به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاعپرس، حجتالاسلام قنبریان در نشست «سینمای عدالتخواه» از سلسله نشستهای دوازدهمین جشنواره مردمی فیلم عمار در سخنانی از لزوم سلوک معنوی عدالت خواهان سخن گفت و اظهار داشت: عدالت دو گونه است. یک گونه آن عبارت انداز «عدالت بر» و گونهی دیگر آن «عدالت بر» نام دارد. مفهوم «عدالت بر» شامل آن چیزی است که شما میسازید. آن روایتی که دارید باید مستند و منطبق بر نوامیس و تمکین عالم باشد. باید دربردارنده صدق و عدل باشد. چرا که پروردگار مطلق و عادل است. فرقی نمیکند اثر تولید شده در چه حوزهای باشد، اما باید مطابق بر نوامیس باشد اگر نه مصداق دروغ پیدا میکند که قرآن به آن میگوید «افک».
وی افزود: اگر صاحب اثر اتصالی به عالم بالا داشته باشد اثر تولید شده هم از او تبعیت میکند و برای همین است که به حافظ میگوید لسان الغیب. تا جایی که ما عارفی را داشتیم که در قنوت نمازش اشعارش حافظ را میخواند. چون چیزی که سروده بود مطابق با حقیقت عالم است.
قنبریان تشریح کرد: عدالت تشریحی در یک کلام از درون فردی شروع میشود که تعدیل قوا و درک کننده او است. اگر فرد به یک تعادلی رسیده باشد افعالی که از او سر میزند نیز سازنده عدالت است. برای همین است که برای انتخاب قاضی، شاهد و امام جماعت گفته اند باید صفت عدالت را داشته باشد و اگر نداشته باشد نباید به او اتکا کرد. در دیگر منصبهای اجتماعی هم این مساله صادق است. اگر عادل بودی، میتوانی عدالت در اجتماع جاری کنی و هر چیز را در سر جای خودش قرار دهی. در اسماء الهی هم «الحکم و العدل» است که عدالت را در این بین برقرار میکند. اگر نه هر اسم به طور جداگانه میخواهد عالم را تصاحب کند. «مضلّ» میخواهد همه را گمراه کند. جلال و جمال هر کدام میخواهند بر عالم مسلط شوند. رحمت میخواهد همه را ببخشد. غضب میخواهد از همه سبقت بگیرد. اما «الحکم و العدل» میآید به اسامی خداوند نظم میدهد و اگر کسی زیر رحمت خداوند زد آن وقت است که غضب کار خودش را انجام میدهد.
در فیلمهای مخملباف، خدا جایگاهی ندارد
قنبریان افزود: تجلی انسان کامل است که با عدالت در وجودش محقق میشود و باعث میشود چنین انسانی بتواند در جامعه راهگشا باشد. صراط مستقیم صراط عدالت است و باید بر این صراط مستقیم استقامت ورزید؛ بنابراین هر کس در روی زمین در حال گسترش عدالت است، دارد بساط حق را وسعت میبخشد. آرامش را در زندگی اجتماعی تکثیر میکند. اگر با در نظر گرفتن این جنبهها عدالت ورزی نکنیم، عدالت جویی ما از نوع عدالت خواهی مارکسیستها خواهد بود و معلوم نیست چه طول و عرضی پیدا خواهد کرد.
این استاد حوزه علمیه اضافه کرد: در خصوص فرایند عدالتخواهی باید چند عنصر را لحاظ کرد. اول علت فاعلی است. دوم ماده و صورت است و بعد علت غایی. علت فاعلی همان کسی است که آن کار را انجام میدهد. علت غایی دلیلی که او را به حرکت وا میدارد. ماده و صورت نباید دروغ باشد. نباید عدالتخواه دنیا را طوری به تصویر بکشد که مخاطب احساس پوچی کند و احساس کند پروردگار حکیمی در کار نیست. کما اینکه شهید آوینی هم همین انتقاد را به فیلمهای مخملباف داشت و میگفت در فیلمهای تو خدا جایگاهی ندارد. چه بسا فیلمهایی ساخته میشود که تطابقی بر عالم حقیقت ندارد و بخشهایی از حقایق عالم را ناگفته باقی گذاشته است.
