گروه دفاعی امنیتی دفاع‌پرس‌ـ رحیم محمدی؛ پیشرفت تکنولوژی و به تبع آن استفاده روزافزون مردم از فناوری‌های نوین موجب شده تا خدمات مختلفی در بستر اینترنت در دسترس عموم مردم قرار گیرد که این امر موجب شده تا مرز‌های فیزیکی بین کشور‌ها برداشته شود و مردم خدمات مورد نیاز خود را با بهره‌گیری از اینترنت مرتفع سازند.
افزایش ارائه خدمات مختلف بر بستر اینترنت باعث شده تا علاوه بر سهولت مردم در دستیابی خدمات مورد نیاز خود، عده‌ای هم از همین بستر فراهم شده، برای انجام اقدامات خرابکارانه سوءاستفاده می‌کنند که شاید نمونه بارز و ملموس آن اتفاقی بود که سال گذشته در حمله سایبری به سامانه سوخت کشور صورت گرفت و برای ساعاتی مردم را با مشکل مواجه کرد؛ گرچه سایر کشور‌ها هم بعضاً با چنین چالش‌هایی مواجه می‌شوند، ولی مسئولان دستگاه‌های مختلف باید با عمل به قوانین پدافند غیرعامل از شدت و تعدد چنین حملاتی بکاهند.
لذا این موضوع یعنی اهمیت استفاده از فضای سایبر، موجب شد تا گفت‌وگویی را با سردار «محمدرضا فرجی‌پور» جانشین فرمانده قرارگاه پدافند سایبری کشور انجام دهیم. (لازم است این نکته عنوان شود که تلاش شد این مصاحبه قبل از پایان سال ۱۴۰۰ منتشر شود، ولی به دلایلی این موضوع به تأخیر افتاد.) بخش نخست این گفت‌وگو را که پیش‌تر منتشر شده است، می‌توانید در «اینجا» ملاحظه کنید.
در ادامه، بخش دوم این گفت‌وگو را می‌خوانید:
دفاع‌پرس: در میان جنگ‌ها، جنگ سایبری مخاطره‌آمیز و سخت‌تر است یا جنگ نظامی؟
خدا کند که جنگ سایبری یعنی جنگ سایبری به تمام معنا، رخ ندهد؛ چون معتقدم اگر دنیا به سمت جنگ سایبری تمام‌عیار برود، تبعات آن از جنگ هسته‌ای هم بیشتر است؛ به دلیل اینکه در جنگ نظامی، منطقه مورد حمله محدود بوده و از سوی دیگر، اهداف منطقه‌ای که مورد حمله قرار می‌گیرد و میزان آسیب‌های وارده به آن را می‌توان تعیین و مشخص کرد؛ اما در جنگ سایبری تمام‌عیار، سطح حمله به گستره جهان خواهد بود؛ لذا چنانچه به واسطه وقوع چنین جنگی دنیا دچار هرج و مرج شود، تبعات آن را نمی‌توان کنترل کرد. به همین جهت کشور‌های عضو سازمان ملل سعی می‌کنند چنین جنگی هیچ‌گاه رخ ندهد و برای جلوگیری از وقوع آن به دنبال وضع قوانین و مقررات خاصی در سطح بین‌المللی هستند.
سایبر با شبکه اینترنت جهانی سر و کار دارد؛ یعنی اینترنتی که در سطح جهان کاملاً به هم متصل است؛ به‌عنوان مثال یک نفر در فاصله‌ای به اندازه ۱۰ هزار کیلومتر آن طرف‌تر از مرز‌های ایران می‌تواند با ورود سایبری به یکی از مجموعه‌های کشورمان با فشردن دکمه‌ای، اثری را از خود در آن مجموعه برجای بگذارد؛ لذا این نشان می‌دهد که امروز فاصله فیزیکی و مرز‌ها از بین رفته است.
حدود چند سال پیش بدافزاری ناخواسته منتشر شد که در عرض کمتر از چند ساعت آثار آن در اکثر کشور‌های جهان بروز یافت؛ همچنین دو سال پیش، باج‌افزاری در دنیا منتشر شد که نشت آن از زرادخانه سلاح‌های سایبری آژانس امنیت ملی آمریکا و عنوان آن «واناکرای» (WannaCry) بود. این باج‌افزار یکی از آثار مخرب خود را در انگلستان برجای گذاشت و اثرات مخرب شدیدی بر حوزه بهداشت و درمان این کشور داشت.
