
به گزارش دفاع پرس، به اجبار نمیتوان فردی را وادار به کتاب خواندن کرد در حالی که خانوادهها دوست دارند بدون سختی و تلاش، فرزندانی کتابخوان و معقول بار بیاورند و این امکانپذیر نیست. اگر از دوران کودکی با نمایش داستانهای کتاب ذهن کودک را آماده کنیم و کتاب را برایش به یک موجود زنده یا یک دوست صمیمی تبدیل کنیم دیگر لازم نیست در سنین بالا کتابی را بدون آگاهی به دستش دهیم و او با اکراه آن را بپذیرد. اگر محیط کتابخانه متناسب با نیاز و شرایط کودک باشد او شیفته کتاب میشود.
به نقل از جوان، هفته کتاب و کتابخوانی بهانهای بود تا سری به یکی از کتابخانههای عمومی تهران بزنیم. جایی که میشد هم حرف کتابداران و کارشناسان کتاب را شنید، هم با کودکان و نوجوانانی که علاقهمند به دنیای شگفتانگیز کتاب هستند همکلام شد. مژگان نوذری کارشناس ارشد کتابداری، مدیر کتابخانه شهر فرهنگسرای تهران و از پیشکسوتان این عرصه که سالهای بسیاری را با کتاب مأنوس بوده است ایدههای جالبی برای کتابخوان کردن کودکان دارد. در محل کار او نه تنها حرفهای او را شنیدم، بلکه مجالی پیش آمد تا با دو کودک و دو نوجوان کتابخوان حرفهای همکلام شوم. مطالب این صفحه روایت یک روز انس با کتاب، کتابخانه، کتابدار و کودکان و نوجوانان کتابخوان است.
نقش مادران در کتابخوان شدن فرزندان
مژگان نوذری سالهاست دغدغه کتابخوانی کودکان را دارد. او برای مادران در این زمینه نقش ویژهای قائل است. نوذری میگوید: اگر میخواهیم فرهنگ مطالعه را در جامعه نهادینه کنیم و فرزندانمان در سن جوانی به مشکلاتی در زندگی شخصی و در ارتباطات اجتماعی برنخورند باید از سنین خردسالی برایشان کتاب بخوانیم و این راه را ادامه دهیم تا برنامهای جدانشدنی از زندگیشان شود. کتابخوانی باید مانند غذا خوردن و خوابیدن جزو برنامه جدانشدنی زندگی آنان شود.
این کار در ابتدا از خانواده شروع میشود و خانمهایی که تازه ازدواج کردهاند باید آموزشهایی در این مسیر ببینند چون مادران آیندهاند و به فرزندان خود نیز آموزش میدهند. اگر مادری بداند با انرژی گذاشتن در یک سال اول زندگی کودک خود میتواند آینده خوبی را برای او تضمین کند بدون شک با تمام سختیهایش این کار را انجام میدهد. البته مراکزی مانند خانه کتابدار، کانون فکری کودک و نوجوان، کتابخانهها، مهد کودکها و... هم خانوادهها را در این امر یاری میکنند.
کتابخانههایی خشک و غیراستاندارد
کتابخانههای ما استاندارد نیستند، اکثراً برای قشر بزرگسال و در حد کمی هم برای کودک و نوجوان است. کتابخانههای ما متأسفانه شده فضای مطالعه افراد پشت کنکوری و گاهی اوقات دانشجویان و خانمهای خانهداری که به ندرت کتاب به امانت میگیرند. کتابخانه نباید محیطی خشک و مختص یک قشر خاص باشد . کتابخانه باید در خدمت تمامی گروهها باشد چون کتاب برای همه است. کتابخانههای ما در سطح کشور به ندرت فضاهای استانداردی دارند. خانه کتابدار با بحث ترویج فرهنگ مطالعه و قصهگویی و مباحث مربوط به اجرای نمایش داستان کتاب، کمک بسیاری به کتابخوانی میکند ولی با جمعیتی که پایتخت دارد باید حداقل در هر منطقه یک خانه کتابدار کودک وجود داشته باشد و با تمامی مهد کودکها و مدارس ابتدایی و پیشدبستانیها ارتباط برقرار کند.
کتابخانه مناسب برای کودکان
در کتابخانه باید بخش کودک و بزرگسال از هم مجزا باشد و کودک وقتی به کتابخانه میآید بتواند با آرامش و بدون ترس از شکستن سکوت انرژی خود را تخلیه کند. کتابخانه باید دارای فضای باز باشد و کودک به طور آزاد بتواند در کتابخانه حرکت کند. فضای کتابخانه باید فرش شده باشد و کودک بتواند روی زمین بنشیند، بخوابد و هیچ مشکلی برایش پیش نیاید. کتاب خواندن جزئی از بازی او باشد و در محیط بتواند بازی کند و ساعتهای زیادی را بگذراند، که ما چنین فضایی را نداریم. طرح پیشنهادی من در مورد کتابخانههای کودک اینگونه است که در آن علاوه بر فضای خواندن کتاب فضایی برای قصهگویی و آموزش قصهخوانی داشته باشیم و بحث مربوط به خلاقیت و نوآوری را به کار بگیریم، قوه تخیل کودکانمان را شکوفا کنیم و استعدادهای بالقوهای که در وجودشان است و خانوادههایشان از آنها آگاهی و اطلاعی ندارند را به آنها نشان دهیم. به صورت هفتگی قصههای یک کتاب را برای کودکان به صورت زنده نمایش دهیم که برای کودک ایجاد انگیزه کند و او با علاقه زیادی دفعه بعدی به کتابخانه بیاید. کودک در یک کتابخانه خوب زندگی میکند و در آن مثل خانه خود احساس راحتی و آرامش میکند.
سه گام برای کتابخوان کردن کودکان
اولین گام کتابخوانی کودک در خانواده توسط پدر و مادر شکل میگیرد؛ مربیان مهد کودک و مسئولان کتابخانه کودک نیز هر کدام به نوعی در کتابخوان شدن کودک تأثیر میگذارند.
اولین قدمی که خانواده برای فرزندش برمیدارد مهمترین قدم در شکلگیری شخصیت و آینده اوست. والدین با خواندن کتابهای کودکانه به شیوه صحیح برای کودک و بازی کردن داستانهای کتاب به صورت نمایش میتوانند تأثیر بسزایی در ایجاد علاقه او به کتاب داشته باشند.
دومین گام در کتابخوانی کودک در مهد کودک توسط مربیان صورت میپذیرد. مربی باید از کودک بخواهد داستان را برای همسن و سالهایش بگوید یا به صورت نمایش بازی کند تا برایش تکرار شود، این روش برای کودکان درونگرا بسیار مناسب است و به بیشتر شدن اعتماد به نفس و عزت نفس کودک کمک میکند.
کتابخانه کودک نیز باید محیطی مناسب برای کودک ایجاد کند و برنامههای مختلف مانند نمایشهای عروسکی شاد و متنوع برگزار کند، برگزاری کارگاههای خلاقیت و فراهم کردن کتابهای مناسب سن کودک در روند کتابخوانی او بسیار تأثیرگذار است. این نکات برای سنین قبل از مدرسه است و روشهای متنوع در مدرسه باید به طور ممتد ادامه داشته باشد. وقتی کتابخوانی چندین سال اول پس از تولد کودک با این روشها انجام شود ملکه ذهن کودک شده و برای او به صورت کار روزمره در میآید و کتاب عضوی جدانشدنی از زندگیاش میشود.
انتهای پیام/