گروه اجتماعی دفاعپرس - سرهنگ «جهانگیر کریمی» معاون فرهنگی اجتماعی فرماندهی انتظامی استان اصفهان، نخستین و مهمترین گام در هر اقدام کلان فرهنگی به ویژه در زمینه فرهنگ سازی و اصلاح فرهنگ موجود، تعیین راهبردها و سیاستهای کلان است؛ زیرا بدون وجود راهبرد و سیاست کلان، طرحها و برنامههای اجرایی و عملیاتی، اجزایی ناهماهنگ، غیرمنسجم و گسسته از هم خواهند بود که نه اثرگذاری لازم را دارند و نه هدف مورد نظر را محقق میسازند و حتی گاهی یکدیگر را هم خنثی میکنند.
در موضوع گسترش و نهادینه سازی فرهنگ حجاب و عفاف نیز تعیین راهبردها و سیاستهای کلان نخستین و مهمترین گام به شمار میآید و ضروری است که نهادها، سازمانها و دستگاههای مختلف پژوهشی، آموزشی، فرهنگی، انتظامی و قضائی با هماهنگی و انسجام یکدیگر در زمینه ارائه طرح و برنامهای دقیق و مشخص برای نهادینه سازی فرهنگ حجاب و عفاف در جامعه اسلامی ایران بکوشند.
در تعیین راهبردهای نهادینه سازی فرهنگ حجاب و عفاف در جامعه اسلامی ایران، باید ابتدا به وضعیت امروز عفاف و حجاب در ایران و گستردگی و ژرفای پدیده ناهنجار بدحجابی در کشور، دوم به عوامل و زمینههایی که در شکل گیری وضعیت امروز عفاف و حجاب در ایران مؤثر بوده اند؛ سوم، تهدیدها و آسیبهایی که در زمینه گسترش و نهادینه سازی فرهنگ عفاف و حجاب در کشور وجود دارند؛ چهارم، مشکلات و نارساییهایی که در حال حاضردر عملکرد رسانههای داخلی به ویژه رسانه ملی در این زمینه وجود دارد و پنجم، جایگاه و نقش مهمی که رسانه ملی در مدیریت و هدایت فرهنگ و افکار عمومی جامعه بر عهده دارد توجه کرد.
برخی از مهمترین راهبردها برای نهادینه سازی فرهنگ حجاب و عفاف
۱- گفتمان سازی در زمینه فرهنگ عفاف و حجاب
امروز در همه محافل دانشگاهی، مجامع و سازمانهای بین المللی، گروهها و سازمانهای مدافع حقوق زنان و رسانههای نوشتاری، دیداری و شنیداری، دیدگاه غالب در مورد زن و خانواده همان دیدگاهی است که فرهنگ و تمدن غربی به جهان تحمیل کرده است.
در چنین فضایی، رهبر معظم انقلاب اسلامی ضرورت گفتمان سازی در حوزه زن و خانواده بر اساس دیدگاه اسلامی را مطرح کردند. ایشان در سومین نشست اندیشههای راهبردی که با موضوع زن و خانواده برگزار شد، با اشاره به ضرورت گفتمان سازی در این حوزه فرمودند: «گفتمان یک جامعه، مثل هواست، همه تنفسش میکنند؛ چه بدانند؛ چه ندانند؛ چه بخواهند؛ چه نخواهند. باید این گفتمان سازی انجام بگیرد؛ که البته نقش رسانهها و بالخصوص نقش روحانیون و نقش بزرگان و اساتید دانشگاهی حتماً نقش بارز و مهمی است.»
با توجه به مطالب یادشده در حوزه گسترش و نهادینه سازی فرهنگ عفاف و حجاب، بر اساس راهبرد تغییر گفتمان غربی در نگاه به زن و خانواده و گفتمان سازی در زمینه دیدگاه اسلام درباره زن و خانواده بایستی سیاست گذاری و برنامه ریزی و بر اساس همین گفتمان هم فرهنگ عفاف و حجاب را به عنوان بخشی از دیدگاه اسلام درباره حقوق و شخصیت زن تبیین کرد.
۲- تقویت انگیزههای درونی افراد برای رعایت عفاف و حجاب
بی شک گسترش فرهنگ حجاب، بدون توجه به انگیزههای درونی و پایههای اعتقادی افراد و تنها با بهره گیری از اهرم زورو اجبار، امکان پذیر نیست، اما اگر زمینههای فرهنگی و اجتماعی فراهم باشد، همه زنان مسلمان بر اساس فطرت پاک خود، فرهنگ عفاف وحجاب را بر فرهنگ برهنگی و بی بندوباری ترجیح میدهند، چنان که در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی و سالهای نخستین استقرار نظام اسلامی، شاهد گرایش گسترده و خودجوش بسیاری زنان و دختران بی حجاب به فرهنگ عفاف و حجاب بودیم؛ بنابراین باید اساس برنامههای آموزشی، تبلیغی و ترویجی در زمینه حجاب وعفاف بر روی تقویت پایههای اعتقادی و انگیزههای درونی مخاطبان شکل بگیرد.
