ارتقاء فرهنگ مطالعه و شناخت کتاب خوب

به گزارش دفاع پرس، همچنان که داروهاى مسموم را، داروهاى خطرناک را، داروهاى مخدر را متصدیان امور این داروها را آسان و بىقید در اختیار همه نمی گذارند. پس باید مراقبت کرد. باید کتاب خوب را، کتاب سالم را در اختیار گذاشت. بیشتر هم باید توجه کرد به این که آن کتاب بتواند هم پرورش فکرى بدهد، هم راه درست را در اختیار بگذارد.»

این سطور بخشی از سخنان رهبر معظم انقلاب است.همانگونه که ولی امر مسلمین جهان در بیانات خود تاکید میکنند علاوه بر تولید، توجه به بحث موضوعی آثار تولیدی و توزیع آثار خوب نیز موضوعی است که در مسیر علاقهمندی مردم به کتاب دارای اهمیت فراوانی است.

در ادامه بررسی مشکلات موجود در مسیر کتابخوانی در کشورمان و پس از بحث درباره علل مشکلات موجود در این مسیر امروز با نگاهی عمیقتر به موضوع کیفیت آثار موجود در بازار کتاب کشورمان نگاه میکنیم. بدون شک تولید آثار خوب میتواند رغبت مخاطبان برای دوستی با کتاب را افزایش دهد. رسیدن به روند تولیدات خوب در بازار کتاب ما نیاز به یک تغییر رویکرد دارد، تغییری که بتواند به تناسب میان تولیدات و نیازها یاری رساند.

ابراهیم نکو عضو مجلس شورای اسلامی در این خصوص میگوید:« در شرایط کنونی رویکرد افراد در سطح جامعه به کتابخوانی به دلیل ورود تکنولوژیهای جدید و افزایش روز افزون رسانههای مجازی و اینترنتی متفاوت شده است. بر این اساس اول باید تغییری در رویکرد جامعه شکل گیرد، این تغییر رویکرد و رویه میتواند بسیاری از مشکلات را حل کند.»

لزوم توجه به کیفیت آثار

حال برای  بررسی بهتر روند کیفی تولید کتاب سراغ یکی از ناشران کشورمان میرویم.

علی گلی برگزیده همایش خادمان نشر بیستودومین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی درباره فرآیند تولید کتاب و رعایت استانداردهای نشر در کشورمان میگوید: «متأسفانه این استانداردها آنگونه که باید و شاید، رعایت نمیشوند. البته ناگفته نماند که همه ناشران قدیمی که کارگران سابق هستند، نسبت به رعایت استانداردهای نشر همواره مقید هستند. اما متأسفانه برخی ناشران بهویژه ناشران نوپا برای این که تخفیف بیشتری قائل شوند و کتابها را با کمترین هزینه راهی بازار نشر کنند، استانداردها را چندان رعایت نمیکنند بهگونه ای که متأسفانه بعد از گذشت 6 ماه از انتشار کتاب، شاهد از هم پاشیدگی صحافی آن  هستیم.»

وی در ادامه میگوید: «پایین بودن شمارگان کتابها نشان میدهد که مردم ما کتابخوان نیستند. به عبارت دیگر افراد به کتاب روی خوش نشان نمیدهند. همه میگویند کتاب گران است اما من میگویم کتاب گران نیست. اگر هم گران باشد، فردی که واقعاً کتابخوان باشد، برای تهیه آن اقدام میکند. بنابراین، نتیجه میگیریم که اصلاً مردم دغدغه کتاب و کتاب خواندن ندارند. متأسفانه در جامعه ما فقط 500 ناشر فعال وجود دارد که حدود 250 ناشر آنها کتابهای کمک آموزشی منتشر میکنند.در شرایط نامساعد نشر کشور متأسفانه اغلب ناشران به دلیل بیپولی و همچنین به دلیل نبود فرهنگ کتابخوانی در کشور، ترجیح میدهند کار انتشاراتی را کنار بگذارند و به حرفه دیگری رو بیاورند.»

