«محمدسرور رجایی»، پیونددهنده فرهنگ ایران و افغانستان بود
به گزارش گروه فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، آئین «بزرگداشت زنده‌یاد محمدسرور رجایی» از سلسله نشست‌های دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران، با حضور مجتبی نوروزی معاون مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی بین‌المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، عباس محمدی مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری، محمدصادق دهقان مدیرخانه ادبیات افغانستان، زهرا زاهدی شاعر و عضو خانه ادبیات افغانستان در خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.
محمد سرور رجایی می‌توانست داستان‌نویس موفقی باشد
عباس محمدی در ابتدای این نشست با اشاره به وجوه شخصیتی زنده‌یاد محمدسرور رجایی، اظهار داشت: او انسانی فعال و چندوجهی بود و به تمام‌معنا یک مسئول فرهنگی محسوب می‌شد و خود را مسئول کار‌های فرهنگی بر زمین‌مانده مهاجران می‌دانست. این شاعر پیونددهنده فرهنگ ایران و افغانستان بود و برای هموطنانش وقت می‌گذاشت.
وی افزود: زنده‌یاد محمدسرور رجایی، قلمی توانمند و نثری ستودنی داشت. او می‌توانست داستان‌نویس موفقی باشد، اما دغدغه‌هایی که برای پیگیری امور داشت، مانع نویسندگی و داستان‌نویسی او می‌شد.
رجایی، تجلی واقعی یک انسان فرهنگی بود
در ادامه این نشست مجتبی نوروزی با اشاره به ابعاد شخصیتی محمدسرور رجایی، اظهار کرد: محمدسرور رجایی، تجلی واقعی یک انسان فرهنگی بود. دغدغه‌مندی و مسئولیت‌پذیری، فروتنی، سادگی، صبر، پایداری و فعالیت در عرصههایی که کسی به آن ورود پیدا نمی‌کرد از ویژگی‌های او بود و یقین داشت فعالیتهایش به نتیجه می‌رسد.
معاون مرکز مطالعات راهبردی روابط فرهنگی بین‌المللی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، ادامه داد: او سال‌ها زحماتی کشیده که منتج به پایداری و رواج واژه‌هایی مثل «خون‌شریکی» در ادبیات دو کشور ایران و افغانستان شده است. توجه به پیوند‌های فرهنگی دو کشور نسبت به گذشته بهتر شده و بخشی از نخبگان متوجه شده‌اند گنجینه‌ای از ادبیات و فرهنگ در همسایگی این سرزمین است که باید به آن توجه شود. این جایگاه و نقطه‌ای که امروز در آن ایستاده‌ایم، حاصل زحمات صبورانه نسل اول اهالی ادبیات مهاجران اففانستانی است که یکی از این افراد، زنده‌یاد محمدسرور رجایی بود.
وی گفت: در نمایشگاه مجازی کتاب تهران باید به حوزه ادبیات افغانستان توجه و امکان استفاده مهاجران افغانستانی از خدمات نمایشگاه فراهم شود. ضروری است مخاطب ایرانی با تولیدات ادبیات افغانستان آشنا شود؛ این امر به پایداری روابط دو کشور کمک می‌کند.
محمدسرور رجایی به اندازه یک وزارتخانه کار می‌کرد
زهرا زاهدی؛ شاعر و عضو خانه ادبیات افغانستان هم در این نشست با مروری بر آثار زنده‌یاد محمدسرور رجایی، بیان کرد: او در طی دو دهه گذشته آثار بسیاری منتشر کرد. محمدسرور رجایی، روحیه‌ای تعامل‌گرا داشت و الگویی برای دوستی‌ها و مودت‌ها است. او دغدغه دو ملت ایران و افغانستان را داشت و حلقه اتصال اهالی فرهنگ و هنر میان ایرانیان و مردم افغانستان بود. خدمات او به فرهنگ و تاریخ شفاهی ارزنده است. کتاب وی با عنوان «از دشت لیلی و تا جزیره مجنون» روای بخشی از تاریخ فرهنگ دو کشور است و اگر او چنین دغدغه‌ای نداشت بخشی از تاریخ مشترک مان از دست می‌رفت. او انسانی خوش‌مشربی بود و عامل توجه رسانهها به فرهنگ افغانستان شد. او با اقشار مختلف جامعه افغانستان در ارتباط بود و صدا و زبانی برای همه مهاجران به‌شمار می‌رفت.
وی افزود: زنده‌یاد محمدسرور رجایی به اندازه یک وزارتخانه کار می‌کرد و خستگی‌ناپذیر بود. ضروری است اهمیت فعالیت‌های وی را باید مورد تاکید قرار دهیم و نگاه کنیم هدف او از انجام این کار‌ها چه بود؟ حاصل تلاش‌های این محقق، منابع مکتوبی در حوزه مهاجرت و سیاست فرهنگی و همچنین در حوزه جامعه‌شناسی محسوب می‌شود و با مراجعه به آن می‌توانیم به بررسی علل نهفته و آشکار مهاجرت و عوارض مثبت و منفی آن بپردازیم. فقدان محمدسرور رجایی و افرادی مثل او باید تلنگری باشد برای کسانی که می‌توانند گره‌ای باز کنند.
