تعزیه هنری برآمده از بطن مردم و برای مردم است

گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس ـ رسول حسنی؛ یازدهمین جشنواره تئاتر صاحب‌دلان این روزها در مجموعه محوطه باز تئاتر شهر در حال برگزاری است و آثاری با مضامین دینی و در قالب‌های مختلف در حال اجرا است. تعزیه حضرت قاسم علیه السلام به کارگردانی «احمد عزیزی» از مجموعه ۱۰ مجلس تعزیه از جمله آثار راه یافته به این دوره از جشنواره صاحب‌دلان است. اثر فوق چنان که از نامش پیداست شهادت حضرت قاسم بن الحسن علیه سلام را روایت می‌کند.

مجلس شهادت حضرت قاسم علیه السلام یکی از مجالس مهم در تعزیه است که با روایات گوناگون و بسته به بضاعت هر گروه تعزیه روی صحنه می‌رود. در مقاتلی که در قرون اخیر به نگارش درآمده است، مقتل قاسم بن الحسن علیه السلام همواره مهم و تاثر برانگیز بوده و به سبب اهمیت آن در کنار مقتل حضرت علی اکبر علیه السلام دچار تحریف‌های گسترده شده است. وجود گروه‌های متکثر تعزیه و نگارش نسخ متعدد به دامنه این تحریف‌ها افزوده است.

از آنجایی که نسخ تعزیه که به بیاض معروف هستند اغلب توسط افراد غیر متخصص در حوزه تاریخ اسلام سروده شده سبب بروز وقایعی شده که سندیت تاریخی ندارند. با این همه نمی‌توان قلم بطلان بر همه این بیاض‌ها کشید. اثر احمد عزیزی خوش‌بختانه کمتر دچار تحریف تاریخ شده و در حد بضاعت خود توانسته روایت خود را به اصل واقعه نزدیک کند. در ایام کرونا و محدودیت ناشی از اعمال پروتکل‌های بهداشتی و همچنین ایام سوگواری ده‍ه آخر صفر اجرای این دست آثار می‌تواند علاوه بر حفظ حرمت این ایام، چراغ تئاتر را روشن نگه دارد.

به‌خصوص هنری چون تعزیه‌ که ارتباط بی‌واسطه‌ای با توده مردم دارد. به جرأت می‌توان گفت که تعزیه تنها شکل از هنرهای نمایشی است که گستره مخاطبانش چنان وسیع است که تقریبا همه اقشار جامعه را در بر می‌گیرد. چه قشر به اصطلاح متخصص تئاتر و صاحبان فن این هنر و چه عموم مردم از مخاطبان جدی تعزیه هستند. این در حالی است که سایر گونه‌های سنتی نمایش مانند روحوضی، سیاه بازی، مبارک، خیمه شب بازی با همه اهمیتی که در تاریخ اجتماعی مردم بازی کرده‌اند چنین طیف گسترده از مخاطب را ندارند.

این ویژگی علاوه بر اینکه مخاطب به آثار تراژیک رغبت بیشتری نشان می‌دهند به آن سبب است که تعزیه از باورهایی حرف می‌زند که در مردم ایران نهادینه شده است. مفاهیمی چون ایثار، ظلم ستیزی، شهادت طلبی، خروج علیه طاغوت هنوز در ذهن مردم از جایگاهی رفیع برخوردار است. تعزیه تنها هنری است که به صراحت شعارهای انقلابی می‌دهد اما شعار زده و پوچ نیست. مردم نیز کنایه‌های شعارآلود نمایش را در می‌یابند اما آن را مانند  آثار نمایشی دیگر پس نمی‌زنند. به همین دلیل است که تعزیه می‌تواند همواره روحیه انقلابی‌گری را در میان مردم تقویت کند و به آن ضریب بدهد.

اگر هنر تعزیه مورد حمایت مسئولان فرهنگی کشور قرار بگیرد، می‌توان در انتظار اتفاق‌های مبارک فراوانی بود. برگزاری جشنواره تئاتر صاحب‌دلان تنها قدمی کوچک برای حمایت از این هنر مردمی است که می‌تواند وسعت و عمق بیشتری به خود بگیرد. حمایت از هنر تعزیه در قالب و اندازه خود باعث تسری فرهنگ عاشورا در میان مردم خواهد شد که این امر در واقع همان تقویت روحیه انقلابی‌گری است که ایران امروز سخت به آن نیازمند است.

انتهای پیام/ 161