مدیر انتشارات گلی خاطرنشان میکند: «تبلیغات مهمترین عامل در ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی است و ناشر با توجه به بضاعت مالی که دارد، دیگر توانایی تبلیغ کتاب خود را ندارد. نقش والدین نیز در کتابخوان شدن فرزندان انکارناپذیر است؛ والدین باید بکوشند برای خرید کتاب هزینه کنند و آن را در سبد خانوار خود قرار دهند.»

نیاز به تولید محتوای خوب

علاوه بر موضوع کیفیت چاپ آثار بحث دیگری که نیازمند توجه است رفتن به سمت تولید آثاری با کیفیت از نظر موضوع است و چه بسا موضوعات و شاخصههای بسیاری در کشورمان وجود دارند که تا کنون به خوبی به آنها پرداخته نشده است، البته در چنین بحثی حتی نمیتوان محدودیتی برای توجه به موضوعات داخلی ایجاد کرد و هر موضوع خوبی که بتواند درجهت تعالی مردم گام بردارد میتواند به چرخه تولید ما وارد شود.
 رهبر معظم انقلاب در دیدار خود با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی با تاکید بر نقش کتاب در عرصه فرهنگ بیان میکنند: «شما نگاه کنید ببینید در دنیا چه چیزهایى منتشر میشود که دانستن آن براى جوان ایرانى لازم است؛ ترجمه کنید، پول بدهید ترجمه کنند».

برای بررسی بهتر موضوع سراغ دکتر لاله افتخاری میرویم. این نماینده مردم تهران و دبیر کمیسیون فرهنگی مجلس در گفت و گو با گزارشگر کیهان میگوید:«متاسفانه توجه به برنامههای اینترنتی در کشور ما خیلی زود گسترش پیدا کرد و البته همچنان رو به افزایش است درحالی که توجه به چنین مواردی شاید نه تنها اولویتی برای افراد جامعه ما نداشته باشد بلکه نیازی به آنها نیز وجود نداشته باشد و باید از توجه به اموری همچون فضای مجازی کاسته شود.»

وی تصریح میکند: «عدم تبلیغ مناسب، عدم تنوع، قیمت بالا و بعضا نگارش نامناسب دلایلی هستند که باعث شدهاند کتاب نتواند هیچ گاه جایگاه خود را در کشور ما پیدا کند. وقتی شبکههای اجتماعی آمد این موضوع نیز مزید به علت شد درحالی که فضای مجازی خود میتوانست بستری برای دسترسی به کتابها باشد.»

توجه به علاقه مردم

عضو مرکز دانش پژوهان شاهد بیان میکند: «باید هدایت و نظارت بیشتری بر روی نگارش کتب وجود داشته باشد و به نظرم توجه به موضوعاتی همچون دفاع مقدس کمک بسیاری به جلب توجه مخاطبان میکند. بهطور مثال رمانهای برگرفته از دفاع مقدس نشان دادهاند که دارای تاثیرگذاری خوبی هستند. «یکی از موضوعاتی که به نظر میرسد نیاز مبرمی به توجه به آن در حوزه کتابخوانی احساس میشود تولید آثاری برجسته در حوزههای مورد علاقه مردم است. حوزه دفاع مقدس که در بخش پایانی صحبتهای افتخاری مورد اشاره قرار میگیرد یکی از موضوعات ناب موجود در داخل کشورمان است.

این موضوع از آن جهت که دوران هشت سال دفاع مقدس برای کشور ما یک پیروزی بزرگ به شمار میرود میتواند زمینهای برای چرخش قلم نویسندگان باشد؛ جایی که قهرمانان بسیاری نه از افسانههای کشورهای جنوب شرقی آسیا و نه از شخصیتهای ماورایی طنزگونه بالیوود بلکه در کمال واقعیت در میدان نبرد علیه باطل از کوچه و خیابانهای شهرهای کشور خودمان خودنمایی کردند اما ابعاد شخصیتی، رفتارها و اعمال بسیاری از این قهرمان همچنان بر بسیاری پوشیده است. البته در این میان آثاری نیز بودهاند که توانستهاند به خوبی جای خود را در میان مردم باز کنند. یکی از این آثار کتاب «من زنده ام» اثر معصومه آباد است.