وی افزود: یکی از ارزشهای اساسی فیلم این است که بین بینات و آسیبها در تردد باشد. بینات یعنی چیزهایی که نیاز به اثبات ندارد. یک فیلم عدالتخواه با بینات شروع میکند. به بینات تاکید میکند و از سر بینات به سراغ چالشها میرود. یکی از بینات این است که فاصله طبقاتی نباید در جامعه حاکم باشد. اما ممکن است حجم رسانهای طوری تبیلغات کند که تبعیض و اختلاف پسندیده و موجه جلوه کند. همچنان که در دوران فراعنه هم اتفاق افتاده بود و رعیت پذیرفته بود که فرعون از طبقه خدایان است و او از طبقه فرودستان.
قنبریان خاطرنشان کرد: تئوری شرک وقتی تولید میشود که جامعه در وهله اول دچار تبعیض میشود و بعد از آن تئوری شرک ساخته میشود. میگویند یک خدایی، خدای فرعون است و یک خدای دیگر خدای بردگان است. برای همین است که میگویند ما از وارثان مسیح و از وارثان پسر خدا هستیم و شما بردگان خدا هستیم. این گونه است که نظام تبعیض نظام شرک را تولید میکند.
فیلمهای رابین هودی ضد ارزش هستند
این استاد حوزه علمیه خاطرنشان کرد: آنچه که مسلم است این است که فرصت باید برابر باشد نه مقصد. همه باید بتوانند تحصیل کنند. اینکه کسی تحصیل کرد و به مزایای بیشتری رسید طبیعی است، اما فرصت تحصیل باید برای همه فراهم باشد. در فیلم عدالتخواه، عدالت باید همراه با آزادی باشد. فیلمهای رابین هودی از این حیث ضد ارزش محسوب میشوند چرا که عدالت را به شکل عدالت نیابتی انجام میدهند. کما اینکه مردم ما هم به این عادت کرده اند چراکه از اول انقلاب یک خلخالی داشتیم که امور را در دست میگرفت. الان هم دوستان امنیتی مایل اند که عدالتخواهی در زیر چتر آنها و آن طور که آنها میخواهند شکل بگیرد و این اصلا درست و پسندیده نیست.
وی در خصوص عنصر چهارم اجرای عدالت به قسط به عنوان غایت اشاره کرد و گفت: در سینما باید توان مردمی را به تصویر کشید. مستندسازی که فقط فقر را روایت میکند نظام پروردگار را ناقص روایت کرده است. اگر آن را همان گونه که وجود دارد نقل میکند باید به دنبال نقطههای امید و کانونی که نشان دهند مردم برای به دست آوردن آن اراده کرده اند و آن را به دست آورده اند.
قنبریان در ادامه گفت: سینماگران ما از طبقهای نیستند که ما بتوانیم از آنها انتظار فیلم عدالت خواه را داشته باشیم. از طبقهای هستند که خروجیهای آنها میشوند فیلمهای زرد. افرادی هم اگر از تبعیضها میگویند برای سوزن زدن به جای دیگر است اگر نه موضوع اصلی آن تبعیض نیست.
وی تاکید کرد: فیلمساز لزوما نباید مصرف کننده ذائقهی مخاطبان باشد. میتواند ذائقه بسازد و وقتی این ذائقه سازی تکرار شود عمومیت پیدا کند دیگر سینماگران هم میتواند در همان سبک و سیاق بسازند بنابراین اینکه میگویند مخاطب چنین فیلمهایی را نمیپسندد بهانهای بیش نیست.
قنبریان در پایان سخنانش تصریح کرد: خیلی از باید و نبایدها توسط حاکمیت ایجاد نمیشود بلکه افرادی از طبقه میانی آن را ایجاد میکنند و بعد تبدیل به خرده فرهنگ میشود و بعد تبدیل به فرهنگ؛ بنابراین این وظیفه جوانان عدالتخواه این است که اول در حوزه فکر به آن بپردازند و بعد در حوزه تولید اثر درباره آن آثاری را بسازند و بعد از آن است که میتواند وارد مرحلهی سیستم سیاستگذاری کشور شود. اگر هر کدام از این مراحل کامل طی نشده مساله ناقص میماند و راهی پیش نمیبرد.
دوازدهمین جشنواره مردمی فیلم عمار، از شنبه ۱۸ دی ماه شروع شده و تا ۲۳ دی ماه، آثار جشنواره در این مراسم، در سینمافلسطین تهران و به صورت مجازی در Ammaryar.ir به نمایش درمیآیند. آیین اختتامیه جشنواره عمار نیز ۲۴ دی ماه با تقدیر از برگزیدگان بخشهای مسابقه مستند و داستانی و پاسداشت مسعود جعفری جوزانی برگزار میشود.
انتهای پیام/ 121