البته جنگ سایبری در سه حوزه «فیزیکی» مانند قطع شدن برق یا اختلال در شبکه سوخت مردم، «اطلاعاتی» مانند برداشتن یا مخدوش کردن اطلاعات و در نهایت «جنگ شناختی» یعنی جنگ بر روی اذهان مردم و تغییر سلیقه و سبک زندگی آن‌ها رخ می‌دهد.
در این رابطه باید گفت که جنگ سایبری در حوزه فیزیکی همیشه وجود ندارد، ولی جنگ سایبری در حوزه اطلاعاتی و شناختی همیشه وجود دارد؛ چون سر و صدایی ایجاد نمی‌کند؛ یعنی در جنگ اطلاعاتی، نفوذکننده در سامانه‌ای نفوذ خود را انجام می‌دهد و اطلاعاتی که لازم دارد را به سرقت می‌برد و یا تغییر می‌دهد.
جنگ شناختی نسبت به دو جنگ دیگر خطرناک‌تر است؛ چون افراد غرق در شبکه‌های اجتماعی هستند، غافل از اینکه تولیدکنندگان محتوا در شبکه‌های اجتماعی به دنبال تغییر ذهن مخاطبین به سمت اهداف مد نظر هستند؛ لذا در این جنگ چنانچه محتوای خود را تولید نکنیم و مقهور شویم، معلوم نیست در آینده با چه نسلی روبه‌رو می‌شویم؛ برای اینکه ممکن است نسل آینده به واسطه مغلوب شدن در جنگ شناختی، روبه‌روی نظام بایستد و یا سبک زندگی‌ای را که می‌پسندد دنبال کند.
شاید به همین علت رهبر معظم انقلاب اسلامی عنوان کردند که فضای سایبری قتلگاه جوانان و نوجوانان شده است؛ در حالی که قتل و خونریزی وجود ندارد. در واقع منظور ایشان این است که دشمنان به وسیله فضای مجازی، جوانان و نوجوانان کشورمان را با القای افکار نامناسب و سبک زندگی غیر اسلامی از ما می‌گیرند.
دفاع‌پرس: در جنگ‌های مورد اشاره سایبری، سازمان پدافند غیرعامل چه نقش و کارکردی دارد؟
در کشور تقسیم کاری صورت گرفته که متناسب با ظرفیت‌ها و توانمندی‌های موجود مسئولیت‌ها بین سازمان‌های مختلف تقسیم شود تا تراکم کار و مسئولیت در یک دستگاه به وجود نیاید؛ حال در چنین تقسیم کاری، دستگاه‌های خاصی متولی جنگ شناختی هستند؛ چون در جنگ شناختی برای محتوا‌هایی که دیگران جهت استفاده ما ارائه می‌دهند، نیاز به تحلیل و پاسخ داریم؛ به همین منظور دستگاه‌های متولی این بخش حوزه‌های علمیه، بخش‌هایی از سپاه، رسانه ملی و سازمان تبلیغات اسلامی و امثالهم هستند و در جنگ اطلاعاتی هم دستگاه‌های اطلاعاتی کشور بیشتر درگیرِ این حوزه هستند.
سازمان پدافند غیرعامل هرچند به دو حوزه مورد اشاره بی‌توجه نیست، اما عمده فعالیت این سازمان در رابطه با جنگ سایبری در حوزه فیزیکی است، یعنی مصون‌سازی زیرساخت‌های کشور در برابر تهاجم‌های سایبری که در حوزه فیزیکی صورت می‌گیرد؛ البته در این رابطه باید به این نکته هم اشاره کنم که از نظر ما بزرگترین سرمایه اجتماعی و زیرساختی کشور، مردم هستند.
موضوع دیگری که می‌توان در اینجا به آن اشاره کرد، این است که شبکه ملی اطلاعات یکی از ارکان قدرت سایبری کشور محسوب می‌شود؛ بر این اساس، اگر در سطح جهان مطالعه‌ای انجام دهید، متوجه می‌شوید کشور‌هایی که برای خود شبکه ملی اطلاعات ایجاد کردند و در این عرصه، از اینترنت جهانی استقلال یافتند، موفق بودند.
بنابر این هر کشوری که توانسته از شبکه جهانی اینترنت استقلال پیدا کند، موفق بوده است؛ البته استقلال به معنای قطع ارتباط با این شبکه نیست؛ زیرا متأسفانه این‌گونه برداشت می‌شود کسانی که به دنبال شبکه ملی اطلاعات هستند، قصد دارند دسترسی‌ها را از شبکه جهانی اینترنت قطع کنند؛ در صورتی که این‌گونه نیست.
