گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس: ادبیات مقاومت گستردگی وسیع و زیرشاخه‌های متعددی دارد که یکی از آنها به موضوع اسارت و اردوگاه‌های نگهداری از اسیران جنگی می‌پردازد؛ این مساله در ادبیات دفاع مقدس کشورمان جایگاه ویژه‌ای دارد و بسیاری از آزادگان مقاوم کشورمان بعد از تحمل سال‌ها اسارت و بازگشت به میهن اسلامی‌مان به بیان خاطرات و مکتوب کردن آنها پرداختند که با چاپ و نشر آنها اکنون گنجینه غنی از کتاب‌های خاطرات آزادگان ایرانی در اردوگاه‌های نگهداری از اسرا در کشور عراق داریم.
اما روی دیگر سکه، موضوع اسیران عراقی در اردوگاه‌های نگهداری از اسرا در کشورمان خودمان، ایران است که در این حوزه هم آثار محدودی چاپ و نشر شده و یکی از تازه‌ترین آثار در این زمینه، کتاب «نگاهبان» است که پنجاه خاطره از نیروهای نگهدارنده اسیران عراقی در ایران دارد و به قلم نسرین ساداتیان و با همکاری اصغر عزیزی تالیف و منتشر شده است.
اهمیت ویژه این کتاب بیشتر از آن جهت که اصولا نوشتن درباره افرادی که نقش نگهبان یا زندانبان، خاصه برای اسیران جنگی را به زمان به عهده داشته‌اند و خاطراتی از آن روزها دارند تا حدودی سخت و دشوار است. البته با آن که سخت است اما نیروی نگهدارنده اسیران عراقی در ایران عادت می‌کند مدام جلوی چشم کسانی باشد که او را از خود نمی‌دانند و حضورش را مانع ارتباط خود با دنیای بیرون می‌دانند. نیروی نگهدارنده اسیران عراقی در ایران به خوبی به این نکته واقف است که نقش خودش را دارد و نگهبان بند یا سالن نگهداری افرادی بوده یا هست که زمانی دشمن او بوده‌اند و حالا پشت میله‌ها که او نگهبانش است اسیر هستند.
بیشتر بخوانید:
نگاهی به کتاب «کربلا به روایتی دیگر» و قطعات یک سمفونی زنده
روزگار بازی زمانه را این طور چیده که نیروهای نگهدارنده اسیران عراقی در ایران بشوند نگهبانان زندان. آن هم زندان اسیران جنگی که بعد از پیکاری طاقت‌فرسا، شاید هم در خواب و غفلت اسیر شده‌اند و حالا چشم به نیروهای نگهدارنده اسیران عراقی در ایران دارند که با آنها مهربان باشند تا زمانی که اسیر دست آنها هستند.
تقصیر نیروهای نگهدارنده اسیران عراقی در ایران نیست؛ این از قصه‌های رایج روزگار است که همیشه نقش‌های متضاد و متفاوت بین آدم‌های مختلف تقسیم شود، یکی می‌شود زندانی و دیگری زندانبان یا همان «نگاهبان» که حالا شده عنوان کتابی که درباره نیروهای نگهدارنده اسیران عراقی در ایران است.
این کتاب که پنجاه خاطره از زبان نیروهای نگهدارنده اسیران عراقی در ایران دارد، به قلم نسرین ساداتیان و با همکاری اصغر عزیزی به چاپ رسیده است. کتاب «نگاهبان» به توصیف خاطراتی از اردوگاه‌های اسرای عراقی در ایران می‌پردازد که از زبان نگهبانان و فرماندهان این اردوگاه‌ها روایت می‌شود.
اصغر عزیزی، که عضو کمیسیون نگهداری از اسیران عراقی بود واسطه آشنایی و گردآوری اطلاعات و مصاحبه نویسنده با نیروهای نگهدارنده اسرای عراقی در دفتر ادبیات و مقاومت حوزه‌هنری می‌شود. اتفاق خوشایندی که برای کمتر نویسنده‌ای پیش می‌آید که چنین شرایط عالی برای تهیه مواد خام کتابش فراهم شود.
نیروهای نگهدارنده اسرای عراقی در ایران می‌آیند و ساعت‌ها می‌نشینند و از خاطرات اسیران عراقی حرف می‌زنند؛ نویسنده همه روایت‌ها را ضبط می‌کند و گاهی پرسش‌هایی مطرح می‌کند که راوی‌ها با کمک عضو کمیسیون نگهداری از اسیران عراقی در زمان حضور اسرای عراقی در ایران جواب می‌دهند. به این ترتیب است که روز هفدهم اسفند 1395 اولین مصاحبه را نویسنده کتاب با خود اصغر عزیزی انجام می‌دهد و این می‌شود شروع یک کار منسجم و پیوسته که پیشاپیش نتیجه آن می‌تواند امیدوار کننده باشد.
کار مصاحبه و پیاده کردن متن‌ها ادامه می‌یابد و روزها و هفته‌ها می‌گذرد و این گفت‌وگوها گرم‌تر از روزهای پیش ادامه پیدا می‌کند. هرچند گذشت زمان جزئیات را از یاد راوی‌ها برده است اما این قضیه چیزی از جذابیت خاطرات نمی‌کاهد. این کتاب به خوبی نشان می‌دهد در اردوگاه‌های اسیران عراقی در ایران چه گذشته و مسئولان این اردوگاه‌ها چه رفتاری با اسیران عراقی داشتند. نویسنده نگاه این نگاهبانان را مثل پدر می‌داند که لقمه نانی می‌دهد و گاهی مادری است که دلداری‌اش می‌دهد و این روزهای دوری از خانواده و زندگی‌اش را کمی آسان می‌کند. همه زحمت‌ها برای راحت زندگی کردن میهمانان عراقی در کمیسیون اداره اسیران عراقی برنامه‌ریزی می‌شد که در رأس این کمیسیون، شهید حاج آقا محمدعلی نظران بود. (کتاب «در سایه ولایت»: یادنامه شهید حاج محمدعلی نظران، از سوی انتشارات بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس منتشر شده است.)
در ادامه این روند مساعد برای تهیه خاطرات نیروهای نگهدارنده اسرای عراقی در ایران، نویسنده بعد از یک سال گفت‌وگو با این افراد خاطرات کوتاه آنها را نوشته و با مشورت اصغر عزیزی آماده چاپ می‌کند. حالا این کتاب با عنوان نگاهبان به بازار کتاب ایران راه یافته و اثر مستند ارزشمندی است که نشان می‌دهد نیروهای نگهدارنده اسرای عراقی در ایران با چه روحیه فداکارانه‌ای با اسرای جنگی برخورد کرده و کوشیده‌اند دلتنگی‌های روزها و شب‌های اسارت برای این افراد را تا حدودی کم کنند. کتاب نگاهبان تنها گوشه‌ای از زحمات بزرگ ارتش ایران را برای نگهداری از اسیران عراقی، نشان می‌دهد. مطالعه این اثر خواندنی را در آستانه هفته دفاع مقدس به علاقه‌مندان ادبیات مقاومت توصیه می‌کنم.
انتهای پیام/ 121
