به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، حسین نصرالله زنجانی، مدیر دفتر فرهنگ و مطالعات پایداری امور استانهای حوزه هنری، درباره ضرورت کاربرد تاریخ شفاهی در جمع آوری اطلاعات در زمینه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، اظهار داشت: تاریخ معاصر کشور ما با دو حادثه مهم انقلاب اسلامی و دفاع مقدس گره خورده است که این دو رویداد در شئونات مختلف زندگی ما تاثیر گذاشته است.
وی ادامه داد: این دو رویداد در زمینه فرهنگی در روند تغییر نگاه و اولویت های زندگی ما، در زمینه اقتصادی تغییرات زیادی در بدنه اقتصاد کشور بوجود آورد و در روابط سیاسی چه در حوزه داخلی و هم در حوزه خارجی روند جدیدی نسبت به روابط ایران با دیگر کشورها و بالعکس بوجود آورد. انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در ابعاد اجتماعی نیز روابط جدیدی را در میان گروهها، اقشار و اقوام مختلف ایجاد کرد.
زنجانی انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را موثر در ابعاد زندگی مردم ایران دانست و افزود: پدیده جنگ به تنهایی پدیده زشتی است که با خونریزی و ویرانی همراه است اما هنگامی که جنگ اتفاق می افتد در حواشی آن حوادث مختلفی نیز رخ می دهد.
وی با بیان اینکه برجسته ترین آثار ادبی و هنری در ایران و دنیا به نحوی متاثر از جنگ هستند، تصریح کرد: مردم ما در دوران جنگ و انقلاب تجارب زیادی را کسب کردند که بایستی به نسل بعد منتقل شود تا در وهله اول مجددا گرفتار جنگ نشویم و نسل آینده ازعوارض آن آگاه شوند و در وهله دوم در صورت بروز جنگ با استفاده از تجربه های قبلی، ابعاد مثبت را تقویت کرده و از ابعاد منفی دوری گزید.
تاریخ شفاهی نگارش تاریخ را از انحصار یک عده خاص خارج کرد
مدیردفتر فرهنگ و مطالعات پایداری اداره کل امور استانهای حوزه هنری درتعریف تاریخ شفاهی گفت: تاریخ شفاهی نگارش تاریخ را از انحصار یک عده خاص خارج کرده و آن را همگانی می کند تا همه افرادی که در یک حادثه تاریخی حضور داشته اند و یا شاهد و شنونده آن بودند با گفتن تجارب خود آن را به نسل بعد منتقل نمایند. تاریخ شفاهی یک جانبه نگری را تغییر می دهد تا نگاه همه جانبه نسبت به حوادث تاریخی داشته باشیم.
زنجانی اضافه کرد: اگر آمار نیروهایی که در طول دفاع مقدس بصورت داوطلبانه و یا بسیجی به جبهه اعزام شده اند را تقریبا حدود یک میلیون و نیم محاسبه کنیم، با توجه به تعداد اعزام ها، این نیروها به طور میانگین نزدیک به سه بار به جبهه ها اعزام شده اند. اگر دیگر نیروهای نظامی و پشتیبانی را دو میلیون نفر در نظر بگیریم، نزدیک به سه میلیون و نیم نفر از جمعیت کشور درگیر مستقیم با جنگ بوده اند. در کنار این تعداد خیل عظیمی از مردمی که شنونده و بیننده و متاثر از جنگ بوده اند را نیز خواهیم داشت.
در زمینه انتقال اطلاعات درباره دوران دفاع مقدس کاری نکرده ایم که به درصد بیان شود
وی به آمار کتاب های منتشر شده در حوزه جنگ تا سال 86 اشاره کرد و گفت: تعداد شش هزارو پانصد عنوان کتاب در زمینه دفاع مقدس منتشر شده بود که اگر طی این سالها 500 تا 600 عنوان کتاب به این مجموعه اضافه شده باشد، اکنون نزدیک به نه هزار عنوان کتاب در این رابطه داریم که این آثار در بخش های مختلف شعر، داستان، خاطره و تاریخ شفاهی تقسیم شده اند.