این کتاب بخشی از خاطرات  نانوشته ۴ بانوی اسیر ایرانی را به نگارش درآورده، تا پاسخگوی بسیاری از سوالات بدون پاسخ در باره اسارت بانوان ایرانی را در زندانهای رژیم بعثی در دوران هشت سال دفاع مقدس باشد، در خلاصه داستان این کتاب آمده است: «سی و چند روز بیشتر از حمله رژیم بعث به ایران نگذشته بود که چهار نفر از دختران امامخمینی به دست نامحرمان اسیر شدند. «بنات الخمینی» عنوانی بود که سربازان صدام به چهار بانوی امدادگر ایرانی داده بودند. بعثیها اول که ماشینشان را محاصره میکنند، از خوشحالی پایکوبی میکنند و پشت بیسیم به فرماندهان خود اعلام میکنند که دختران خمینی را گرفتیم. بعدتر برخی دیگر از افسران بازجو به این بانوان غیرنظامی میگویند از نظر ما شما ژنرالهای ایرانی هستید.»

نصرالله پژمان فر عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درباره کتاب «من زندهام» به قلم معصومه آباد اینگونه میگوید: «این کتاب نشاط و تامل خاصی را در من ایجاد کرد به این لحاظ که معتقدم زنانی که در دوران اسارت و تحت فشارعراقیها استقامت کردند و اذیت و آزارهای بسیاری را متحمل شدند، شاهکار کردهاند و انسانهای تامل برانگیزی هستند. ما باید با انتشار چنین کتاب های ارزشمند و فاخری این افراد رابه دنیا معرفی کنیم، باید به دنیا بگوییم که ما ایرانیها چنین انسانهای متفاوتی را در بطن جامعه خود داشته و داریم، چراکه بسیاری از کشورها اسطوره ندارند و چنین زنانی را در تخیل خود خلق میکنند و در تخیل با آنها زندگی میکنند.»

وی میافزاید: «اما ما اسطورههای بزرگی داریم که واقعیتهای عظیمی را خلق کردهاند، دنیا باید بدانند ایران یک کشور قدرتمند است که انسانهای با اراده و پولادینی دارد که آنها در خلق مشابه آنها عاجزاند و قدرت درکشان را نیز ندارند. معتقدم کتاب «من زندهام» کتاب موثری است که خواننده میتواند ارتباط عمیقی را با محتوای آن برقرار کند، نثر کتاب بسیار روان و تاثیرگذار است و تاکنون توانسته با تیراژ بالایی به فروش برسد.»

عضو کمیسیون فرهنگی مجلس در ادامه میگوید: «این کتاب خاطرات دوران طفولیت و اسارت خانم معصومه آباد و مقاومت و از خودگذشتگی که در این دوران داشتهاند را نشان میدهد، علی رغم اینکه جمع محدودی از خانمها در اسارت بودند اما توانستند مقاومت خاصی از خود نشان دهند. این اسارت شرایط ویژهای داشته است چرا که اسارت یک مرد با تمامی سختیها بازهم قابل تحمل است اما اسارت یک بانو مسلمان در دست رژیم سفاک صدام نگرانیهای بسیاری را برای خانوادهشان ایجاد کرده بود و او توانسته در این کتاب بخشی از این وقایع را به خوبی منتقل کند. کمتر دیدهام کسانی خواندن این کتاب را آغاز کرده باشند و آن را به راحتی تا قبل از پایان زمین گذاشته باشد.»

نظرخواهی از مخاطبان

به نظر میرسد در مسیر علاقه مندی به خواندن کتاب برای دستیابی به ذائقه مردم بهتر باشد در تولید و انتشار آثار از خود مخاطبان نیز کمک گرفت. با این کار مخاطب بیش از پیش احساس میکند نظر او برای ناشران دارای اهمیت است و بدون شک میل بیشتری برای دیدن و خواندن آن اثر دارد. محسن عمادی مدیر انتشارات شهید هادی در گفت و گو با گزارشگر کیهان در این خصوص میگوید:« ما سعی کردهایم به دنبال ایدههای جدیدتر برویم و با جذب نظرات و ایدههای مخاطبان سبکهای جدیدتری از آثار را روانه بازار کنیم.

