فرصت‌های تاریخی حکمت ایرانی برای روایت خانواده/ نگاه تک‌ساحتی به‌خانواده آسیب میزند
«مریم جلالی» معاون صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی و مشاور رییس سازمان صداوسیما در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و هنر دفاع‌پرس، به‌بهانه برگزاری نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا با بیان اینکه سینما به‌عنوان یک ظرف تولید محتوا می‌تواند در نشانه‌شناسی سبک زندگی ما موثر باشد، گفت: در واقع سینما برون‌داد تمام بینش، نگرش و منش خانواده ایرانی است. اگر ما یک بخش تدارکی داشته باشیم یعنی آن‌چیزی که در سیناپس‌ها و قصه‌ها و روایت‌هایی که سینما از زندگی خانواده ایرانی دارد متجلی شود یا آن‌چیزی که در حاشیه‌ی به‌عنوان نشانه‌های بصری شکل می‌گیرد یا در دیالوگ‌ها به‌عنوان نشانه‌های کلامی و در موسیقی به‌عنوان نشانه‌های صوتی، یعنی محتوای متنی و صداپایه و تصویرپایه برخاسته از بینش خانواده‌محور در سینما می‌بینیم، برآیند یک درون‌داده است.
وی تصریح کرد: هنرمندان ما و تمام کسانی که تولید محتوا در ظرف سینما دارند؛ شمع و تکنیک را کنار هم دارند. یعنی اگر از یک تکنیک، ژانر و میزانس‌های خاصی استفاده می‌کنند، این‌ها برخاسته از رویکرد خانواده و از طرفی دیگر تم و درون‌مایه و قصه و روایت و زاویه دید هم بخش دیگر آن است. از طرفی دیگر ما در اجزای کار تیمی سینما یعنی در خانواده تولید کنندگان سینما این حس خانواده‌محوری را باید جستوجو کنیم. آن‌تیمی که بایکدیگر کار می‌کنند. بنابراین ما یک وقتی در سینما درباره محصول صحبت می‌کنیم که این محصول مخاطب یا موضوع آن روبرو است چراکه ما مخاطب و موضوع خانواده را به‌عنوان دو مقوله جدا داریم چراکه گاهی سینما موضوع سینما ندارد اما مخاطب آن خانواده است و گاهی برعکس موضوع خانواده است و اتفاقاً مخاطب نیست و گاهی هر دو. بنابراین تفکیک شجره‌ی معنایی شکل‌گرفته برخاسته از یک نگاه خانواده‌محور که خانواده را چگونه می‌بیند در سینما تجلی پیدا می‌کند و اگر خانواده را به‌قولی یک خانواده فروشگاه رفاهی ببیند که زن و مرد همراه دو بچه است، یک شکل از ارائه زاویه دید را خواهد داشت. اگر خانواده را به‌مفهوم کلان خانواده ایرانی اسلامی که همسایه خانواده محسوب می‌شود، همسفره خانواده محسوب می‌شود و هم کار و هرکسی که همراه می‌شود در یک سفر یک خانواده محسوب می‌شود، یک نگاه دیگر است.
معاون صنایع‌دستی وزارت میراث فرهنگی گردشگری و صنایع‌دستی ادامه داد: تولید کننده محتوا از مفهوم خانواده چه تعریفی برای استفاده در ظرف سینما دارد، این تعیین کننده نوع زاویه دید و میزان فاصله‌ی است که با موضوع ایجاد می‌کند. مثلاً نقش‌های خانوادگی، ارتباطات خانوادگی، اقتصاد خانواده و... همگی در طراحی دکور و لباس و چیدمان صحنه و ... به‌شکل غریزی تجلی پیدا می‌کند لذا اگر که مفهوم خانواده را در تمامی اجزای ظرفی به‌نام سینما جستوجو کنیم خواهیم دید چقدر برخی از فیلمسازان ما مفهوم خانواده را دقیق‌تر و شفاف‌تر و وسیع‌تر و منصفانه‌تر و حتی یا غیرواقعی و با عینک‌های متفاوت رنگی دیده‌اند و عرضه کرده‌اند و این اصل اساسی در تولید محتوا سینما در محمل و موضوعی به‌نام خانواده است.
