد و نیاز به رشد کمی و کیفی محسوسی در این حوزه احساس می‌شود.
در تشریح مشکلات عمده نهادهای مردمی به طور عام و تشکل‌های مردم‌نهاد دفاع مقدسی به طور خاص، می‌توان به چند مورد خاص اشاره کرد؛ اولاً اینکه پس از گذشت سال‌ها فعالیت، هنوز قانون جامعی برای سازمان‌های مردم‌نهاد وجود ندارد و برای حل این مشکل، یک عزم جدی لازم است تا به این مهم توجه شود و در این راستا، به‌طور خاص نمایندگان محترم مجلس باید پیگیری کنند و البته استمرار و پیگیری مطالبه مدیران سازمان‌های مردم‌نهاد نیز نقش بسزایی خواهد داشت.
از سوی دیگر، یکی از مشکلات موجود همواره در کشاکش نهادهای متعدد متولی صدور مجوز نهفته است و موازیکاریهایی که در این عرصه صورت می‌گیرد، تنها منجر به پرپیچ و خم شدن کاغذبازی‌ها و بروکراسی اداری شده و لوایح و آیین‌نامه‌های مختلف، غالباً کمکی به رفع این نقیصه نکرده است؛ هم‌چنین مشکل ثبت اولیه سازمان‌های مردم‌نهاد، چالش تأمین منابع مالی و نیز نگاه غیرتخصصی مجموعه‌های دولتی به این نهادهای مردمی از دیگر آسیب‌های جدی است.
اینکه یک روز در تقویم بنام روز تشکل‌ها باشد و فقط در زمان بحران و بروز مخاطرات طبیعی، به یاد اهمیت سازمان‌های مردم‌نهاد بیفتیم، رویه نامطلوبی است که در سال‌های اخیر وجود داشته و باید اصلاح شود. اساساً بسیاری از مدیران دولتی تقریباً شناخت خوبی از سازمان‌های مردم‌نهاد و ظرفیت‌های آنان ندارند و اگر این موارد مرتفع شد، بسیاری از گره‌های فرهنگی و اجتماعی موجود در جامعه به دست خود مردم باز خواهد شد.
سازمان‌های مردم‌نهاد در موضوعات کاملاً تخصصی دارای ظرفیت‌های ارزشمندی هستند که چنانچه به آن‌ها توجه شود، قطعاً کمک خوبی به پیشرفت امور در جامعه خواهد بود و تعامل دستگاه‌های دولتی با سازمان‌های مردم‌نهاد، نقش اساسی در رفع موانع موجود در جامعه خواهد داشت.
انتهای پیام/