شبکه ملی اطلاعات باید از شبکه جهانی اینترنت استقلال داشته باشد تا در انجام امور و کار‌های مربوط به این شبکه، وابسته نباشد؛ چون هر لحظه این احتمال وجود دارد که متصدیان شبکه جهانی اینترنت، دسترسی ما را به آن قطع کنند.
حال چنانچه ما تمام فعالیت‌های خود را به این شبکه وابسته کرده باشیم، با قطع شدن آن نمی‌توانیم فعالیت کنیم و بدین ترتیب دسترسی‌های بانکی، ارتباطی، فعالیت‌های اجتماعی و حتی شبکه‌های سوخت، برق و آب نیز مختل می‌شوند.
هنر مدیران یک کشور برای حفظ استقلال جامعه این است که کشور از وابستگی به اینترنت جهانی رهایی یابد و بتواند از شبکه ملی استفاده کند؛ حال چنانچه در چنین شرایطی مردم، قشر علمی و دانشگاهی کشور علاقه‌مند به استفاده از اینترنت جهانی و شبکه‌های اجتماعی خارجی باشند، ایرادی ندارد؛ ولی باید چارچوب آن بدین‌صورت باشد که وابسته به اینترنت جهانی نباشیم و اگر دشمنان در بستر شبکه جهانی اینترنت خواستند برای ما ناامنی ایجاد کنند، این ناامنی موجودیت ما را به خطر نیاندازد.
زمانی اکثر مردم برای پیمایش در سطح شهر از نرم‌افزار مسیریابی با پایه رژیم صهیونیستی که بعد‌ها آمریکایی‌ها امتیاز آن را خریدند، استفاده می‌کردند، اما بعد از حمایت‌ها و تشویق‌هایی که برای ساخت چنین نرم‌افزاری در کشورمان صورت گرفت، الان چندین نوع نرم‌افزار مسیریابی با پوشش بسیار خوب داریم که بیشتر مردم هم از چنین نرم‌افزار‌هایی استفاده می‌کنند.
ولی در زمینه موتور جستجو و مرورگر اینترنتی و سیستم عامل و برخی خدمات پایه کاربردی متأسفانه کوتاهی شده است. با این حال در این زمینه‌ها فعالیت‌هایی در حال انجام است؛ به‌عنوان مثال، موتور جستجوی ایرانی اگرچه یک‌بار رونمایی شده، اما این بار با قابلیت‌های بهتر رونمایی خواهد شد؛ همچنین سیستم عامل بومی نیز در کشور طراحی شده که به‌صورت آزمایشی در حال کار و استفاده است.
این در حالی است که وقتی از شبکه جهانی اینترنت استفاده می‌کنیم، برای ارسال ایمیل ابتدا باید پیام مورد نظر به خارج از کشور رفته و سپس از آنجا مجدداً به گیرنده پیام که در داخل کشورمان قرار دارد، برسد و یا حتی شبکه‌های اجتماعی هم که امروز به‌صورت گسترده توسط مردم استفاده می‌شود، همین‌گونه است؛ در صورتی که باید سِرور آن‌ها در کشورمان باشد.
در این رابطه در زمان دولت قبل، شورای عالی فضای مجازی طی مصوبه‌ای مقرر کرد که هر فراهم‌آورنده سرویس شبکه اجتماعی که می‌خواهد در ایران مشتری داشته باشد، باید سِرور‌های آن را در داخل کشورمان قرار دهد تا داده‌های ایرانی‌ها به خارج از کشور نرود و شرکتی هم به‌عنوان نماینده خود در ایران داشته باشد تا چنانچه مسئله‌ای به وجود آمد، به لحاظ حقوقی پاسخگو باشد؛ ولی متأسفانه علی‌رغم اینکه این موضوع به تأیید شورای عالی فضای مجازی رسیده بود، دولت قبل به هر دلیلی به این مصوبه جامه عمل نپوشاند و باید روزی جواب مردم در این‌خصوص که چرا مصوبه مورد اشاره، اجرایی نشد را بدهند.
بنابراین هر شرکت پیام‌رسان خارجی که قصد دارد در ایران فعالیت داشته باشد، باید قوانین کشورمان را اجرا کند و ملاحظات ایمنی و امنیتی و دفاعی کشور را مد نظر داشته باشد و هیچ اقدامی بر خلاف مصالح و منافع ملی اقدامی انجام ندهد، نماینده‌ای در ایران داشته باشد و داده‌های مردم را نیز به خارج از کشور منتقل نکند.
ادامه دارد...
انتهای پیام/ 231