جلالی درباره خانواده ایرانی اسلامی و مختصات آن گفت: خانواده ایرانی اسلامی آن‌چیزی که ما به‌عنوان سرمایه اجتماعی از آن یاد می‌کنیم، پدرانگی و مادرانگی در آن بروز و ظهور دارد و نه به‌سمت پدرانگی مطلق میل می‌کند و نه مادانگی را خیلی بزرگ‌تر از چیزی که هست نشان می‌دهد بلکه همه در یک جایگاه متعادل قرار می‌گیرد. من فکر می‌کنم طراحی برخاسته از یک آنِ سینمایی و دارای جوشش باشد. اگر که آثار سینمایی که ما در حوزه خانواده می‌بینیم و به‌دلمان نمی‌چسبد بخاطر این است که برخاسته از یک کوشش است؛ یک تلاشی صورت گرفته اما بن‌مایه، عطر و طراوتی که جوشش رویکرد خانواده‌محوری در سینما هست را کمتر می‌بینیم و گاهاً شاهدیم بعضی از تجلیات خانواده نشان داده می‌شود ولی این دچار افراط و تفریط شدن‌ها و اینکه وقت‌هایی ما فقط به توصیف ظرفیت‌ها می‌پردازیم به‌همان اندازه بد است که به توصیف آسیب‌ها می‌پردازیم لذا سینمای ما باید توصیف واقع‌بینانه و پیش‌برنده‌ی در حوزه خانواده داشته باشیم. لذا سینمای خانوادگی ما باید پیش‌برنده باشد نه اینکه با هاله‌ی از تقدس یک خانواده بی‌مشکل و همه‌چیز درستی را نشان دهد که هیچ سختی ندارد یا از طرفی دیگر تصویرگر یک خانواده سیاه باشیم که همه‌چیز برای آن بن‌بست است و هیچ راه‌کاری ندارد.
وی افزود: سینمای خانواده باید در مسیر ارتقاع و تعالی و پیشنهادات پیش‌برنده برای خانواده باشد و آنجاست که ما می‌توانیم به همذات‌پنداری در خانوادگی برسیم و تنوع فرهنگی و مدیریت فرهنگی و کنش خردمندانه خانواده و در واقع خانواده رو به رشد را ببینیم؛ خانواده‌ای که می‌تواند مسائل خودش را حل کند و با هم حرف می‌زنند و هر کسی در جای درست قرار گرفته است.
مشاور رییس سازمان صداوسیما نگاه تک ساحتی به خانواده را بزرگترین آسیب دانست و گفت: گاهی ما برای خوش‌آمد مشتری که خانواده است، هرکاری می‌کنیم و گاهی محصول سینمایی ما در دام آرمان‌گرایی‌ها قرار می‌گیرد و محصول ما دچار کلیشه‌های تولید می‌شود. ما در این عرصه و در عرصه سازمان باید بتوانیم هم‌تیمی‌های خوبی را پیدا کنیم چراکه معتقدم هوش تاریخی ایرانی و درایت و حکمت ایرانی قابلیت و فرصت‌های بی‌نظیری ایجاد می‌کند تا ما بتوانیم سازماندهی درست انجام دهیم و منصفانه، خردمندانه، دلسوزانه و به‌روز و با معاصرسازی بتوانیم از ظرف سینما برای حرف‌ها و زاویه دیدهای خوبی که داریم برای روایت خانواده استفاده کنیم.
نخستین جشنواره بین‌المللی فیلم حوا به همت بنیاد بین‌المللی گوهرشاد و به دبیری مهدیه سادات محور ۱۶ تا ۲۳ تیر ماه سال جاری در سطح کشور و از ۲۰ تا ۲۳ در تهران برگزار خواهد شد. این رویداد محوریت موضوع زنان و خانواده را در دستور کار خود دارد و با همکاری مراکز و سازمان‌های فرهنگی مختلف فعالیت خود را دنبال می‌کند.
انتهای پیام/ 121