۳- گسترش فعالیتهای فرهنگی در حوزه حجاب و عفاف
باید مسئولان کشور به این تفکر و باور برسند که گسترش و نهادینه سازی فرهنگ عفاف و حجاب در کشور تنها با گسترش فعالیتهای فرهنگی و نهادینه سازی باورها و ارزشهای دینی در جامعه امکان پذیراست.
۴- ایجاد همگرایی و هم افزایی در سازمانها و نهادهای مسئول
برای نهادینه سازی فرهنگ حجاب و عفاف در جامعه نمیتوان تنها به اقدامهای ساده، سطحی و تک وجهی بسنده کرد و ضروری است نهادها، سازمانها و دستگاههای مختلف که هر یک وظیفه و مسئولیتی ویژه در این زمینه دارند با همگرایی و هم افزایی یکدیگر طرح و برنامهای مشخص را تهیه و ارائه کنند.
۵- تقویت احساس مسئولیت والدین، مربیان و معلمان
پدران و مادران، آموزگاران و مربیان در نهادینه شدن باورها، ارزشها و هنجارهای پذیرفته شده یک جامعه، در کودکان بیشترین و اثرگذارترین نقش را دارند. در موضوع فرهنگ حجاب و عفاف نیز این قاعده کلی پابرجاست و بی تردید، اگر خانواده ها، معلمان و مربیان در این زمینه احساس مسئولیت مناسبی داشته باشند، این فرهنگ به خوبی به نسلهای بعد منتقل خواهد شد.
۶- افزایش احساس مسئولیت اجتماعی
یک ناهنجاری اجتماعی تا زمانی امکان اصلاح دارد که عموم مردم به آن خو نگرفته اند و در برابر آن واکنش نشان میدهند. به بیان دیگر، وقتی عموم یا بیشتر مردم در برابر نقض یک هنجار و ارزش اجتماعی احساس مسئولیت نکردند، دیگر اقدامهای اصلاحی، به ویژه اگر از جنس اقدامهای انتظامی و قضایی باشد، هیچ کارآیی نخواهد داشت.
بنابراین، برای اصلاح وضعیت عفاف و حجاب در کشور باید در درجه نخست کاری کرد که بی حجابی و بد پوششی در پوشش و آرایش به یک هنجار اجتماعی که عموم مردم آن را پذیرفته و در برابر آن واکنش نشان نمیدهند، تبدیل نشود. بر این اساس، یکی دیگر از راهبردهای مهم در زمینه گسترش و نهادینه سازی فرهنگ عفاف و حجاب، افزایش احساس مسئولیت اجتماعی در برابر بی حجابی و بد پوششی، بالا بردن سطح نظارت عمومی در این زمینه و تقویت نقش سازمانهای مردم نهاد در گسترش فرهنگ عفاف و حجاب است.
۷- احیای هویت اسلامی زنان و دختران
با رواج فرهنگ منحط غربی در برنامههای ماهوارهای و شبکههای اجتماعی زنان و دختران جوان امروز جامعه دچار بحران شدید هویت شدند. کاسته شدن تمایلات دینی و مذهبی در جوانان که بارزترین این امر، در کمتوجهی آنها به مسائل شرعی در اجتماع ... افزایش روی آوردن به موسیقیهای غربی، زیاد شدن فاصله آنها نسبت به تعهدات اجتماعی و خانوادگی، گسترش خانوادههای هسته ای، روی آوردن به مدلها و آرایشهای ظاهری غربی و... همه اینها ناشی از گسستگی هویتی جوانان با هویتی پایا و پویاست.
بر این اساس، احیای هویت اسلامی زنان و تلاش برای ارتقای شخصیت انسانی، حقوق فردی و جایگاه اجتماعی آنان در جامعه اسلامی ایران یکی از پیش نیازهای اساسی اصلاح وضعیت عفاف و حجاب در کشور به شمار میآید.
بی تردید، اگر زنان و دختران ایرانی باور کنند که در سایه احکام و قوانین اسلامی میتوانند شخصیت انسانی، حقوق فردی و جایگاه اجتماعی شایسته خود را بازیابند و هویت از دست رفته شان را پیدا کنند، هرگز به بی حجابی و بد پوششی، خودآرایی و خودنمایی روی نمیآورند.
۸- توجه دقیق به مرزهای زنانگی و مردانگی
رواج اندیشههای فمینیستی و تفکرهای برابری طلبانه در چند دهه اخیر، موجب از بین رفتن مرزهای زنانگی و مردانگی شد. اندیشههای یادشده به تدریج در دیگر نقاط جهان و از جمله کشورهای شرقی نیز نفوذ کرد و با گسترش مدرنیته و توسعه صنعتی در این کشورها، مرزهای زنانگی و مردانگی نیز در بسیاری زمینهها دگرگون شد که یکی از پیامدهای این دگرگونی، کمرنگ شدن فرهنگ حیا، عفاف، حجاب و غیرت بود.
با توجه به مطالب یادشده، برای ترویج و گسترش فرهنگ عفاف و حجاب، باید در همه برنامههای فرهنگی به نقشها و جایگاههایی که دین مبین اسلام برای هر یک از زن و مرد در نظر گرفته است و همچنین مرزهای زنانگی و مردانگی بر اساس آموزههای اسلامی توجه دقیق کرد.
انتهای پیام/ 241
