به گزارش گروه سایر رسانه‌های دفاع‌پرس، در برنامه زنده «امواج شبهه» شبکه رادیویی گفت‌وگو با حضور دکتر علیرضا داودی (کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی) و دکتر معصومه نصیری (کارشناس ارشد رسانه) به موضوع «شب نامه‌های تبلیغاتی رسانه‌های بیگانه از تغییر ادبیات تا تلاش برای تغییر ماهیت موضوع حجاب» پرداخته شد.
رسانه‌های لندن نشین به دنبال برداشت از خلا ذهنی مخاطب
دکتر علیرضا داودی (کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی) در پاسخ به سوال کارشناس مجری برنامه در خصوص اینکه چرا دشمنان انقلاب نقطه ثقل نظام اسلامی یعنی ارزش‌ها و مقاصد فرهنگی نظام را با محوریت بحث حجاب مورد توجه قرار دادند و از چه شگرد‌ها، تاکتیک‌ها یا مدل‌هایی در این مسیر استفاده می‌کنند، گفت: مجموعه رسانه‌های بیگانه با تاکید بر رسانه‌های انگلیسی مانند بی بی سی فارسی کارشان این است که در بازه زمانی کوتاهی هدف مورد نظر را تبدیل به عنصر مطلوب در اختیار قابل برنامه ریزی کنند چرا که مخاطب از نظر این رسانه‌ها دو زمان مصرفی دارد، یکی زمان مصرف کوتاه مدت و دیگری مصرف بلند مدت است که در این زمان یک از سبد مصرف مبدا خارج می‌شود و دو تبدیل به عنصر رسوب شده به نفع مقصد که در حوزه مبدا تلقی می‌شود.
وی افزود: مدل رسانه‌های بیگانه علی الخصوص رسانه‌هایی که در انگلستان ارتزاق می‌کنند، مدل لایه برداری بدون لایه گذاری است این در حالی است که مدل آمریکایی کلا مبتنی بر لایه گذاری است، به همین دلیل بی بی سی خیلی بهتر از رادیو فردا روی مدل خلا و اتصال کار می‌کند. رسانه‌های آمریکایی برای مخاطب تاریخ انقضا تعریف نمی‌کنند و به صورت سریالی عمل می‌کنند بدون تغییر خط چرا که تکامل را در مسیر میزان بهره کشی از مخاطب می‌دانند.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی با بیان این موضوع که مدل رسانه‌های انگلیسی عمدتا کاشتن بدون جایگزینی و برداشت از خلا ذهنی مخاطب است، اظهار کرد: به همین دلیل در ذهن مخاطب فرقه گرایی، فرقه سازی و فرقه نمادی در مدل انگلیسی بهتر خودش را نشان می‌دهد. در مورد مسئله مهمی مانند حجاب آمریکایی‌ها در میدان دقیق‌تر از انگلیسی‌ها حرکت می‌کنند، اما انگلیسی‌ها در رسانه دقیق‌تر و مهندسی شده‌تر عمل می‌کنند.
داودی در ادامه به شیوه پرداخت این رسانه‌ها به مقوله‌ای مانند حجاب پرداخت و افزود: شبکه من و تو و بی بی سی فارسی قبل از این که مسئله حجاب را تبدیل به معضل کنند شروع به کاشت آن در ذهن مخاطب می‌کنند به همین دلیل فردی مانند پونه قدوسی را به عنوان مجری ویژه می‌آورند تا در برنامه‌های تعاملی از او استفاده کنند، زمانی که دیزاین پونه قدوسی را نگاه می‌کنید فرمتش با مفهومی تحت عنوان نبودن یا نداشتن حجاب تعریف می‌شود بنابراین الگو بودن او در این فضا حرکت می‌کند.
