به گزارش خبرگزاری دفاع مقدس، با شروع موج بیداری اسلامی در کشورهای عربی، تحرکات دیپلماتیک بین المللی برای دفع تهدیدهای احتمالی و بهره گیری از فرصت ها به سرعت افزایش یافت و رقابتی شدید در سطح منطقه ای و بین المللی برای جهت داد به این تحولات در مسیر منافع بازیگران در گرفت.
جمهوری اسلامی ایران نیز به منظور حمایت از حرکت های اصیل مردمی و جریان بیداری اسلامی و نیز بی اثر کردن تلاش های ضدایرانی رسانه های غربی/عربی تاکنون کوشیده است که علاوه بر کانال دیپلماسی رسمی از کانال دیپلماسی غیر رسمی در قالب «دیپلماسی رسانهای» بهره ببرد. در این میان شبکه خبری «العالم» به عنوان یکی از اولین شبکه های عرب زبان غیر عربی در دنیا، نقش پیشرو و انقلابی ای را در این مسیر بر عهده داشته و دارد.
این شبکه عرب زبان که بخش عمده مخاطبان خود را در منطقه خاورمیانه و جهان عرب تعریف می کند، با توجه به رویکرد متفاوتش در مواجهه با حوادث مختلف، به ویژه بیداری اسلامی توانسته است. نظر بینندگان بسیاری را به خودش جلب کند. بر این اساس، نوشتار حاضر درصدد است، به این سوال پاسخ دهد که شبکه خبری العالم چه نقشی در پیروزی بیداری اسلامی در کشورهای مختلف منطقه (خاورمیانه و شمال آفریقا) بر عهده داشته است؟.
شبکه العالم و دیپلماسی رسانه ای ایران
شبکه العالم از طریق دیپلماسی رسانه ای کوشش نمود، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال انقلاب های منطقه در قالب مفهوم بیداری اسلامی را منعکس نماید. در این باره سایت خبری «egypty» در مقاله¬ای نوشت: «شبکه خبری ایرانی العالم همزمان با سی و دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، اقدام به مقایسه انقلاب ملت آزاده مصر با انقلاب اسلامی در ایران نمود و انقلاب اسلامی ایران را الگوی تمام ملت ها برای هرگونه اقدام ضد رژیم های خودکامه و دست نشانده دانست.
شبکه خبری العالم که به زبان عربی پخش می شود در یکی از برنامه های خود اقدام به مقایسه اظهارات محمدرضا پهلوی شاه مخلوع ایران در زمان انقلاب اسلامی به سال 1357 با اظهارات مبارک در آغاز تظاهرات در مصر کرد. آن گاه به مقایسه دو ملت ایران و مصر در تظاهرات خیابانی پرداخت.
این شبکه ایرانی، از تحولات اخیر در مصر به شدت استقبال کرد و سقوط نظام در مصر را یکی از دستاوردهای انقلاب ایران برشمرد و آن را زمینه ساز شکل گیری خاورمیانه اسلامی دانست. در حالیکه رسانه های بین المللی و همچنین رسانه های منطقه در راستای سیاست های یک بام و دو هوای خود و برخلاف اصول اطلاع رسانی بین المللی از پوشش اخبار بحرین و اعتراضات مردمی در این کشور چشم پوشی نمودند، این تنها شبکه العالم بود که بار این اطلاع رسانی را بر دوش کشید و این باعث شد تا برخی رسانه های عربی از اقدام العالم بر آشفتند.
از اینرو، پس از تلاش شبکه العالم برای ایفای رسالت اطلاع رسانی خود در انعکاس خیزش های مردمی، رسانه های عربی به ایجاد جنگ رسانه ای علیه این شبکه مبادرت نمودند به عنوان مثال حذف ناعادلانه العالم از روی ماهواره «نیل ست» و «عرب ست» را می توان نمونه ای از اوج خشم مقام های مصری و سعودی دانست زیرا کاملا مشهود بود که پوشش گسترده تحولات بیداری اسلامی در کشورهای عربی مهمترین دستور کار العالم بود و علی رغم تمام مشکلات گاه اتفاق می افتاد که تصاویر اختصاصی این شبکه به عنوان منبع اصلی مورد استناد سایر شبکه های تصویری دنیا قرار میگرفت.
شبکه خبری العالم و بیداری اسلامی
آغاز تحولات جریانساز در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، شبکه العالم به سرعت وارد کارزار اطلاع رسانی از این رویدادهای سیل آسا شد؛ و در کشورهای مختلف به پوشش خبری پرداخت.