در این مسیر کتاب عنایات اهلبیت علیهمالسلام و یا وصیت نامههای شهدا را کار کرده ایم. بطور مثال ما آمدهایم از یک مجموعه 500 وصیتنامه شهدا، آنهایی را که ادبیاتی زیباتر داشت را انتخاب کردیم و در کنار وصیتنامه تصویر شهدا و مختصری از زندگینامه آنها را نیز آوردیم که در کمتر از چهار سال این کتاب 25 بار تجدید چاپ شد. موفقیت این طرح حاصل نظر مخاطبان ما بود و در مرحله بعدی نیز ما نامهها و دست نوشتههای شهدا را چاپ کردیم.»

عمادی ادامه میدهد: «ما مدتی نیز روی شهدایی که شاخصههای خاص دارند کار کردیم. ما دانش آموز شهیدی داریم که سال 62 در سن 16 سالگی کتابی با موضوع ولایت فقیه نوشته است و یا چهرههایی شبیه شخصیتهای فیلم اخراجیها که همگی از موضوعات جالب به حساب میآیند. کار کردن در موضوع چهرههای تاثیرگذار انقلاب همچون طیب و شهیدآیت الله سعیدی، شهدای بعد از جنگ در درگیری با گروهکهای منافق و مجموعهای با محوریت مدافعان حرم در کنار زندگی نامه حضرت زینب(س) از دیگر آثاری بود که ما با سنجیدن نیازهای مخاطبان سراغ آنها رفتیم. در حال حاضر نیز آثاری با موضوع شهدای نوجوان را در دست داریم،؛ شهدایی که به تعبیر حضرت امام ره صدساله را یک شبه طی کردند. دیگر کتابی که این روزها در دست داریم داستان مدیر مدرسهای است به نام شهید سید محمود افتخاری که اخلاق فوق العادهای داشت و در زمان جنگ از فرماندهان بود.»

مدیر انتشارات شهید هادی درباره نقش فضای مجازی در کاهش مطالعه میگوید: «بدون شک این موضوع در بحث کتابخوانی تاثیرگذار است اما با این حال با گسترش فضای مجازی همچنان کتاب جایگاه خود را دارد و با وجود اینکه بعضا مشاهده میکنیم کتابهای الکترونیک در فضای مجازی موجود است ولی گرفتن کتاب در دست یک حال و هوای دیگری دارد و فضای مجازی در بسیاری از اوقات صرفا وقت جوانان را تلف میکند.»
عمادی در پایان راهکارش برای ترویج فرهنگ کتابخوانی در کشور را اینگونه بیان میکند: «من وقتی برای اولین بار کتاب «خاکهای نرم کوشک» را خواندم خاطرات شهید برونسی آنقدر برایم جذابیت داشت که به عنوان یک مربی تربیتی بخشهایی از این کتاب را در کلاس درس میخواندم و بچهها خودشان سراغ این کتاب میرفتند؛ پس تبلیغ چهره به چهره راهکاری بسیار مناسب برای علاقه مندی به کتاب است. تبلیغ از طریق دبیران در مدارس و تبلیغ در رسانهها بسیار تاثیرگذار خواهد بود. ما میبینیم در بهترین ساعات پخش تلویزیون مواد خوراکی که وزارت بهداشت اعلام کرده مضر هستند تبلیغ میشوند اما یک کتاب در این ساعات تبلیغ نمیشود. آماده کردن اثر برای مخاطب عمومی و کاهش قیمت کتاب دیگر راهکارهای تاثیرگذار است.»

در یک جمع بندی از گزارش امروز میتوان به این نتیجه رسید که هرقدر نویسندگان و ناشران بکوشند تا سلایق مردم را در آثار خود بگنجانند میتوانند علاوه بر رسیدن به موفقیت در حوزه کاری خود به شکوفایی عرصه کتابخوانی کشورمان نیز کمک کنند.

انتهای پیام/