وی با عنوان مثالی دیگر گفت: زمانی که خانم حسینی را به شبکه من و تو می‌برند دیزاینش بر اساس محوریت آن برنامه تعریف می‌شود یا فرناز قاضی زاده را فرد مقابل بهنود در برنامه دیده بان بی بی سی می‌گذارند، سوالی که بهنود از او می‌پرسد سوالی جنسیتی است و آن را بر اساس مفهوم نداشتن حجاب یا سایر ملحقاتش مطرح می‌کند پس بی بی سی بر خلاف صدای آمریکا اول اکسسوری‌ها را می‌چیند مدل‌ها را جایگزین کرده و می‌کارد و بعد بدون اینکه به صورت مستقیم بیان کند که این خانم حجاب داشته باشد یا نداشته باشد تصویری از یک زن موفق را برای مخاطب به نمایش می‌گذارد.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی تصریح کرد: اساسا مدل بی بی سی این است مدلی طولانی مدت است و برنامه‌ای یک دهه‌ای روی موضوعات بنیادین ایجاد می‌کند و پیش از اینکه از مدل صحبت کند مدل را به صورت عینی ارائه می‌دهد و آرام آرام گزاره‌هایی که به مدل نمی‌چسبند را تبدیل به سوژه، گزاره و انگاره‌ای برای هدف قراردادن می‌کند.
برجسته سازی تعاملی تعیین کننده اولویت‌های ذهنی مخاطب
دکتر معصومه نصیری (کارشناس ارشد رسانه) در ادامه گفتگو افزود: ما بحثی به نام برجسته سازی تعاملی را داریم که در رسانه‌های انگلیسی به خوبی نمایان است و به صورت پینگ پنگی و تعاملی برجسته سازی صورت می‌گیرد و موضوع را همواره در صدر نگه می‌دارند. در حوزه فرآیندی بودن باید گفت زمانی که کمپین‌های آزادی یواشکی در سال‌هایی که فیسبوک در اختیار مخاطب ایرانی بود ورود پیدا کردند و ذره ذره این زمین را کاشتند و امروز که درباره مولفه‌ای به نام حجاب یا یک سیستم ارزشی صحبت می‌شود خط سیر و المان سازی در ذهن مخاطب شکل داده است.
وی خاطرنشان کرد: مخاطب در این فضا روی نقطه صفر نیست بلکه ایستگاه به ایستگاه با او همراه شده، با المان‌ها و نماد‌ها همزاد پنداری کرده و خودش را در کنارش قرار داده، حتی در خیلی از مواقع بازیگر میدان بوده و حالا زمانی که به او می‌گویند در کف میدان کنشگری کن متاسفانه حرف این رسانه‌ها برای او حجت است، خارج از فضای بی بی سی و بازیگرانی که دارد طی سال‌های گذشته در رویداد ها، کمپین‌ها و نماد سازی‌ها بسیار حرفهای عمل کردند.
الگوسازی جریان فکری غرب برای جامعه اسلامی ایران
داودی در ادامه گفتمان با خانم دکتر نصیری گفت: مدل پینگ پنگی در عملیات روانی تکنیک روشمندی است که در حوزه شناختی دو خاصیت قوس و ضربه پیدا می‌کند، زمانی که رسانه‌های بیگانه روی قوس این ضربه و صدای ناشی از آن حساب باز می‌کنند دو مسئله خودش را نشان می‌دهد مسئله اول صرفا مسئله حجاب نیست بلکه خالی کردن ذهن برای یک ارتقا است.
وی در ادامه در این خصوص که این قوس ذهنی در مدتی طولانی شکل می‌گیرد یا نه، گفت: قوس ذهنی ابتدا از جنبه تمایل شروع می‌شود. بی بی سی فارسی برای مجریان خانمش پروتکلی مشخص دارد و بر این اساس تمایل را برای مخاطب ایجاد می‌کند، یعنی قوس را در بستر زمان به اضافه ایجاد تمایلات مرکب ایجاد می‌کند یعنی میزان توجه آقا به خانم مطلوبیت را ایجاد می‌کند.