العالم در تونس و مصر
شبکه العالم با شعله ور شدن جرقه اعتراضات مردمی در تونس، تا فرار دیکتاتور این کشور گزارش لحظه به لحظه از رویدادهای آن را آغاز کرد. این پوشش خبری در حالی انجام میگرفت که اجازه فعالیت به تیمهای خبری این شبکه داده نمیشد.
این شبکه همزمان با وقوع انقلاب مردمی تونس و مصر برنامه های عادی خود را قطع نمود و به پخش لحظه به لحظه و کامل تحولات این دو کشور پرداخت. العالم که نخست از طریق دفتر خود در قاهره تنها با دو خبرنگار تحولات این کشور را پوشش می داد، در پی آغاز انقلاب مردم؛ در شهرهای اسکندریه، السویس، البحیره، الاسماعیلیه، دمیاط، الشرقیه، الفیوم و المیناء خبرنگاران جدیدی را به کار گرفت این شبکه با به کارگیری تعداد قابل توجهی خبرنگار در آن کشور و به ویژه دوازده خبرنگار در شهرهای مختلف مصر، گستره پوشش خود را تا سطح ده استان در این کشور توسعه داد. پوشش گسترده شبکه العالم در حالی صورت می گرفت که شبکه های دولتی مصر هشدار می دادند با عوامل آشوب های مصر یعنی رسانه های خارجی مبارزه می کنند.
در نتیجه هواداران مبارک هر جا خبرنگاری خارجی می دیدند به آنها حمله و وسایل گزارشگری آنها را منهدم می کردند. به این ترتیب طرفداران رژیم مبارک، با حمله به خبرنگاران شبکه العالم آنها را در چند مرحله مورد تعرض قرار دادند، شکستن دوربینهای خبرنگاران اعزامی این شبکه و یورش به استودیو در حال پخش زنده و مضروب ساختن کارشناس برنامه از جمله این موارد بود. در جریان پوشش خیزش انقلابی مردم بحرین نیز شبکه العالم بطور فعال ظاهر شد تا جاییکه هکرها به پایگاه اینترنتی این شبکه حمله کردند و سپس پخش این شبکه بر روی ماهوره با تهاجم گسترده امواج پارازیت مواجه شد.
دولت مبارک نیز به مقابله با خبررسانی رسانهها از اعتراضات مردمی پرداخت و خبرنگاران و تیمهای خبررسانی، جزو اهداف حمله نیروهای امنیتی و نیروهای وابسته به حکومت مصر قرار گرفتند. رسانههای غربی و برخی شبکههای عربی که با محافظه کاری بیشتری اخبار مصر را پوشش میدهند، با آزادی بیشتری به فعالیت خبری مشغول بودند، اما فشار و اعمال خشونت علیه خبرنگاران و تیمهای خبری شبکه العالم به مراتب شدیدتر بود.
در پی حمله نیروهای امنیتی مصر، احمد سیوفی، مدیر دفتر شبکه العالم در قاهره و تصویر بردار این شبکه مجروح و به بیمارستان منتقل شدند. همچنین دفتر العالم در قاهره، تهدید به آتش سوزی شد. البته در این باره باید گفت، پیش از این تهدید، افرادی وابسته به حکومت مبارک به تیم خبری العالم در میدان التحریر قاهره یورش بردند و «شریف منصور» خبرنگار العالم را مورد ضرب و شتم قرار دادند.
گروهی دیگر از نیروهای رژیم حسنی مبارک به تیم شبکه خبری العالم در شهر اسکندریه مصر حمله ور شده و اعضای خبری و تصویری آن را مورد ضرب و شتم قرار دادند. این نیروها همچنین دوربینهای تیم خبری العالم را شکسته و برخی تجهیزات آن را ضبط کرده و با خود بردند. این در حالی بود که تیم خبری العالم، می خواسته است، گزارش تجمع بزرگ مردمی در میدان التحریر مصر را بازتاب دهد.
العالم در بحرین
شبکه العالم از آغاز خیزش مردمی در بحرین در سکوت سایر رسانههای خبری بین المللی و منطقه ای در هنگام سرکوب شدید اعتراضات مردمی به اطلاع رسانی شفاف، دقیق و بررسی کارشناسی در برنامه های مختلف خود در بخش های خبری و تحلیلی به صورت ویژه به این موضوع پرداخته است.
این شبکه در بحرین در حالی به فرستادن تصویر و خبر مشغول است که مجوزی برای فعالیت خبری این شبکه به صورت رسمی صادر نشده است و خبرنگاران العالم بدون نشان دان چهره خود خبر رسانی مینمایند. ناگفته نماند که حضور العالم، به رغم این محدودیتها در بحرین بسیار مطلوب است، به گونهای انقلابیون بحرینی، چندین بار از پوشش این شبکه در بحرین تشکر نمودند.
