به گزارش گروه سایر رسانه های دفاع پرس، محسن جهانبانی را شاید بشناسید. او در چند فیلم و سریال طی چند سال اخیر به عنوان بازیگر حضور داشته است. یکی از آنها در سریال یوسف پیامبر است که او به عنوان یکی از برادران حضرت یوسف ایفای نقش می کند. او در سال ۶۱ هنگامی که یک تازه جوان بود به اسارت درآمد. ردباره تئاتر اردوگاهی با وی صحبت کرده ایم. آزادگان دیگری بودند که در اردوگاه های بعثی فعالیت تئاتری نداشتند اما وقتی از خاطرات اجرای نمایش در اردوگاه از آنان می پرسیدیم به اتفاق از تاثیرگذاری بی بدیل آن بر افزایش روحیه اسرا یاد می کردند. جهانبانی می گوید ما خودمان هم رفته رفته داشتیم موضوع را فراموش می کردیم. و بعد با شوق بسیار شروع می کند به تعریف کردن خاطره های بسیار. یکی پشت دیگری. آنچه که در صحبت هایش مدنظرش است، عدم توجه و حمایت کافی از فعالان این عرصه بعد از آزادی بود. وی که در دوران اسارت کار تئاتر کرده است، از خاطرات و تاثیرگذاری آن برایمان گفته است. آن هم بعد از ۲۵ سال آزادی!
چطور شد علاقمند تئاتر شدید؟
آن موقع از تئاتر متنفر بود و حس بدی نسبت به این هنر داشت. اما رفته رفته با کشف استعداد درونی ام، به این کار علاقه مند شدم و نمایش های زیادی در اردوگاه های بعثی برای اسرای ایرانی اجرا کردم. به طوری که هنوز هم بسیاری آزاده ها با دیدن من یاد آن نقش ها و تئاتر می افتند.
از کجا به تاثیر تئاتر اردوگاهی در شرایط اسارت پی بردید؟
متوجه شده بودیم که تئاتر انگیزه زیادی برای انجام فعالیت های مفید در میان بچه های اسیر ایجاد می کند. آنها با دقت به نمایش ها و پیام های آن توجه می کردند. در نتیجه تئاتر محملی شده بود که ما بتوانیم بسیاری از مشکلات موجود در اردوگاه را حل کنیم. به همین منظورهر مناسبت ملی و مذهبی به طور جدی کار می کردیم تا بتوانیم نمایشی را اجرا کنیم. این موضوع برایمان بسیار مهم بود. مثلا در هفته دفاع مقدس یا رحلت امام یا حتی عید نوروز حتما ما نمایش جدید داشتیم که گاهی موضوعش جدی و گاهی هم کمیک بود. بخشی از این متن ها را از روی آثاری که صلیب سرخ در اختیارمان می گذاشت، اقتباس می کردیم و با ایرانیزه کردن آن، اثری دوست داشتنی از نظر اسرا، به اجرا در می آوردیم. موضوع پایان نامه دانشگاه من بررسی همین نمایش ها بود که البته بهترین نمره را هم گرفت. در حقیقت ما کار تئاتردرمانی می کردیم. در این مسیر بسیاری از دلتنگی ها و ناامیدی ها و ایرادات رفتاری را در اردوگاه توسط تئاتر از بین بردیم.
خاطره ای هم دارید؟
بعثی ها محدودیت های زیادی برای گروه های تئاتری اسرا ایجاد می کردند و اگر متوجه می شدند که نمایشی در اردوگاه اجرا شده است، عوامل آن را تحت شکنجه های وحشیانه قرار می دادند. در ایام خاص و ویژه خود را موظف کرده بودیم که هر شب برای بچه ها برنامه اجرا کنیم. گاهی یک نمایش چهل دقیقه ای بیش از چهار ساعت طول می کشید چون عراقی ها دائما به آسایشگاه می آمدند و دنبال این بودند که ببینند چه کسانی نمایش اجرا می کنند. یک بار فهمیدند و بعد وسایلمان را گرفتند تا صبح کتک مان می زدند. آنها در مقابل اعتراض ما می گفتند شما در نمایش هایتان صدام را به سخره می گیرد و ضدرژیم بعث حرف می زنید.
چند اثر در اسارت تولید شد؟
در دوران اسارت علاوه بر بازیگری ، کارگردانی نمایش های مختلف را بر عهده داشتم ولی در حدود ۳۸۶ نمایشنامه هم به نگارش در آوردم که در نوع خود یک اتفاق بی نظیر است.
چه نقش هایی را بیشتر خودتان بازی می کردید؟
اکثر نقش های خطرناک و سخت را خودم قبول می کردم. مثل صدام، عزت ابراهیم الدوری و از این قبیل شخصیت های عراقی. چون اگر ماموران عراقی بازیگر این شخصیت ها را می گرفتند حتما بلایی سرش می آوردند. به همین خاطر دوست نداشتم این نقش ها را کس دیگری غیر از خودم بازی کند.
با توجه به خفقان اردوگاهی،خلاقیتی هم در اجرای نمایش داشتید؟
همیشه در فشار و تنگنا خلاقیت ها بروز می کند. برخی مواقع بعثی ها آنقدر محدودیت برایمان ایجاد می کردند که نمی توانستیم به طور رسمی نمایشی اجرا کنیم. بنابراین مجبور بودیم نمایشی ترتیب دهیم که در دل یک مسابقه ورزشی رخ می دهد. اسرا متوجه پیام ها وحرکاتی می شدند که در مسابقه نمادین ورزشی منتقل می کردیم اما ماموران اردوگاه فکر می کردند که ما واقعا داریم مسابقه ورزشی برگزار می کنیم و حرکت های حاشیه ای آن هم مربوط به کری خوانی های ورزشی است. تئاتر در اردوگاه های اسارت توانست هنر انقلاب را هدایت کند و آرمان های آن را در میان آزادگان زنده نگاه دارد. گاهی تاثیر آن از یک خطابه و موعظه آتشین هم بیشتر بود.
و کلام آخر....
امروز در جامعه آنطور که باید به تاثیر تئاتر پی نبرده ایم و تئاتری ها هم بیشتر به فرم اهمیت می دهند تا محتوی. به عنوان مثال در دوران جنگ اتفاقات دراماتیک زیادی رخ داده است اما سیستم آموزشی نتوانسته است که هنرمندانی تربیت کند تا بتوانند این جذابیت ها را به عرصه تئاتر بیاورند. در این راه نیاز است آنهایی که به اصل موضوع باور پیدا کردند مورد حمایت قرار گیرند تا با نگاهی عمیق به انقلاب ، جنگ و حوادث آن، آثاری ماندگار خلق کنند.
متاسفانه آزادگانی که تجربیات زیادی در عرصه تئاتر داشتند، دیده نشدند یا به فراموشی سپرده شدند. ما پر از سوژه های تئاتری هستیم اما کسی علاقه ای به روی صحنه بردن آن یا تبدیل به فیلم کردنشان ندارد. متاسفانه در آینده نزدیک همه اینها به فراموشی سپرده می شود بدون آنکه توانسته باشیم استفاده ای مفید برای جامعه مان از آنها کرده باشیم.
منبع:سایت جامع آزادگان