این کارشناس ارشد رسانه ادامه داد: مفهوم شبنامه نویسی یعنی منبع پنهان، اما ایجاد تمایل یا خواسته بر اساس کلماتی که عمدتا در روز قابل رویت نیست در پسینی ذهن در رابطه با آن صحبت شود در حقیقت یعنی قوس را ایجاد می‌کند و ذیل آن قوس ضربه را می‌زند.
داودی عنوان کرد: مخاطب ایرانی زمانی که می‌خواهد برای خود الگویی انتخاب کند به مقایسه بین الگو‌های غربی که به او معرفی می‌شود و الگو‌های داخلی می‌پردازد، باید دید بی بی سی چه تصویری از الگو‌های متعارف غرب در ذهن این افراد ساخته است در قیاسی کلی بین خانم‌های محجبه و خانم‌های بی حجاب توسط شبکه بی بی سی چه صفاتی به آن‌ها داده است.
وی افزود: مفهومی که رسانه‌های بیگانه رو قوس شناور در بازی پینگ پنگ علی الخصوص رو مقوله حجاب کار می‌کنند، تازه ذهن را به یک بی تعادلی می‌رسانند که آن بی تعادلی هر نوع انتخابی که برایش صورت بگیرد از نظر خودش تعادل محسوب می‌شود، از این جا به بعد با دوگانگی بی تعادلی موجود و تعادل پنداشتن بی تعادلی پذیرفته شده طرف می‌شویم.
اندیشه غربی به دنبال استحاله حجاب
نصیری در ادامه گفتگو گفت: در حوزه حجاب اتفاقی رخ داد، افرادی که معتقد شعار زن، زندگی، آزادی هستند پیش از این که به این مرحله برسند اجزای حجاب در ذهنشان دچار تغییر شده اول حجاب به مفهوم چادر، بعد عبا، روسری لبنانی و بعد روسری گره زده و به مرور این حجاب دچار استحاله شده است. خیلی از مواقع ما حجاب را تنها امری ظاهری قلمداد می‌کنیم در حالی که حجاب ابتدا یک تفکر است و بعد تبدیل به رفتار می‌شود که المان و تصویر ظاهری آن چادر و میزان پوشش و پوشیدگی فرد است.
وی ضمن اشاره به این موضوع که رسانه‌های لندن نشین ذهنیت انتقالی در مخاطب ایجاد می‌کنند و همین ذهنیت نیز موجب می‌شود که فرد خودش را جای کاراکتری که آن‌ها طرح ریزی کرده اند بگذارد، گفت: یکی از کار‌های دیگر این رسانه‌ها ایجاد این نقطه در ذهن مخاطب است که برداشتن چادر، روسری و حجاب به منزله‌ی رسیدن به یک افق و دورنمای خیلی ایده آل است. تصویری که ما در حوزه حجاب داریم و افرادی که مخالف با آن هستند یک لجبازی با سیستم یا حاکمیت است. تصویر سراب گونه‌ای که توسط رسانه‌های معاند و معارض برای او درست کردند او را در این مسیر پیش می‌برند و این جا است که احساس تعادل در عین بی تعادلی برای او رقم می‌خورد.
طرح ریزی رسانه‌های بیگانه مبتنی بر نظام مهندسی ذهن مخاطب
داودی گفت: رسانه‌های بیگانه فارسی زبان انگلیسی در هر موضوعی سعی می‌کنند ذهن را دیزاین کنند در حالی که انگلیسی‌ها بدون انضباط و قابل ترحم هستند. رسانه‌های انگلیسی یک فرصت را از مخاطب می‌گیرند، فرصت برگشتن و تأمل روی محتوایی که دریافت می‌کنند و مورد بعدی اینکه مخاطب را برای سهامداری محتوای خودشان اسیر می‌کنند به همین دلیل است که به هیچ عنوان مخاطبی که محتوای بی بی سی فارسی را می‌شنود به آن نقد نمی‌کنند، حتی نمی‌بینید که به رسانه‌های فارسی زبان انگلیسی نقد منفی شود.