در این راستا، «گروه جوانان انقلاب 14 فوریه بحرین» در پیامی از پوشش رسانهای بسیار عالی العالم از مظلومیت مردم شیعه و سنی بحرینی ـ که مورد بی مهری رسانههای جهان عرب و غرب قرار گرفتهاند ـ تشکر نمود که در بخشی از آن اشاره شده است: امروز همه ملتها از این که شبکه العالم اطلاع رسانی دقیقی از رخدادهای جاری میکند، سربلند و خرسندند و ما در میدان اللولؤ منامه از طرف همه جوانان بحرینی بر شما درود تحیت میفرستیم. این تشکل همچنین با فرستادن متن تقدیری برای شبکه العالم ضمن تشکر از همراهی رسانهای شبکه العالم در پوشش خبری حرکت مردمی شیعه و سنی در بحرین علیه ظلم و استبداد، این موضوع را از آن جهت دارای اهمیت بسیار برشمرد که شبکههای ماهوارهای عربی نیز با پیروی از حکام بحرینی، این رویدادها را در بایکوت خبری قرار دادند و انقلاب مردمی این کشور را که با تجمع اعتراضی ششصد هزار نفری انجام میگرفت، نادیده انگاشتند.
عملکرد العالم در بحرین همچنین موجب شد، شبکه رقیبی همچون «بی.بی.سی» در وب سایت عربی خود، بر تلاش العالم در تأثیرگذاری در تحولات منطقه صحه بگذارد. در این باره باید گفت، در کنار چادرهای برافراشته شده توسط معترضان بحرینی، خیمههای جدیدی نیز توسط شبکههای ماهوارهای افکنده شده بود. شبکههای العالم و المنار، دو شبکهای هستند که در بازتاب تحولات و ناآرامیهای بحرین در میدان اللولو نقش بسزایی ایفا کرده اند و همچنین نقش موثری در جلب توجه مخاطبین دارند.
العالم در لیبی
در لیبی نیز شبکه العالم تحت فشار سنگینی به خبررسانی از رویدادهای خونین این کشور میپردازد. افزون بر خطراتی که در اثر نبردهای مسلحانه در لیبی علیه گروه های خبری وجود دارد، فشارهای نیروهای امنیتی معمر قذافی نیز موانع بسیاری برای فعالیت خبری العالم ایجاد کرده است. دوربین خبرنگار العالم «عدنان بورینی» در هنگام اعزام به شهر بن غازی که در کنترل انقلابیون لیبی است، به دست نیروهای امنیتی ضبط شد، ولی با وجود این، العالم برای پوشش کامل تر رخدادهای لیبی «لطفی قراص» خبرنگار خود در تونس را به طرابلس فرستاده است و تصمیم دارد، در چند روز آینده تصاویر زنده از شهر بنغازی پخش نماید.
در همین راستا، یکی از رهبران اخوان المسلمین لیبی نیز با تقدیر از شبکه العالم بر اهمیت نقش این شبکه در افشای حقایق این کشور، درباره کشتار شهروندان لیبیایی به دست مزدوران بیگانه تأکید کرد. «سلیمان عبدالقادر» اظهار داشت: برخی از کشورها به دنبال آن هستند تا حقایق را پنهان کنند، ولی این محاصره باید شکسته شود.
العالم در یمن و عربستان سعودی
العالم در یمن نیز با وجود جلوگیری حکومت عبدالله صالح، نقش ویژهای در اطلاع رسانی جنبش اعتراضی این کشور بر عهده دارد. این شبکه به رغم فشار شدید حکومت این کشور برای جلوگیری از فعالیت خبری این شبکه، می خواهد دو خبرنگار به جنوب (شهر عدن) و شمال (منطقه حوثی ها) این کشور بفرستد.
العالم هم اکنون پوشش جنبش اعتراضی عربستان سعودی را نیز با وجود اجازه نداشتن فعالیت خبری این شبکه از راه منابع بومی، به صورت ویژهای پیگیری میکند.
نتیجه گیری
جنبش های نوین عربی در منطقه موسوم به بیداری اسلامی در شکل گیری و تداوم به میزان بسیاری تحت تاثیر رسانه ها بوده اند، و با آغاز تحولات جریانساز در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا، شبکه العالم به سرعت وارد کارزار اطلاع رسانی از این رویدادهای سیل آسا شد، و به عنوان اصلی ترین رسانه برون مرزی در جمهوری اسلامی در تحولات منطقه با بهره گیری امکانات رسانه ملی و تکنولوژی های پیشرفته سهم به سزایی در پیروزی این تحولات و حتی گسترش آن به عهده داشته است.
فهرست منابع :
