به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع پرس، پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنه ای با انتشار گزارشی، به شرح تالیف و تدوین کتاب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» شامل سخنرانی های مقام معطم رهبری در دهه پنجاه در مشهد مقدس پرداخته است. این گزارش به شرح زیر است:
ماجرای کتاب «طرح کلی اندیشهی اسلامی در قرآن» به رمضان سال ۱۳۵۳ شمسی باز میگردد. پس از تعطیلی جلسات آیتالله خامنهای در مسجد کرامت مشهد در اسفند سال ۱۳۵۲ بهوسیله ساواک، ایشان جسته و گریخته در میعادگاههای مختلفی به سخنرانی و تبلیغ میپرداختند. با این حال ایشان از همان روز نخست بعد از تعطیلی مسجد کرامت، اقامه نماز جماعت در مسجد امام حسن مجتبی علیهالسلام را بهعهده گرفتند. البته هنوز امکان ارائهی یک برنامهی منسجم وجود نداشت و تنها شبهای شنبه بود که آیتالله خامنهای به سخنرانی میپرداختند.
به مرور زمان، کار مسجد امام حسن علیهالسلام رونق گرفت. بهاندازهای که کوچکی مسجد، گنجایش علاقهمندان به سخنرانیهای آیتالله خامنهای را نداشت. ایشان در همینباره میگویند: «با شروع نماز جماعت در آن مسجد کوچک که به تعبیر حدیث شریف همچون مفحص قطاه (آشیانهی مرغ سنگخوار) بود، طلاب و کسبه به آن روی آوردند، بهطوریکه دیگر جایی نبود و متولیان مسجد مجبور شدند آن را توسعه دهند، به حدی که وسعت آن از مسجد کرامت هم بیشتر شد. من به خاطر حساسیتزدایی و یا لااقل کمکردن آن، فقط شبهای شنبه در آنجا نماز میخواندم و درسهایی از نهجالبلاغه ایراد میکردم که جمع زیادی در آنها شرکت میکردند.»
به این ترتیب بود که پیشنهاد آیتالله خامنهای برای توسعهی مسجد قبول عام پیدا کرد. خیلی زود قبضهای کمک به طرح توسعه به فروش رفت و حتی به ریالی از وجوهات شرعی و سهم امامی که در اختیار ایشان قرار میدادند نیازی نشد. همزمان با همین کوششها بود که آیتالله خامنهای طرح تازهای برای سخنرانیها و مباحثشان در مسجد امام حسن علیهالسلام ریختند: «طرح تبیین رئوس و اصول کلی اندیشهی اسلامی با تکیه بر قرآن کریم». در این طرح قرار بود اصول اصلی اعتقادت اسلامی مستند به آیات قرآن بررسی و تبیین شود؛ به عبارت دیگر یک تفسیر موضوعی قرآن کریم به شمار میآمد. ماه رمضان سال ۱۳۵۳ شمسی، بهترین زمان برای ارائهی این مباحث بود. اینگونه بود که مقدمات کار فراهم آمد:
«ماه رمضانی که عرض میکنم خدمت شما تازه مسجد امام حسن مجتبی علیهالسلام را بازسازی هم کرده بودند. هنوز کامل نبود که ماه رمضانی شد و کل ماه رمضان ظهرها ایشان در مسجد یک بحث سنگین و عمیق را شروع کردند که جمعیت هم خیلی استقبال میکرد. مسجد پر بود. پشت مسجد یک گاراژی بود که همین الآن هم هست، آنجا هم افراد میآمدند، مینشستند و استفاده میکردند. چون داخل جا نبود ما هم که جوان بودیم ظهرها برای نماز به آنجا میرفتیم. سلسله مباحثی را که ایشان آنجا بحث کردند -که این کتاب طرح کلی اندیشه های اسلامی در قرآن چکیدهی همان مباحث ماه رمضان ایشان است- عمدتاً مباحث زیربنایی اعتقادی است؛ یعنی بحث توحید هست، نبوت و ولایت که به این سه تا محور بیشتر نتوانستند برسند و عمدتاً هم با استفاده از آیات قرآن مجید بود»
رهبر معظم انقلاب، خود درباره اهداف و چگونگی آن برنامه و سخنرانیها اینطور توضیح میدهند: «بنده یک ماهِ رمضان در مسجد امام حسنِ مشهد سخنرانىِ مستمر سى جلسهاى داشتم. آن زمان به ضبط سخنرانیها خیلى اهمیت داده نمىشد؛ اما استثنائاً همه این سى سخنرانى ضبط شده است. در آن سخنرانیها راجع به توحید، امامت، ولایت، نبوّت و سایر مباحث اساسى بحث شده است که الان هم آنها را تأیید مىکنم. اینها پایههاى فکرى براى ایجاد یک نظام اسلامى بود؛ اگرچه ما آن موقع امیدوار نبودیم که نظام اسلامى شش، هفت سال دیگر محقّق شود. مىگفتیم اگر پنجاه سال دیگر هم ایجاد نشود، بالاخره پایههاى فکرىاش اینهاست. آن کار، جهت دادن به فکر نسل جوانِ آن روز بود.»