نصیری در ادامه عنوان کرد: در رسانه‌های انگلیسی مخاطب در معرض محتوا‌های یکسان قرار دارد، اما تنوع بین کانال‌ها و شبکه‌ها برای او این تصور را ایجاد می‌کند که مخاطب در معرض محتوا‌های مختلف است و انتخاب آزاد برای چینش محتوای مد نظر خود را دارد، مورد بعدی نوع سوژه پردازی این رسانه‌ها است زمانی که از بی بی سی صحبت می‌شود، مخاطبی که رو به روی بی بی سی نشسته است پژواک صدای خودش را می‌شنود یعنی بگونه‌ای طرح ریزی رسانه‌ای صورت می‌گیرد که گویی مبتنی بر نظام مسائل ذهنی مخاطب است و حتی این تصور را در او ایجاد می‌کند که مبتنی بر نظام مسائل پاسخگوی نیاز‌های رسانه‌ای تو هستم، به همین دلیل زمانی که مخاطب این برنامه‌ها را دنبال می‌کند با خودش می‌گوید دارد حرفهای من را می‌زند.
داودی ادامه داد: رسانه‌های بیگانه دو گیره به ذهن مخاطب می‌زنند، گیره نخست اتصال تاریخی ذهن مخاطب و گیره دوم اتصال به آینده است به همین دلیل بی بی سی هر چیزی را که بخواهد تولید کند حتما به سابقه آن موضوع اشاره می‌کند تا مرتب حس وفاداری و ماندگاری نسبت به گذشته را در مخاطب ایجاد کند. از نظر رسانه‌های لندن نشین مخاطب مانند کودک ۲.۵ تا ۴ ساله است و باید دست او را گرفت و قدم قدم او را با خود برد.
وی خاطرنشان کرد: در ماجرای حجاب بی بی سی لحظات استراحتش را زمان‌هایی می‌گذاشت که مخاطب مجبور است بخوابد، این رسانه به صورت کاملا مهندسی شده به شما فضا می‌دهد در صورتی که این باید بر عکس باشد و ما به رسانه‌های بیگانه فضا بدهیم ما زمانی که شروع به صحبت می‌کنیم رسما به حالت پدافندی می‌رویم و در این حالت ارزش افزوده برای رسانه‌ای که آفند می‌کند، فراهم می‌کنیم.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: این رسانه‌ها در حقیقت گارد را ایجاد کرده و روی گارد کد بسته و ذهن من و شما به دنبال باز کردن کد است در حقیقت تلاش ما برای یافتن کد ارزش افزوده‌ای به نفع این رسانه‌ها است به همین دلیل هم شبکه‌های اجتماعی و اقماری را متولد می‌کنند چرا که آن لحظه‌ای که مخاطب می‌خوابد به ماهواره دسترسی ندارد، اما به گوشی و شبکه‌های اجتماعی به راحتی می‌توان مراجعه کرد.
داودی عنوان کرد: با توجه به این که اطلاعات در مخاطب نسبت به سال‌های گذشته رسوب کرد، قابل فراخوان نیست چرا که گرگ و میشی از اطلاعات در ذهنش هست. بی بی سی از این فرصت استفاده کرد و با فکتی جدید برای مخاطب استناد سازی جدید کرد این روش را فقط دو جا استفاده کردند یکی سرویس اطلاعاتی انگلستان پس از کودتای ۲۸ مرداد در ایران و دیگری سرویس اطلاعاتی بکی از کشور‌های منطقه به پشتیبانی انگلستان پس از دوران جنگ سرد بود.
پاشنه آشیل رسانه‌های بیگانه چیست؟!
وی افزود: رسانه‌های بیگانه یک نقطه ضعف و پاشنه آشیل دارند، پاشنه آشیل این رسانه‌ها سوژه سازی یا سوژه تراشی در میدان و در داخل جامعه هدف است و به رقم همه قدرتی که دارند، اما تا زمانی که پیکرتراشی در جامعه هدفش انجام نشود نمی‌تواند هزار و یک روش برای در اختیار گرفتن مخاطب خودش داشته باشد.