زنجانی خاطر نشان کرد: کتاب های خاطره در زمینه دفاع مقدس تا سال 86 ، دو هزار و دویست عنوان کتاب بود و اکنون شاید نزدیک به سه هزار عنوان کتاب خاطره داشته باشیم. اکنون محاسبه کنید با وجود سه میلیون نیم نفر مردمی که درگیر جنگ بوده اند ما چقدر کتاب درباره خاطرات آنها داریم؟ تعداد کم این کتاب ها نشان دهنده کم کاری ما در زمینه خاطرات درباره جنگ است.
وی به آمار کتاب های چاپ شده در زمینه زندگی نامه شهدا پرداخت و افزود: تا سال 1386 نزدیک به 500 عنوان کتاب درباره زندگی نامه شهدا منتشر شده بود. اگر شهدای جنگ تحمیلی در حدود دویست هزار نفر باشند و برای زندگی نامه هر کدام دو صفحه در نظر گرفته شود ، باید نزدیک به چهار هزار صفحه با این موضوع مطلب موجود باشد اما چنین منبعی موجود نیست.پس ما در زمینه انتقال اطلاعات درباره دوران دفاع مقدس کاری انجام نداده ایم که بخواهیم به درصد بیان کنیم.
در راه جمع آوری خاطرات انقلاب و جنگ با تهدیدات جدی روبرو هستیم
وی به تاکید مقام معظم رهبری در دیدار با نویسندگان حوزه هنری مبنی بر جدی گرفتن موضوع جمع آوری خاطرات از دامنه و سطح کشور اشاره کرد و ادامه داد: ما در راه جمع آوری خاطرات با تهدیدات جدی مواجه هستیم؛ اول عارضه کهنسالی و مرگ کسانی که از سال 42 تا 57 در وقایع انقلاب حاضر بودند و میانسالی وکهنسالی رزمندگانی که با گذشت 25 سال از جنگ خطر از دست دادن آنها را داریم. بحران دوم فراموشی وقایع و همچنین دخل و تصرف ها و خط کشی های سیاسی و اجتماعی در خصوص جمع آوری خاطرات بحران دیگردلخوش کردن به چند کتاب نام آور است که توانسته بازارها را درگیر خود کند به نحوی که به سراغ دیگر افراد و جمع آوری نگاهها و خاطرات جزیی آنها نمی رویم.
تاریخ شفاهی یک روش و مکملی برای تاریخ نگاری محسوب می شود
این مدرس تاریخ شفاهی، وجود فضای تجاری برای کتاب هایی با عناوین تارخ انقلاب و دفاع مقدس را آسیب زننده دانست و گفت: بایستی دغدغه ثبت وقایع تاریخ انقلاب و دفاع مقدس را داشته باشیم . مسلما اسناد و گزارش های مکتوب تاریخی به تنهایی نمی تواند رفتارهای اجتماعی و فردی یک جامعه را در یک عصر مورد پژوهش قرار دهد اما تاریخ شفاهی که بر اساس گفتگو انجام می پذیرد، تلاش، خواسته ها وانگیزه های افراد نسبت به یک واقعه تاریخی را از اذهان استخراج می کند و می توان در پژوهش های مختلف از آن بهره برد.
زنجانی اضافه کرد: تاریخ شفاهی به آزاد سازی اطلاعات یک واقعه در ابعاد مختلف در تاریخ نگاری کمک می کند. در حقیقت تاریخ شفاهی یک روش و مکملی برای تاریخ نگاری محسوب می شود. معتقدم باید موضوع جمع آوری خاطرات و استفاده از تاریخ شفاهی به عنوان یک ضرورت فرهنگی و اجتماعی مورد توجه قرار گیرد.