خانه محمدسرور رجایی، کتابخانه خانه ادبیات افغانستان بود
محمدصادق دهقان؛ مدیر خانه ادبیات افغانستان نیز در این نشست درباره وضعیت فرهنگی ملت افغانستان در حوزه کتاب، گفت: ما ملتی بی‌کتاب هستیم. تمام ریشه‌های نابسامانی در کشورمان به همین نداشتن پیوندی درست با کتاب برمی‌گردد. در طول چند دهه گذشته، اتفاقات و بلایای خانمان‌سوزی در افغانستان روی داده که اگر ریشه فرهنگی این وقایع را درک کنیم، نمی‌توانیم به آینده چندان امیدوار باشیم. شاید با کودتا و مسائلی از این‌دست، اتفاقاتی روی دهد، اما در نهایت آسیاب به همان شیوه کهن می‌چرخد.
وی افزود: چرا ژاپن و آلمان بعد از جنگ جهانی دوم توانستند در طول دو دهه از خاکستر جنگ بلند شوند؟ اگر واقعا به تاریخ دوکشور نگاه کنیم، پیوند ناگسستنی با فرهنگ و کتاب داشتند و این امر آن‌ها را از سقوط نجات داد. ما نیز اگر در طول این سال‌ها می‌توانستیم به ریسمان کتاب چنگ بزنیم، وضعیت‌مان این‌گونه دگرگون نمی‌شد. در درگیر‌های گروه‌های مختلف هم اگر نهاد و گروهی از پشتوانه فرهنگی برخوردار بود، اثرگذارتر عمل می‌کرد.
مدیر خانه ادبیات افغانستان، بیان کرد: آمار رسمی در حوزه سرانه مطالعه کتاب در افغانستان وجود ندارد، اما به یقین در قعر جدول جهانی هستیم. کتابخانه‌ها و کتابفروشی‌ها هم حال چندان خوشی ندارند. هرچند در دو دهه اخیر بارقه‌های امیدی روشن شد. در دهه ۸۰ صنعت نشر نداشتیم و برای چاپ کتاب استاندارد مشکل داشتیم. اکنون هم با وضعیت سیاسی، فرهنگی و اجتماعی که پیش آمده، ناشران ورشکست شده‌اند و کتابفروشی‌ها بسته شده است.
دهقان ادامه داد: نهاد خانه ادبیات افغانستان در سال‌های اخیر به اندازه توانایی انسانی خود برای ارتقاء فرهنگ مطالعه کتاب تلاش کرده و همیشه در نمایشگاه بین‌المللی حضوری فعالیت داشته است و در این میان نقش زنده‌یاد محمدسرور رجایی، برجسته بود. او به‌عنوان یک فرد کتاب‌دوست در فعالیتها و برنامه‌های خانه ادبیات افغانستان نقش ارزندهای داشت. او اهل مطالعه بود و همیشه یک یا دو کتاب روی میزش وجود داشت و هیچوقت از مطالعه خسته نمی‌شد. در زمینه برگزاری نشست‌های نقد و بررسی پیشگام بود و زمینه برگزاری جلسه را فراهم می‌کرد. او هدیه کتاب را یکی از بهترین روش‌های هدیه دادن می‌دانست.
وی همچنین گفت: خانه ادبیات افغانستان دفتری در تهران ندارد و به همین دلیل کتاب‌هایی که به‌عنوان هدیه به‌دست ما می‌رسید، جایی برایشان نداشتیم در این شرایط خانه محمدسرور رجایی، کتابخانه خانه ادبیات افغانستان بود. رجایی باغبان بود؛ او مجله «باغ» را برای کودکان و نوجوانان افغانستانی منتشر می‌کرد و در این مجله تلاش کرده بود ادبیات و فرهنگ افغانستان را به کودکان معرفی کند. او معتقد بود کودکان نسلی تازه و راهگشا هستند.
مدیر خانه ادبیات افغانستان در پایان بیان کرد: زنده‌یاد محمدسرور رجایی، پشتکار عجیب و خستگی‌ناپذیری داشت و بسیار بردبار بود. کار‌های اجرایی نمایشگاه کتاب با او بود و شاهد دوندگی همیشگی‌اش برای گرفتن و مهیاکردن غرفه خانه ادبیات در نمایشگاه بودیم. نقش دیگر رجایی در زمینه نوشتن برای نشریه کتابنامه بود. محمدسرور رجایی، عاشق زبان فارسی بود و با کتاب زیست می‌کرد.
دومین نمایشگاه مجازی کتاب تهران از سوم بهمن آغاز شده و تا دهم بهمن ادامه خواهد داشت. علاقه‌مندان برای بازدید و خرید کتاب می‌توانند به Ketab.ir مراجعه کنند.
انتهای پیام/ 121