این کارشناس ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: در قضیه مهسا امینی خوده بی بی سی نیز با ده روز تاخیر ورود کرد چرا که باورش نمی‌شد این موضوع یک کیس برای اتفاقات مد نظرشان باشد به همین دلیل بخش قابل توجهی از این فضا به انتظاری که مخاطب نسبت به فرآیند داخل و نحوه پردازش دارند بر می‌گردد. مردم به رسانه‌های داخلی فرصت می‌دهند که ببینند آیا روایتی که صورت می‌گیرد با قرائتی که خودشان پیدا می‌کنند قابل تجمیع هست یا نه!
بازی در زمین طراحی شده دشمن
نصیری ادامه داد: همواره مخاطب ما منبعش بی بی سی نیست در یک بزنگاه‌ها و گردنه‌هایی این اتفاق به صورت جدی رخ می‌دهد، زمانی که موضوعی دارای اهمیت است و درباره آن ابهام است و دربرگیری زیادی دارد باعث می‌شود دنبال منبع دیگری بگردد.
وی در ادامه افزود: اینکه این‌ها با تاخیر ورود کردند دلیل دیگری می‌تواند داشته باشد، چرا که از ابتدا می‌دانستند که کیس سوژه طراحی عملیات است، او زمانی که می‌داند از روی واکسن برکت و بر چسب زدن با دست روی آن می‌تواند جریانی بسازد که واکسن برکت را به ضد خودش تبدیل کند به خوبی می‌داند که کیس مهسا امینی سوژه‌ای است که قابلیت تداوم دارد.
نصیری گفت: این رسانه‌ها به خوبی می‌دانند که میدان لزوما میدان کف خیابان نیست بلکه میدان متأثر از کج کارکرد‌ها و اتفاقاتی است که به عدم درک صحیح ما به معنای مسئولان و کسانی که فرآیند‌ها یا اتفاقات را در کشور رقم می‌زنند است در خقیقت غرب میدانی که ما در آن بی تدبیری می‌کنیم را نیز رصد می‌کند و از دل آن سوژه‌های خودش را دریافت می‌کند.
داودی با تأکید بر اینکه تنها یک جا بی بی سی کم می‌آورد و آن زمانی است که شما سوژه را در اختیار می‌گیرید، خاطرنشان کرد: اینکه ما می‌خواهیم در زمین آن‌ها و با ابزار غرب بازی کنیم در حقیقت نوعی بی خردی است در صورتی که باید زمین، موضوع، گزاره و انگاره را عوض کنیم.
نصیری افزود: اینکه ما همواره بازی کننده در یک زمین طراحی شده هستیم نکته‌ای است که مقام معظم رهبری به آن اشاره کردند که به مبانی جریانی که علیه شما تبلیغ می‌کند به آن مبانی حمله کنید و آن‌ها را بی اعتبار کنید. این در حالی است که ما این کار را انجام نمی‌دهیم ما در حوزه عملکردیمان تصور می‌کنیم که این کار را انجام می‌دهیم، اما در واقع در حال تقویت آن هستیم.
برنامه «امواج شبهه» گفتگویی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیک‌های رسانه‌ای است، روز‌های یکشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳،۵ مگاهرتز پخش می‌شود.
علاقه‌مندان می‌توانند نظرات خود را از طریق سامانه پیامکی ۳۰۰۰۰۱۰۳۵ و شماره ۰۹۰۳۹۱۳۴۷۴۴ در پیام‌رسان‌های مجازی به اشتراک بگذارند. این برنامه به سردبیری دکتر علیرضا داودی، نویسندگی و تهیه‌کنندگی سیده فاطمه شعار، اجرا و کارشناسی دکتر محمود شهیدی به روی آنتن می‌رود همچنین در این برنامه فائزه مقدم مسئول دعوت از مهمانان، فائزه سلطانی خبرنگار برنامه امواج شبهه و مائده حیدری به‌عنوان آیتم ساز فعالیت می‌کنند.
منبع: رادیو گفت‌وگو
انتهای پیام/ ۱۳۴
